In diesem Artikel oder Abschnitt fehlen noch folgende wichtige Informationen:
Hilf der Wikipedia, indem du sie
recherchierst und
einfügst .
Die georgische Sprache (Eigenbezeichnung ქართული ენა kartuli ena ) ist die Amtssprache in Georgien und wird von etwa vier Millionen Menschen gesprochen (Stand 2013).
Das Georgische gehört mit Mingrelisch , Lasisch und Swanisch zu den südkaukasischen Sprachen .
Zur Schreibung der georgischen Sprache wird die Alphabetschrift Mchedruli verwendet, die 33 Buchstaben aufweist.
Phonologie
Georgisch hat fünf vokalische und 28 konsonantische Phoneme , darunter auch Ejektive . Die Konsonanten können sehr große Konsonantencluster bilden (z. B. der Name der georgischen Stadt Mzcheta , oder, als Extrembeispiel, der georgische Zungenbrecher „ihr pellt uns“ oder "ihr ruiniert uns": gvprzkvnit ). Jedes Phonem wird durch je einen bestimmten georgischen Buchstaben dargestellt.
Jedes georgische Nomen im Nominativ endet mit einem Vokal.
Endungen der Nomina (Substantive) im Nominativ Singular
ა (a)
ე (e)
ი (i)
ო (o)
უ (u)
დედა (deda ) Mutter
მზე (mse ) Sonne
ქალი (kali ) Frau
გოგო (gogo ) Magd
ძუ (dsu ) Weibchen
მამა (mama ) Vater
მთვარე (mtware ) Mond
კაცი (kazi ) Mann
ლოქო (loko ) Wels
ბრუ (bru ) Schwindel
ბებია (bebia ) Großmutter
დღე (dghe ) Tag
ფესვი (péswi ) Wurzel
წყარო (zqaro ) Quellbach
ყრუ (q'ru ) Taub
ბაბუა (babua ) Großvater
ღამე (ghame ) Nacht
ხვადი (chwadi ) Männchen
ოქრო (okro ) Gold
ბრგუ (brgu ) Stotterer
Betonung
Im Unterschied zu den Sprachvarianten und Dialekten des Georgischen ist die Betonung der literarischen Sprache sehr schwach. Bei zwei- und dreisilbigen Wörtern liegt die Betonung meistens auf der ersten, bei viersilbigen auf der zweiten Silbe .
ცა (tsa ) - der Himmel; ხე (che ) - der Baum; კი (ki ) - Ja, ხო (cho ) - Jawohl; რუ (ru ) der Bach; კუ (ku ) die Schildkröte.
კა ბა (ka ba ) das Kleid; თა თი (ta ti ) - die Pfote; თი თი (ti ti ) - der Finger; დი დი (di di ) groß; გო გო (go go ) - das Mädchen, Magd; ძა ძა (dsa dsa ) - das Trauerkleid; ძუ ძუ (dsu dsu ) - die Brust (eines Menschen).
გა თავდა (ga tawda ) - ausgegangen; გადა იწვა (gada izwa ) - ausgebrannt.
გაგვი წვიმდა (gagwi tswimda ) - Es fing (uns = mit Dat. ethic.) an, zu regnen; გამოი დარა (gamoi dara ) - Es ist wieder gutes Wetter (= Es hörte auf, zu regnen); გაგვი მართლა (gagwi martla ) - Wir hatten Glück.
გაფუჭე ბული (gaputsche buli ) - kaputt; გაკეთე ბული (gakete buli ) - gemacht.
მასწავლე ბელი (maßzawle beli ) - der Lehrer; მატარე ბელი (matare beli ) - der Zug; დამრიგე ბელი (damrige beli ) - der Tutor.
ჭა მა-სმა (tscha ma-ßma ) - das Essen und Trinken; მი მოსვლა (mi moßwla ) - der Verkehr; მი სვლა-მო სვლა (mi ßwla-mo ßwla ) - das Kommen und Gehen.
Satzmelodie
Ja-Nein-Fragen werden – anders als im Deutschen – mit einer steigend-fallenden Intonation realisiert.
Grammatik
Für die georgische Sprache ist sowohl die Agglutination als auch die Wurzelflexion kennzeichnend. Eine Besonderheit ist das Fehlen des grammatischen Geschlechts (Genus ), und das Substantiv kennt weder einen bestimmten noch einen unbestimmten Artikel .
