Sağdaki merdivende yer alan şişede ne var?
Bu yaz Burgonya Bölgesi'nde yaptığımız tatilde, bir hafta sonu göl kenarında yer alan şirin bir eve misafir olduk. Evin fotoğraflarını çekerken merdivenlerde bir şişe gözüme ilişti. Evin sahibi komşusunun sürekli Millepertuis adlı sarı çiçekleri zeytinyağı ile karıştırıp güneş altında beklettiğini sonra bu yağın yanıkların ve yaraların tedavisinde haricen kullanıldığını söyledi. Üç hafta güneşte bekleyince böyle turumcumsu bir renk alıyormuş. Beni ziyarete gelen kadim dostum Seda, aa sarı kantaron bu, yaylada köylüler aynısını yapar, uyku zorluğu için kullanılır ancak fazla içilirse uyuşturucu etkisi yapar dedi. Kaşif kalbim hızla atmaya başladı ve araştırmaya başladım. İngilizcesi de St John Worth çıkmaz mı? Hani depresyona karşı yada regl ağrılarını geçirmek için filan tabletlerini aldığımız bitki. Hepsini ayrı birşey sandığım Mersin yaylalarının sarı kantaronu, Burgonya'da bir göl köyünün millepertuis'ü ve ingiliz havalı St John's Worth hep aynı çiçekmiş. Bu keşif bu blogu hazırlama arzumu daha da güçlendirdi. Bir amatör bitki sever olarak kafamda ayrı dil bölmelerinde yer alan bilgileri birleştirdim.
Araştırmalarımda iki tip benzer çiçek olduğunu gördüm. (yetmişe yakın çeşidi olduğu söyleniyor).Biri doğada yer alan yıllık yabani sarı kantaron diğeri çok yıllık çalı bitkisi büyük çiçekli binbirdelik otu. Hem Fransızca hem de Türkçe bilgilerde iki bitki sıklıkla aynı çiçekmiş gibi anlatılıyor. Ancak bu yaralara sürülen yağ yabani olanın toplanan çiçek ve tomurcuklarıyla hazırlanıyor. Bu iki bitkiye ait bilgileri aşağıda ayrı ayrı ele alacağım. Yasadigim yer olan Normandiya'da bu bitkiye niye rastlamadim diye hayiflanirken, ben bu yaziyi hazirladiktan sonra bogurtlen toplarken karsima cikti. Hemen bir koku bahceme ektim. Normalde dogada gordugum bitkileri yerinden sokmuyorum ama Fransiz'larin agaclari, yol kenarlarini kontrol etme hastaligi var ben cicekleri koparmaya kiyamazken bir makinayla hepsini trasladilar, o gunden beri kurtarma harekati benim yaptigim. Topladigim cicekleri zeytinyagi ile birlikte minik bir kavanoza koyup sonbahar gunesinin kollarina biraktim. Toplam 3 haftada turuncu olacak, simdiden renk degistirdi bile.
Prof.Dr.Faik Yaltırak'a göre yukarıdaki çalı bitkisinin adı hypericum calycinum yani büyük çiçekli binbirdelik çalisi
Latince adı: Hypericum Calycinum (Bitkilerin latince adları önemli bitkilerin bölgesel adları farklı olabildiği gibi farklı dillerde aynı bitki olup olmadığını ancak latince ile sağlamlaştırabiliyorum. Bunu botanikçilerde yapıyor. İlk olarak 1753'te İsveç'li Carl von Linné uluslararası kabul gören, bitkileri latince adlarına göre sınıflandırma sistemini geliştirmiştir.)
Türkçe Adı: Büyük çiçekli binbirdelik otu
Fransızca: Millepertuis, rose de sharonIngilizce:Rose of Sharon
Ailesi:Gittifères
Çiçeklenme dönemi: Haziran-kasım dönemi
Orijini: Yaltırak'a göre 1680'lerde Belgrad Ormanı'ndan İngiltere'ye götürüldü.
Dikim metodu: Tohum, daldırma
Tipi: Her dem yeşil çok yıllık çalı
Hastalık ve parazitler: pas hastalığı
Konumlama: Güneş, yar gölge
Renkleri: Sarı çiçek
Latince:Hypericum perforatum
Türkçe Adı: Sarı Kantaron, mayasıl otu, kan otu, binbirdelik otu,
Fransızca:Millpertuis perforé ancak kırka yakın farklı ismi var, chasse-diable(şeytan kovucu), herbe aux fées(peri otu), herbe aux mille vertus(bin derde deva otu), herbe de Saint Eloi, herbe de la Saint-Jean, Barbe de Saint-Jean, herbe à mille trous(binbirdelik otu), herbe percée, herbe à la brûlure(yanık ou), herbe aux piqûres(böcek sokması otu), herbe du charpentier, trascalan, truchereau vs.Ingilizce: Balm of warrior , St John’s wort , Touch and heal
Almanca: Johanniskraut,Blutkraut, Feldhopfenkraut, Herrgottsblut, Hexenkraut, Johannisblut, Johanniskraut, Konradskraut, Mannskraft, Tüpfelhartheu, Waldhopfenkraut, Walpurgiskraut
Ailesi:Hypericaceae
Çiçeklenme dönemi:mayıs,agustos
Orijini:
Dikim metodu: Tohum, daldirma yada havucu andıran siyah köküyle çoğaltmak mümkün.
Tipi: yıllık yabani bitki
Konumlama: Güneş, yarı gölge
Renkleri: sarı
Cicek yapraklarini gunese tuttugunuzda icinde binlerce delik gorursunuz bitkinin adi buradan geliyor, binbirdelik otu. Yabani bir tur olan kantaronu dogada bulabilirsiniz.
Her iki bitkide butun dillerde Aziz Yahya otu olarak geciyor, nedeni azizin dogumgununde acmasiymis. Bu bitkiler homeopati'de, bitkilerle tedavide kullanılmaktadır. Sari kantaron flavonoides, hypericine ve antibiotik etkisi gosteren hyperforine icermektedir. icten kullanimda, depresyon, endise, menopoz sikintilarinda basarili sonuclar elde edilmistir. Yagi yaralari, yuzeysel yaniklari ve gunes yaniklarinin tedavisinde kullanilir. Ayrica antienflamatuar ozelligiyle romatizmada kullanilabilir. Baska ilaclarla etkilesime girebilir, hamilelikte ve emziren kadinlarin kullanmamasi gerekir. Yagin kullanimi gunes isigina karsi hassasiyeti arttirip gunese cikilmasi halinde deride renk degisimlerine neden olabileceginden dikkat edilmelidir. Bu bitkiler tedavi amaçlı ancak uzmanların önerisi ile kullanılmalıdır.