Ποικίλη Στοά

Η στοά αυτή ανεγέρθηκε μεταξύ του 475 και του 450 π.Χ. Βρίσκονταν ανατολικά του Αγοραίου Κολωνού και ήταν θαυμάσια διακοσμημένη. Το πλάτος του κτιρίου εικάζεται πως ήταν 11,5 μέτρα και το μήκος του 40-50 μέτρα. Επρόκειτο για «κτίσμα με μια δωρική κιονοστοιχία εν παραστάσει στην πρόσοψη και μια ιωνική κιονοστοιχία στο εσωτερικό. Οι πλευρικοί τοίχοι δεν είχαν ανοίγματα, έτσι η μοναδική πρόσβαση στην πλατεία της Αγοράς και την Παναθηναϊκή οδό γινόταν από τη νότια πλευρά του κτιρίου.»^[1]

Κτίστηκε από τον γαμπρό του Κίμωνα, Πεισιάνακτα. Ήταν διακοσμημένη με πολλά έργα, από τα οποία το πιο αξιοθαύμαστο ήταν ζωγραφιά της Μάχης του Μαραθώνα των Αθηναίων κατά των Περσών στον δεξιό τοίχο, έργο του ζωγράφου Πολυγνώτου. Τις εικόνες αυτές είχαν φιλοτεχνήσει οι διασημότεροι καλλιτέχνες, ο Πολύγνωτος από τη Θάσο και φίλος του Κίμωνα, ο Μύκων και ο Πάναινος. Επίσης ήταν ζωγραφισμένη η Αμαζονομαχία και η Ιλίου Πέρσις στον μεσαίο τοίχο της στοάς. Τον αριστερό τοίχο στόλιζε η μάχη της Οινόης στο Άργος. Υπήρχαν επίσης πολλά τρόπαια από τους Λακεδαιμόνιους, Σικυώνιους, καθώς και περί τα είκοσι χάλκινα αγάλματα του Σόλωνα.

Η στοά ήταν τόπος διδασκαλίας του φιλόσοφου Ζήνωνος, από όπου και η διδασκαλία του πήρε την ονομασία στωική. Εδώ επίσης φονεύτηκαν 1400 Αθηναίοι επί των Τριάντα Τυράννων. Σύμφωνα με τον Απούλειο, μπροστά στην στοά έδινε παράσταση ένας θαυματοποιός, σχοινοβάτης. Η στοά ήταν τόπος συνεδρίασης του δικαστηρίου της Ποικίλης Στοάς. Το έτος 395 ο ανθύπατος της Ελλάδας και Αχαΐας (αγνώστου ονόματος) έκλεψε τις σανίδες στις οποίες ήταν ιστορημένες οι εικόνες του Πολυγνώτου.

Σήμερα έχει ανακαλυφθεί ένα τμήμα της κοντά στο Μοναστηράκι από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Ήδη η Σχολή έλαβε άδεια από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να συνεχίσει τις ανασκαφές.^[1] Το Ε' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε με την απόφαση 48/2018 ότι επιτρέπεται η κατεδάφιση δύο διατηρητέων κτιρίων που είναι χτισμένα πάνω στην Ποικίλη Στοά και κατά την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών δεν υπάρχει τρόπος να διατηρηθούν.

• Παναγιώτης Καστριώτης (1859-1931) (1893). Τα Μνημεία των Αθηνών : Ιστορική και αρχαιολογική αυτών περιγραφή κατά τας νέας πηγάς και επιγραφάς. Αθήνησι: Εκ του Τυπογραφείου των Νέων Ιδεών. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2011. 
• Θερμού, Μαρία (21/03/2013). «Ανασκαφές για να αποκαλυφθεί η Ποικίλη Στοά της αρχαίας Αθήνας». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=503698. Ανακτήθηκε στις 22/03/2013. 
• Λιάλιος, Γιώργος (06/03/2018). "ΣτΕ υπέρ κατεδάφισης δύο διατηρητέων στην Πλάκα". Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 06/03/2018.

• «Αρχαία Αγορά Αθηνών», αναπαράσταση του χώρου από τον ιστότοπο AncientAthens3D.com

Η απεικόνιση της Μάχης του Μαραθωνα στην ποικίλη Στοά αποδίδεται στον Παναινο και όχι στον Πολυγνωτο.

Πηγή: Ελληνική Τέχνη και Αρχαιολογία του καθηγητή Δ.Πλαντζου Εκδόσεις Καπόν σελ.183