Statt der zum Beispiel im Deutschen üblichen Präpositionen verwendet das Georgische Postpositionen , die entweder allein stehen oder an das Nomen angefügt werden können. Ein deutsches Beispiel für eine Postposition ist „den Fluss entlang“. Georgisch hat 7 Fälle (Nominativ , Dativ , Genitiv , Instrumental , Adverbial (Essiv und Translativ ), Vokativ und Ergativ ). Der Ergativ tritt als Subjektkasus mit bestimmten Verbformen auf, nämlich beim Aorist und Optativ transitiver Verben. Georgisch ist also eine Split-Ergativsprache . Wie in den meisten flektierenden Sprachen ist die Wortstellung relativ frei. Die konjugierten Formen des Verbs markieren einen Bezug sowohl zum Subjekt als auch zum direkten oder indirekten Objekt des Satzes.
Es gibt also nicht nur eigene Formen für „ich sehe“ (w chedaw ), „du siehst“ ((h )chedaw ) usw., sondern auch für „ich sehe dich“ (g chedaw ), „ich sehe euch“ (g chedawt ), „du siehst mich“ (m chedaw ), „du siehst uns“ (gw chedaw ), „du siehst ihn“ ((h ) chedaw ) usw.
Während sich die indogermanischen Sprachen verschiedener Zeiten bedienen, um Gegenwärtiges, Vergangenes, Zukünftiges und Mögliches darzustellen, kommen im Georgischen elf sogenannte mzkriwi (=> Reihen. Englische Schreibweise in Grammatikbüchern = mts kriv i ) zum Einsatz. Auch sie ordnen der Zeit des Geschehens eine bestimmte Verbform zu, jedoch tritt durch Agglutination nicht nur eine Änderung des Verbs auf, sondern auch Subjekt und Objekt des Satzes ändern den Fall, in dem sie stehen. Beispielsweise steht bei den Formen der Präsens- und Futurgruppe das Subjekt meist im Nominativ, bei den Formen der Aoristgruppe teils im Nominativ, teils im Ergativ (abhängig von der Transitivität des Verbs) und bei den Formen der Perfektgruppe im Dativ ; ähnlich ändert sich der Kasus des Objekts. Auch die hohe Anzahl unregelmäßig flektierter (insbesondere suppletiver ) Verben ist auffällig, z. B. beim Verb für „sagen“, das mehrere Stämme hat: eubneba (Präsens) „er sagt es ihm“, ’etqwis (Futur) „er wird es ihm sagen“, utchra (Aorist) „er sagte es ihm/hat es ihm gesagt“, utkwams (Perfekt) „er hat es ihm (offensichtlich) gesagt“.
Satzarten im Georgischen
Deklarativsätze
Musteraussagesatz: Anna arbeitet als Bibliothekarin.
Wortstellungsmöglichkeiten des einfachen Aussagesatzes
Georgisch
Duden-Transkription
Beschreibung/Bemerkung
ანა მუშაობს ბიბლიოთეკარად.
(ana muschaobß bibliotekarad )
ანა ბიბლიოთეკარად მუშაობს.
(ana bibliotekarad muschaobß )
ბიბლიოთეკარად მუშაობს ანა.
(bibliotekarad musachobß ana )
Mit Betonung darauf, was Anna macht
Interrogativsätze
Fragesätze ohne Fragewort
Musterfragesatz: Wohnt Anna in Berlin?
Wortstellungsmöglichkeiten eines georgischen Fragesatzes
Georgisch
Duden-Transkription
Bemerkung / Semant. Hauptakzent
ანა ბერლინში ცხოვრობს?
(ana berlinschi zchowrobß ?)
(Ob Anna in Berlin wohnt.)
ბერლინში ცხოვრობს ანა?
(berlinschi zchowrobß ana? )
(Ob Anna in Berlin wohnt.)
ანა ცხოვრობს ბერლინში?
(ana zchowrobß berlinschi? )
(Ob Anna! (<= !) in Berlin wohnt.)
ბერლინში ანა ცხოვრობს?
(berlinschi ana zchowrobß? )
(Ob Anna (<= !) in Berlin wohnt.)
ცხოვრობს ბერლინში ანა?
