Ιβάιλο

Ο Ιβάιλο (Ивайло, ... 1280), γνωστός και ως Λαχανάς ήταν τσάρος της Βουλγαρίας (1278 - 1279)

Ιβάιλο
Τσάρος της Βουλγαρίας
Περίοδος	1277 - 1280
Προκάτοχος	Κωνσταντίνος Α΄ Τιχ
Διάδοχος	Ιβάν Ασέν Γ΄
Θάνατος	1280
Σύζυγος	Μαρία Παλαιολογίνα Καντακουζηνή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ιβάιλο ήταν ένας άσημος χοιροβοσκός με μεγαλεπήβολα σχέδια για τον εαυτό του. Ήθελε να ηγεμονεύσει στη Βουλγαρία και να δοξαστεί το όνομά του, απαλλάσσοντάς την από όλες τις άσχημες περιπέτειες, όπως οι Μογγολικές επιθέσεις της Χρυσής Ορδής του Νογκάι Χαν. Το 1277 κατόρθωσε να τεθεί επικεφαλής όλων των δυσαρεστημένων, προκάλεσε εξέγερση και δολοφόνησε τον τσάρο Κωνσταντίνο Α΄ Τιχ επάνω στο άρμα του.

Τότε μπόρεσε να επεκτείνει την εξουσία του σε όλη την χώρα, αλλά συνάντησε αντίσταση στο Τάρνοβο, που βρισκόταν στα χέρια του μικρού Μιχαήλ Ασέν Β΄ και της μητέρας του Μαρίας Καντακουζηνής. Οι επιτυχίες του Ιβάιλο ενόχλησαν τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο Αυτοκράτορα των Ρωμαίων, που προσπάθησε να εξουδετερώσει τον εμφανιζόμενο κίνδυνο, προτείνοντας αρχικά στον Ιβάιλο να γίνει γαμπρός του. Έπειτα όμως μετάνιωσε για την απόφασή του αυτή και τελικά έδωσε την κόρη του Ειρήνη ως σύζυγο στον Βούλγαρο πρίγκιπα Ιβάν Ασέν Γ΄, γιο του Μίτσο Ασέν της Βουλγαρίας (1256 - 1257) που είχε καταφύγει στην Τρωάδα). Παράλληλα με στρατό εκστράτευσε να καταλάβει το Τάρνοβο για λογαριασμό του γαμπρού του.

Αυτό προκάλεσε την συμμαχία μεταξύ του Ιβάιλο και της Μαρίας Καντακουζηνής. Ο Ιβάιλο παντρεύτηκε την χήρα του θύματός του Κωνσταντίνου Α΄ Τιχ και αναγνωρίστηκε τσάρος το 1278, ενώ ο ίδιος αναγνώρισε ως διάδοχό του τον μικρό πρίγκηπα Μιχαήλ Ασέν Β΄ Τιχ. Αμέσως οργάνωσε ισχυρή αντίσταση απέναντι στα Ρωμαϊκά στρατεύματα που έρχονταν να επιβάλουν ως τσάρο τον Ιβάν Ασέν Γ΄. Συνάντησε αντίσταση από τους Μογγόλους και αρχικά τους απέκρουσε επιτυχώς, αλλά σε λίγο ένα Μογγολικό στράτευμα κατόρθωσε να τον παγιδεύσει για τρεις μήνες (1279) στο φρούριο του Ντράσταρ. Τότε στο Τάρνοβο διαδόθηκε η φήμη ότι ο Ιβάιλο σκοτώθηκε από τους Μογγόλους και οι υπερασπιστές, πανικόβλητοι, παραδόθηκαν αμαχητί στον Βυζαντινό στρατό.

Οι Βυζαντινοί επέβαλαν τσάρο τον Ιβάν Ασέν Γ΄, ενώ η Μαρία Καντακουζηνή και ο γιος της εξορίστηκαν.

Ο Ιβάιλο εμφανίστηκε το 1279 στα τείχη του Τάρναβο, αλλά απέτυχε να το καταλάβει. Παρόλα αυτά είχε σημαντικές νίκες στην συνέχεια έναντι των Βυζαντινών, όπως στην μάχη του Ντέβνια και στα Βαλκανικά περάσματα ενάντια σε στρατιωτικό σώμα 5000 Βυζαντινών. Οι νίκες αυτές τρομοκράτησαν τον Ιβάν Ασέν Γ΄, που δραπέτευσε από το Τάρνοβο και ο γαμπρός του Γεώργιος Α΄ κατέλαβε τον θρόνο. Ο νέος τσάρος άρχισε να συγκεντρώνει την αριστοκρατία με το μέρος του, οπότε ο Ιβάιλο άρχισε να χάνει την δημοτικότητά του και κατέφυγε το 1280 στον βασιλιά των Μογγόλων Νογκάι Χαν, που μετά από προτροπή του Ιβάν Ασέν Γ΄ τον δολοφόνησε το 1280.

Ο Ιβάιλο έμεινε στην ιστορία ως θρυλική παρουσία, λόγω της ασήμαντης αγροτικής καταγωγής του· υμνήθηκε από πολλούς ποιητές. Η επανάστασή του θεωρείται από Μαρξιστές ιστορικούς η πρώτη μεγάλη αγροτική επανάσταση στην ευρωπαϊκή ιστορία.