Αντίδραση αποσύνθεσης

Αντιδράσεις αποσύνθεσης ή αντιδράσεις διάσπασης είναι εκείνες στις οποίες μια χημική ένωση διασπάται στα χημικά στοιχεία που την αποτελούν (αυτές συγκεκριμένα ονομάζονται αντιδράσεις ολικής αποσύνθεσης), ή και γενικότερα σε δύο (τουλάχιστον) απλούστερες χημικές ουσίες (αυτές συγκεκριμένα ονομάζονται αντιδράσεις αποικοδόμησης). Πολλές φορές οι αντιδράσεις διάσπασης ορίζονται ως ακριβώς αντίθετες από τις αντιδράσεις σύνθεσης.^[1]

Συχνά οι αντιδράσεις αποσύνθεσης είναι ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Γενικά, η σταθερότητα κάθε χημικής ένωσης είναι ουσιαστικά περιορισμένη, όταν εκτίθεται σε (σχετικά πάντα) ακραίες περιβαντολλογικές συνθήκες, όπως θερμότητα, ακτινοβολία, υγρασία, οξύτητα ή αλκαλικότητα διαλύτη. Οι λεπτομέρειες των διεργασιών αποσύνθεσης δεν είναι πάντα καλά καθορισμένες και κατανοητές, ούτε πάντα πλήρως ελεγχόμενες, καθώς ένα μόριο μπορεί (συχνά) να διασπαστεί σε μια ποικιλία μικρότερων θραυσμάτων, το καθένα με τη δική του σταθερότητα και γενικότερα χημική δραστικότητα. Οι αντιδράσεις διάσπασης αξιοποιούνται συχνά σε αρκετές αναλυτικές τεχνικές, με πιο αξιοσημείωτες τη φασματοσκοπία μάζας, την παραδοσιακή βαρυμετρική ανάλυση και τη θερμοβαρυτική ανάλυση.

Σύμφωνα με έναν ευρύτερο ορισμό, ο όρος διάσπαση μπορεί επίσης να συμπεριλαμβάνει και τη διάσπαση μιας φάσης σε δύο ή περισσότερες φάσεις.^[2]

Υπάρχουν τρεις (3) μεγάλες κατηγορίες αντιδράσεων διάσπασης:^[3]

Θερμική διάσπαση ή θερμόλυση.
Ηλεκτρολυτική διάσπαση ή ηλεκτρόλυση.
Καταλυτική διάσπαση.

Υπάρχουν και οι αυθόρμητες διασπάσεις, δηλαδή αυτές που γίνονται χωρίς εξωτερικό ερέθισμα, όπως είναι π.χ. η διάσπαση του υπεροξειδίου του υδρογόνου σε νερό και οξυγόνο, αλλά αυτές οι αντιδράσεις αποσύνθεσης είναι (σχετικά) σπάνιες.

$\mathrm {2H_{2}O_{2}{\xrightarrow {}}2H_{2}O+O_{2}}$

Στοιχειομετρία αντιδράσεων διάσπασης

Η γενική στοιχειομετρική εξίσωση για το απλούστερο είδος αντιδράσεων διάσπασης είναι η ακόλουθη:

$\mathrm {AB{\xrightarrow {}}A+B}$

Παραδείγματα αντιδράσεων διάσπασης αποτελούν η διάσπαση της αμμωνίας σε άζωτο και υδρογόνο, η (λεγόμενη) ηλεκτρόλυση του νερού και οι αντιδράσεις πυρόλυσης (οι τελευταίες αποτελούν παράδειγμα αντιδράσεων αποικοδόμησης):

\mathrm {2NH_{3}{\xrightarrow {}}N_{2}+3H_{2}}

\mathrm {2H_{2}O{\xrightarrow {}}2H_{2}+O_{2}}

$\mathrm {CH_{3}CH_{2}CH_{2}CH_{3}{\xrightarrow {}}CH_{3}CH=CH_{2}+CH_{4}}$

Αναφορές και σημειώσεις

↑ Σημείωση: Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι πάντα μια χημική ένωση που διασπάται στα στοιχεία της, μπορεί το ίδιο εύκολα να συντεθεί από τα στοιχεία που την αποτελούν. Δηλαδή, οι αντιδράσεις αποσύνθεσης δεν είναι πάντα εύκολα αντιστρέψιμες.
↑ GoldBookRef:decomposition Goldbook.iupac.org^{[νεκρός σύνδεσμος]} }
↑ Σημείωση: Ορισμένα συγγράμματα συμπεριλαμβάνουν επίσης την ακτινόλυση (που εμπεριέχει τη φωτόλυση) και την υδρόλυση.

[1] Σημείωση: Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι πάντα μια χημική ένωση που διασπάται στα στοιχεία της, μπορεί το ίδιο εύκολα να συντεθεί από τα στοιχεία που την αποτελούν. Δηλαδή, οι αντιδράσεις αποσύνθεσης δεν είναι πάντα εύκολα αντιστρέψιμες.

[Gold-2] GoldBookRef:decomposition Goldbook.iupac.org^{[νεκρός σύνδεσμος]} }

[3] Σημείωση: Ορισμένα συγγράμματα συμπεριλαμβάνουν επίσης την ακτινόλυση (που εμπεριέχει τη φωτόλυση) και την υδρόλυση.

[1]