(zxowrobß berlinschi ana? )
(Ob Anna in Berlin (<= überhaupt!) wohnt.)
ცხოვრობს ანა ბერლინში?
(zchowrobß ana berlinschi? )
(Ob Anna (<= überhaupt) in Berlin wohnt.)
Fragesätze mit Fragewort
Musterfragesatz: Wo wohnt Anna?
Wortstellungsmöglichkeiten
Georgisch
Duden-Transkription
სად ცხოვრობს ანა?
ßad zchowrobß ana?
ანა სად ცხოვრობს?
ana ßad zchowrobß?
Imperativsätze
Befehlssatzmuster 1
Singular und Plural
Georgisch
Duden-Transkription
Deutsche Bedeutung
Bemerkung
დაჯექი მეორე მხარეს!
(dadsheki meore mchareß! )
Setz Dich auf die andere Seite!
Einer Person gegenüber
დაჯექით მეორე მხარეს!
(dadshekit meore mchareß! )
Setzt Euch auf die andere Seite!
Mehreren Personen gegenüber
Befehlssatzmuster 2
Singular und Plural der Höflichkeitsformen
Georgisch
Duden-Transkription
Deutsche Bedeutung
Bemerkung
დაბრძანდი მეორე მხარეს!
(dabrdsandi meore mchareß! )
Setz Dich auf die andere Seite!
Einer Person gegenüber
დაბრძანდით მეორე მხარეს!
(dabrdsandit meore mchareß! )
Setzt Euch auf die andere Seite!
Mehreren Personen gegenüber
Setzen wir uns auf die andere Seite
Georgisch
Duden-Transkription
Deutsche Bedeutung
Bemerkung
დავჯდეთ მეორე მხარეს!
(dawdshdet meore mchareß! )
Setzen wir uns auf die andere Seite!
nicht normativ, aber weit verbreitet
დავსხდეთ მეორე მხარეს!
(dawßchdet meore mchareß! )
Setzt Euch auf die andere Seite!
gebraucht von normbewussten Sprechern
Wortschatz und Wortbildung
(Grund)wortschatz
(Inhaltlich orientiert nach Swadesh-Liste )
Familie
(e) Familie - ოჯახი (ódshachi ), კერა (kéra ) = (r) Herd, კომლი (kómli ),
ოჯახობა (odsháxoba ), ცოლ-შვილი (zól-schwili ), სახლეული (ßachléuli ), სახლობა (ßá chloba)
Familienmitglied(er) - ოჯახის წევრ(ებ)ი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
Parallele od. Koseformen
Dialekt. Formen
Mutter
დედა - déda
დე (de ), დედი (dédi )
ნენა (néna ), ნენი (néni ), ნენიკო (néniko )
Vater
მამა - máma
მა (ma ), მამი (mámi ), მამიკო (mámiko )
ბაბა (bába ), ბაბაია (babaía )
Großmutter
ბებია - bébia
ბე (be ), ბები (bébi ), ბებიკო (bébiko )
დიდედა (dídeda )
Großvater
ბაბუა - bábua
ბაბუ (bábu ), ბაბუკო (bábuko )
პაპა (pápa )
Kind
შვილი - schíli
შვილიკო (schwíliko )
ძე (dse ), ქალი (káli ),
Tochter
ქალიშვილი - kálischwíli
შვილი (schwíli )
ძღაბი (dzghábi ), გოგო (gógo )
Sohn
ვაჟიშვილი - vazhischwili
შვილი (schwíli )
ძე (déd-mama ), ბიჭი (bítschi )
die Eltern
მშობელი - mschóbeli
მშობლები (mschóblebi )
დედ-მამა (déd-mama )
Enkelkind
შვილიშვილი - schwilischwíli
შვილი (schwíli )
ბადიში (bádischi )
Menschlicher Körper
Körperteile, Organe - სხეულის ნაწილები, ორგანოები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der Kopf
თავი - táwi
der Nacken
კეფა - kéfa
der Schädel
ქალა - kála
der Hals
კისერი - kíseri
das Genick
ქეჩო (kétscho); კინჩხი (kíntschchi)
die Kehle
ყელი - kéli
der Kehlkopf
ხორხი - chórchi
der Gaumen
სასა - ßàßa
die Fontanelle
ყიფლიბანდი - qíflibandi
die Schläfe
საფეთქელი - sapétkeli
das Auge
თვალი - twáli
das Augenlid
ქუთუთო - kútuto
