 |
| Galanthus nivalis/ Bayagi kardelen |
Erken bahar ciceklerinin kralicesi kardelenler, sanildiginin aksine kar olmasa da cicek acabiliyor. Yukarida ve asagida fotograflari olan tur Galanthus Nivalis, ocak ayinda once yapraklarini cikiyor sonra subat ayinda cicek aciyor. Latince adi Galanthus, (yunanca gála "sut", ánthos "cicek") demek. Ingilizce snow drop, fransizca adi ise perce-neige. Soganli ciceklerden olup nergisgiller(Amarylis) ailesinin en beyaz uyesi. Gecen gun seyrettigim bir belgeselde Avrupa'da bulunan bitki fosilleri bugun tropik iklimlerde yetisen bitkilere aitti. O zaman Avrupa'da hava sicakligi fazla, buna bagli olarak flora ve fauna'da farkliymis. Bu bilgi bana cok ilginc geldi, ozellikle bitkilerin kokeni ve aidediyeti konusunda sovenist fikirleri olanlara duyurulur! Kardelenlerimize gelelim. Turkiye ve komsulari kardelen turleri cenneti.
Turkiye'de bulunan turlerin bazilari ;
1-Galanthus fosteri
fotograflari icin tik tik nefes kesici baska
bir fotograf icin tik
2-Istanbul Kardeleni (Galanthus byzantinus)
fotograflari icin tik tik, ve
tik
3-Karadeniz Kardeleni (Galanthus Woronowii)
tik tik
4-Rize kardeleni (Galanthus Rizehensis)
fotografi tik Malesef bu isimleri internette Turkce ismi ile aradiginizda hicbir resim bulamiyorsunuz. Bu konuda bilmedigim yzaili calismalar oldugunu umut ediyorum.
Bazi cinslerinin soganlarinin toplanmasi ve yurtdisina cikarilmasi yasak ancak bu koruma altinda olduklari anlamina gelmiyor. Turkiye'nin zengin florasi her daim tehdit altinda cunku duzenli, bilincli bir koruma programi yok. Gecen gun orkidelerin akibetine iliskin okudugum haber isin vehametini iyice belirtiyor. Haberde
Bir Hollanda'li profesor yetkilileri uyariyordu. Salep ve dondurma yapiminda kullanilan yabani orkidelerin nesli tam da bu nedenle tukenmek uzereymis ama kimse tinmiyor. Halbuki hemen bir yabani orkideleri koruma kampanyasi duzenlemek gerekir, once biz sahip cikmaliyiz birey olarak, gelecek nesillere ve dunyamiza borcumuz bu, lafa gelince hep baskalari suclu ve yillardir ayni soylem " kardelen soganlarimizi, orkidelerimizi yurtdisina kacirdilar" sanki yurt icinde cok sahip cikabiliyoruz. Ayrica sehirlesme ve dogal alanlarin kaybi nedeniyle Avrupa'nin ilk yerlilerinden olan kardelenler
yakin gelecekte nesli tukenecek bitkiler listesinde yer aliyor. Ayni pempe domatesler orneginde oldugu gibi once bir avuc gonullu ile ise baslamak sonra topyekun bir ugras gerektiriyor, sevmek, tanimak, tanitmak ve sahip cikarak, korumak icin.
Bu guzel cicekten elde edilen galantamine(nergislerde de varmis) Alzheimer hastaliginin tedavisinde kullaniliyor. Kaprissiz bir cicek, golge ve yari golge ile suyu, nemi cok seven bir bitki. Polenlerinin yagmurlar yikanip gitmesini onlemek icin buldugu cozum bu. Yagmurda ciceklerin formu can sekline burunup iyice kapaniyor. Hem disi hem erkek organa sahip olsa da dollenme icin bir sinek, arinin yardimi gerekli.
Ingiltere'de Viktorian doneminde mezarliklarda yetismesi yuzunden cicekler olumle ozlestirilmis ve halen eve getririlmesinin ugursuzluk getirecegine inaniliyor tam isabet boylece biraz daha korunmus olurlar.
Ingiltere 'de cok sevilen bu bitkinin fan klupleri, festivalleri var. Bu ay tanitimlarla insanlar kardelen bahcelerine davet ediliyor;
1-
Great british garden
2-
Royal Horticulture Society gibi.
Ingiltere'ye bu kadar yakin oldugu icin mi yoksa nemli topraklarindan mi Fransa'nin Manche bolgesi'nde rastlamak mumkun. Sansima bahcenin ve etrafin dogal flrorasinda var, halbuki ben daha once hic gormemistim.
Diger turleri;
1- Kirim kardeleni(
Galanthus plicatus,) Guzel beyaz ciceklerinin ustunde buyukce iki dise bezeyen yesil lekeleri ile digerlerinden ayriliyor fotograflari icin ismine tiklayiniz.
2- Toros Kardeleni,
Galanthus elwesii, Anadolu, Arap yarimadasi ve Mezopotamya'ya ozgu bu tur ocak, subatta buyuk beyaz cicekler acmasiyla digerlerinden ayriliyor. Beyaz ciceklerin ucunda yesil motifleri var.
3-Guz kardeleni (
Galanthus reginae-olgae,)Yunanistan'dan Sicilya'ya kadar olan bolgede gorulen once cicek acmasiyla diger turlerden ayrilan bir kardelen. Sonbaharda cicek acip ilkbaharda yapraklaniyormus.
4-Kafkas kardeleni (Galanthus Caucasicus) Buyukce cicekli cicegin uzernde kayda deger guzellikte yesil bir leke var
fotografi icin tik.
Kaynaklar: 1-
Wikipedia