die Wimper
წამწამი - zámzami
die Braue
წარბი - zárbi
die Stirn
შუბლი - schúbli
das Ohr
ყური - qúri
das Ohrläpchen
ბიბილო - bíbilo
die Nase
ცხვირი - zchwíri
der Mund
პირი - píri
das Gesicht
სახე - ßáche , Jargon => სიფათი - ßífati
die Lippe
ტუჩი - tútschi , => Poet . - ბაგე báge
die Zunge
ენა - éna
der Zahn
კბილი - kbili
der Kiefer
ყბა - qba , ღრანჭი - ghrántschi
der Finger
თითი - títi
die Zehe
ფეხის თითი - péchis títi
der Nagel
ფრჩხილი - prtschchili
der Arm
მკლავი - mkláwi
der Elbogen
ნიდაყვი - idakwi
die Achselgrube
იღლია - íghlia
der Fuss
ტერფი - térpi
das Bein
ფეხი - péchi
der Körper
სხეული - ßchéuli
die Muskel
კუნთი - kúnti
die Haut
კანი - káni
das Haar
თმა - tma
der Schopf
ქოჩორი - kótschori
die Bart
წვერი - zweri
das Schammhaar
ფანჩარი - pántschari
der Brustkorb
მკერდი - mkérdi
die Brust
ძუძუ - dsúdsu
die Schulter
მხარი - mchári
das Kreuz
წელი - zéli
der Wirbel
ხერხემალი - cherchémali
der Bauch
მუცელი - múzeli
der Nabel
ჭიპი - tschípi
die Drüse
ჯირკვალი - dshirkwali
der Schoss
კალთა - kálta
das Knie
მუხლი - múchli
der Schenkel
ბარძაყი - bárdsaqi
die Hüfte
თეძო - Thédso
der Unterschenkel
წვივი - zwíwi
die Fers
ქუსლი - kúsli
das Glied
ასო - áßo , Grob . => ყლე yle
der Arsch
ტრაკი - tráki
der Anus - proktos
პროჭი - prótschi
das Herz
გული - gúli
die Handfläche
ხელის გული - chélis gúli
die Faust
მუშტი - múschti , მუჭი - mútschi
das Handgelenk
მაჯა - mádsha
die Hand
ხელი - cheli
die Leber
ღვიძლი - ghwídsli
die Niere
თირკმელი - tírkmeli , Dialekt . => ჭაჭა - tschátscha
die Lunge
ფილტვი - píltwi
das Gehirn
ტვინი - twíni
Personalpronomina
Persönliches Fürwort - პირის ნაცვალსახელი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
Dialekt. Formen
Bemerkung
ich (die 1. Pers. Sg.)
მე - me
-
Kein Genusunterschied
du (die 2. Pers. Sg.)
შენ - schen
შე (Vokativ : sche )
Kein Genusunterschied
er, sie, es (die 2. Pers. Sg.)
ის - iß ; Für Ergativ : მას - (maß )
ეგი (egi ) - 'der', იგი (ígi ) - 'jener'
Kein Genusunterschied
wir (die 1. Pers. Pl.)
ჩვენ - tschwen
-
Kein Genusunterschied
ihr (die 2. Pers. Pl.)
თქვენ - tkwen
თქვე - (Vokativ :tkwe )
Kein Genusunterschied
sie (die 3. Pers. Pl.)
ისინი - íßini ; Für Ergativ : მათ - (math )
ეგენი (égeni ), იგინი (ígini )
Kein Genusunterschied
Sie (Höflichkeitsform )
თქვენ - tkwen
Siehe die 2. Pers. Pl.
Kein Genusunterschied
Possessiva
Besitzanzeigendes Fürwort - პირის ნაცვალსახელი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
Bemerkung
mein
ჩემი - tschémi
Kein Genusunteschied
dein
შენი - schéni
Kein Genusunteschied
sein, ihr, sein
მისი - míßi
Kein Genusunteschied
unser
ჩვენი - tschwéni
Kein Genusunteschied
euer
თქვენი - tkwéni
Kein Genusunteschied
sein
მათი - máti
Kein Genusunteschied
Ihr (Höflichkeitsform )
თქვენი - tkwéni
Kein Genusunteschied
Demonstrativa
Hinweisendes Fürwort (für Personen) - ჩ��ენებითი ნაცვალსახელი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
Parallele od. Dialekt. Formen
Bemerkung
dieser (hier!)
ეს - eß
ეგი - egi
hier (an der Stelle)
dieser (dort!)
ის - iß
იგი - igi
dort (entfernt)
Hinweisende Wörter für Personen und Orte überschneiden sich in manchen Dialekten.
Hinweisendes Fürwort (für Orte) - ადგილის ნაცვალსახელი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
Parallele od. Dialekt. Formen
Bemerkung
hier
აქ - ak
აგერ - agér , აქე - aké
hier (an der Stelle)
dort
იქ - ik
ეგერ - éger
dort (entfernt)
Da!
აი! - aí
ა! - a
Dies hier od. Dies dort
Interrogativa
Fragewörter - კითხვითი სიტყვები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
wer?
ვინ? - win
was?
რა? - ra ; რას? - raß
wessen?
ვისი? - wíßi ; რისი? - ríßi
wo?
სად? - ßad
wohin?
საით? - ßáit
wie?
როგორ? - rógor
Farben
Bezeichnungen der Farben - ფერი, ფერები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
schwarz
შავი - scháwi
weiß
თეთრი - théthri
blau
ლურჯი - lúrdshi
grün
მწვანე - mzváne
rot
წითელი - zítheli
grau
რუხი - rúchi
Vögel
die Vögel - ფრინველები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der Vogel
ფრინველი - prínveli
der Nestvogel
ბარტყი - bartqi
der Flügel
ფრთა - prta
der Feder
ბუმბული - búmbuli , dialekt . => ბუნდღა - búndgha
die Daune
ბურტყლი - búrtqli
der Schnabel
ნისკარტი - nískarti
das Ei
კვერცხი - kwerzchi
die Klaue; (die Kralle)
კლანჭი - klántschi
das Huhn
ქათამი - khátami
das Huhn
დედალი - dédali
das Küken
წიწილა - zízila
der Hahn
მამალი - mámali
das Hähnchen
ყვინჩილა kwíntschila
die Gans
ბატი - báti
das Gänseküchlein
ბჟიტი - bzhíti
die Ente
იხვი - íchwi , Dialekt . => კვატი - kwáti
das Perlhuhn
ციცარი - zízari
der Truthan
ინდაური - indáuri
der Fasan
ხოხობი chóchobi
der Fink
სკვინჩა - skwintscha
die Lehrche
ტოროლა - tórola
das Nest; (das Horst)
ბუდე - búde
fliegen
ფრენა - préna
Tiere
die Tiere - ცხოველი
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der Hund
ძაღლი - dsaghli
die Katze
კატა - prta
die Kuh
ძროხა - dsrócha
das Kalb
ხბო - chbo
der Stier
ხარი - chari ; ბუღა búgha
das Schwein
ღორი - ghóri
das Wildschwein
ტახი - táchi
das Ferkel
ბურვაკი - búrwaki , გოჭი - gótschi
die Borsten
ჯაგარი - dshágari
der Büffel
კამეჩი - nískarti
die Büffelkuh
ფური - púri
die Ziege
თხა - tcha
Zicklein
თიკანი - tíkani
das Schaf
ცხვარი - zchwári
der Widder
ვერძი - wérdsi
das Pferd
ცხენი - zchéni
die Stute
ფაშატი - páschati
der Esel
ვირი - wíri
das Maultier
ჯორი - dshóri
das Weibchen
ძუ - dsu ; ნეზვი (Ziege, Schwein usw.) - nesvi
das Männchen
ხვადი - chwádi
die Zitze
ძუძუ - dsúdsu
das Euter
ჟიქანი - dshíkani
der Schlund, die Kehle
ხახა - chácha
der Luchs
ფოცხვერი - pózchweri
die Herde
ჯოგი - dshógi
Fische
die Fische - თევზები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der fisch
თევზი - tévsi
der Rogen, (der Laich)
ქვირითი - kwírithi
die Schuppe
ქერცლი - kerzli
die Forelle
კალმახი - kálmachi
der Wels
ლოქო - loko , ღლავი - ghláwi
der Stör
ზუთხი - suthchi , თართი tharthi
der Hering
ქაშაყი - qaschaqi
der Lachs
ორაგული - oraguli
die Barbe
წვერა - zwera
der Gründling
ციმორი - zimori
Pflanzen
die Pflanzen - მცენარეები
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der Baum
ხე - che
die Pflanze
მცენარე - mzénare
die Same
თესლი- tésli
das Korn (das Getreide)
მარცვალი- márzvwali
reife
მწიფე - mzipe
unreif
მკუხე - mkúche
die Eiche
მუხა - múcha
die Eichel
რკო - rko
der Wald
ტყე - tqe
die Tanne
ნაძვი - nádswi
die Edeltanne
სოჭი - ßótschi
die Wilbirne
პანტა - pánta
die Ulme
თელა - théla
der Hopfen
სვია - ßwia
die Hagebuche
რცხილა - rzchila
der Zweig
რტო - rto
der Stengel
ღერო - ghéro
der Stiel
ღერი - ghéri
der Lauch
პრასა - práßa
der Koriander
ქინძი - kíndsi
die Minze
პიტნა - pítna
der Pfeffer
პილპილი - pílpili
der Estragon
ტარხუნა - tárchuni
der Mais
სიმინდი - ßímindi
der Maiskolben
ტარო - táro
die Rinde
ქერქი - kérki
Wein
der Weinbau - მევენახეობა
Deutsch
Georgisch mit Dudentranskription
der Weinbau
მევენახეობა - mewenachéoba
der Weinbauer
მევენახე - mewénaxe
der Weinstock
ვენახი - wénachi , ვაზი - wási
der Weinberg
ზვარი - swári
die Weintraube
ყურძენი - qúrdseni
die Weintraubenbeere
ყურძნის მარცვალი - márzwali
die Weinlese
რთველი - rtwéli
die Weinranke
ვაზის რქა - wásis rka
der Weinschlauch
ტიკი - tíki
der Weinkeller
მარანი - márani
der Weißwein
თეთრი ღვინო - tétri ghwíno
der Tischwein
სუფრის ღვინო - tétri ghwíno
der Rotwein
წითელი ღვინო - tétri ghwíno
der Weinessig
ძმარი - dsmári
(das) Verschalen
დაძმარება - dadsmáreba
das Auspreßen
დაწურვა - dazúrva
das Weinhorn
ყანწი - qánzi
Wortbildung der Numeralia
Das georgische Zahlensystem ist bis 100 gemischt dezimal -vigesimal . z. B.:
Grundzahlen und Ordnungszahlen im Vergleich
Numeralia Cardinalia und Numeralia Ordinalia
auf Deutsch - Wie viele?
auf Georgisch - რამდენი? (ramdeni?)
auf Deutsch - der (die, das) Wievielte?
auf Georgisch - მერამდენე? (meramdene?)
eins
ერთი - erti
Der (die, das) Erste.
პირველი - pirweli
zwei
ორი - ori
Der (die, das) Zweite.
მეორე - me ore
drei
სამი - ßami
Der (die, das) Dritte.
მესამე - me ßame
vier
ოთხი - otchi
Der (die, das) Vierte.
მეოთხე - me otche
fünf
ხუთი - chuti
Der (die, das) Fünfte.
მეხუთე - me chute
sechs
ექვსი - ekwßi
Der (die, das) Sechste.
მეექვსე - me ekwße
sieben
შვიდი - schwidi
Der (die, das) Siebte.
მეშვიდე - me schwide
acht
რვა - rwa
Der (die, das) Achte.
მერვე - me rwe
neun
ცხრა - zchra
Der (die, das) Neunte.
მეცხრე - me zchre
zehn
ათი - ati
Der (die, das) Zehnte.
მეათე - me ate
elf
თერთმეტი - tertmeti
Der (die, das) Elfte.
მეთერთმეტე - me tertmete
zwölf
თორმეტი - tormeti
Der (die, das) Zwölfte.
მეთორმეტე - me tormete
dreizehn
ცამეტი - zameti
Der (die, das) Dritte.
მეცამეტე - me zamete
vierzehn
ოთხმეტი - totchmeti
Der (die, das) Vierzehnte.
მეთოთხმეტე - me totchmete
fünfzehn
თხუთმეტი - tchutmeti
Der (die, das) Fünfzehnte.
მეთხუთმეტე - me tchutmete
sechzehn
თექვსმეტი - tekwßmeti
Der (die, das) Sechzehnte.
მეთექვსმეტე - me tekwßmete
siebzehn
ჩვიდმეტი - tschwidmeti
Der (die, das) Siebzehnte.
მეჩვიდმეტე - me tschwidmete
achtzehn
თვრამეტი - trwameti
Der (die, das) Achtzehnte.
მეთვრამეტე - me twramete
neunzehn
ცხრამეტი - zchrameti
Der (die, das) Neunzehnte.
მეცხრამეტე - me zchramete
zwanzig
ოცი - ozi
Der (die, das) Zwanzigste.
მეოცე - meoze
einundzwanzig
ოცდაერთი - ozdaerti
Der (die, das) Einundzwanzigste.
ოცდამეერთე - oz dameerte
zweiundzwanzig
ოცდაორი - ozdaori
Der (die, das) Zweiundzwanzigste.
ოცდამეორე - oz dameore
dreiundzwanzig
ოცდასამი - ozdaßami
Der (die, das) Dreiundzwanzigste.
ოცდამესამე - oz dameßame
vierundzwanzig
ოცდაოთხი - ozdaotchi
Der (die, das) Vierundzwanzigste.
ოცდამეოთხე - oz dameotche
fünfundzwanzig
ოცდახუთი - ozdachuti
Der (die, das) Fünfundzwanzigste.
ოცდამეხუთე - oz damechute
sechsundzwanzig
ოცდაექვსი - ozdaeqwßi
Der (die, das) Sechsundzwanzigste.
ოცდამეექვსე - oz dameekwße
siebenundzwanzig
ოცდაშვიდი - ozdaschwidi
Der (die, das) Siebenundzwanzigste.
ოცდამეშვიდე - oz dameschwide
achtundzwanzig
ოცდარვა - ozdarwa
Der (die, das) Achtundzwanzigste.
ოცდამერვე - oz damerwe
neunundzwanzig
ოცდაცხრა - ozdazchra
Der (die, das) Neunundzwanzigste.
ოცდამეცხრე - oz damezchre
dreißig
ოცდაათი - ozdaati
Der (die, das) Dreißigste.
ოცდამეათე - oz dameate
einunddreißig
ოცდათერთმეტი - ozdatertmeti
Der (die, das) Einundreißigste.
ოცდამეერთე - oz dameerte
Grundzahlen (in Fünfer-Schritten)
Zahl
Georgisch - Duden-Transkription
wörtlich
Deutsch
30
ოცდაათი - ozdaati
zwanzig und zehn
dreißig
35
ოცდათხუთმეტი - ozdatchutmeti
zwanzig und fünfzehn
fünfunddreißig
40
ორმოცი - ormozi
zwei mal zwanzig
vierzig
45
ორმოცდახუთი - ormozdachuti
zwei mal zwanzig und fünf
fünfundvierzig
50
ორმოცდაათი - ormozdaati
zwei mal zwanzig und zehn
fünfzig
55
ორმოცდათხუთმეტი - ormozdatchutmeti
zwei mal zwanzig und fünfzehn
fünfundfünfzig
60
სამოცი - samozi
drei mal zwanzig
sechzig
65
სამოცდახუთი - ßamozdachuti
drei mal zwanzig und fünf
fünfundsechzig
70
სამოცდაათი - ßamozdaati
drei mal zwanzig und zehn
siebzig
75
სამოცდათხუთმეტი - ßamozdatchutmeti
drei mal zwanzig und fünfzehn
fünfundsiebzig
80
ოთხმოცი - otchmozi
vier mal zwanzig , vgl. franz. quatre-vingts .
achtzig
85
ოთხმოცდახუთი - otchmozdachuti
vier mal zwanzig und fünf
fünfundachtzig
90
ოთხმოცდაათი - otchmozdaati
vier mal zwanzig und zehn
neunzig
95
ოთხმოცდათხუთმეტი - otchmozdatchutmeti
vier mal zwanzig und fünfzehn
fünfundneunzig
Wortbildung und Schreibung der Monate, der Jahre und Jahrhunderte
Monate
Monate mit Zahlen - თვე და რიცხვი
Der wievielte Mai?
Georgisch
Duden-Transkription
Am wievielten Mai?
Georgisch
Duden-Transkription
der 25. Mai
25 მაისი
ozdachuti maißi
Am 25. Mai
25 მაისს
ozdachut maißß
Jahre
Das Jahr - წელი (zeli) oder წელიწადი (zelizadi)
Deutsch
Georgisch
Duden-Transkription
(Das Jahr) 1970
1970 (oder wörtl. ათასცხრაასსამოცდაათი) წელი
ataßzchraaßßamozdaati zeli
(Das Jahr) 2021
2021 (oder wörtl. ორიათასოცდააერთი) წელი
oriataßozdaerti zeli
Jahrhunderte
Das Jahrhundert - საუკუნე (ßaukune)
Deutsch
Georgisch mit/in Duden-Transkription
Alternative Schreibweise
Alternative Schreibweise
Das 20. Jahrhundert
XX საუკუნე (meoze ßaukune)
20-ე საუკუნე
მე-20 საუკუნე
Das 21. Jahrhundert
XIX საუკუნე (ozdameerte ßaukune)
21-ე საუკუნე
keine
Einordnung der Zeit
Einteilung der Tage
Lexikalische Zeitangabe "bis heute und davor"
Deutsch
bis heute
gestern
vorgestern
vorvorgestern
auf Georgisch
დღემდე (dghemde )
გუშინ (guschin )
გუშინწინ (guschinzin )
გუშინწინის წინ (guschinziniß zin )
Lexikalische Zeitangabe "heute, ab heute und danach"
Deutsch
heute
ab heute
morgen
übermorgen
überübermorgen
auf Georgisch
დღეს (dgheß )
დღეიდან (dgheidan )
ხვალ (chwal )
ზეგ (seg )
მაზეგ (maseg )
Einteilung der Tagesabschnitte
Lexikalisch und morphologisch
Deutsch
(der) morgen
(der) Frühmorgen
(der) Mittag
(der) Nachmittag
(der) Abend
(die) Nacht
(die) Mitternacht
auf Georgisch
დილა (dila )
დილაადრიან (dilaadrian )
შუადღე (schuadghe )
ნაშუადღევი (naschuadghewi )
საღამო (saghamo )
ღამე (ghame )
შუა ღამე (schua ghame )
auf die Frage "wann?"; "როდის?" (rodis?)
morgens
frühmorgens
mittags
nachmittags
abends
nachts
mitternachts
auf Georgisch
დილით (dilit )
დილაადრიან (dilaadrian )
შუადღით (schuadghit )
ნაშუადღევს (naschuadghewß )
საღამოს, საღამოთი (saghamos , saghamoti )
ღამით (ghamit )
შუაღამეზე, შუაღამით (schuaghamese , schuaghamit )
Wochentage
Das Wort Wochentage im Georgischen (kein Kompositum ) Wortverbindung wortwörtlich "Tage der Woche"
Wortbildung und Morphologische Beschreibung der Wochentage
auf Deutsch
Duden-Transkription
auf Georgisch
1. (der) Tag, -es, -en
dghe, dghiß(a), dgheebi
დღე, დღის, დღეები
2. (die) Woche, -, -n
kwira, kwiriß(a), kwirebi
კვირა, კვირის, კვირები
3. (der) Wochentag, -es, -e
kwiriß dhe, kwiriß dghiß(a), kwiriß dgheebi
კვირის დღე, კვირის დღის, კვირის დღეები
Mit "kwira" (კვირა) bezeichnet man im heutigen Georgischen sowohl die Wörter "Sonntag" und "die (ganze) Woche". Im Altgeorgischen hat man für die Bezeichnung der 7 Tage einer Woche das Wort "mßgepßi" (მსგეფსი) benutzt.
Wochentage (კვირის დღეები)
auf Deutsch
Duden-Transkription
auf Georgisch (Ab 4. Jhr.)
auf Altgeorgisch
Duden-Transkription u. Deutung
Montag
orschabati
ორშაბათი
მთვარისა
mtwarißa (Tag des Mondes)
Dienstag
samschabati
სამშაბათი
არიასი
ariaßi oder marßißa (nach Mars)
Mittwoch
otchschabati
ოთხშაბათი
ერმესისა
ermißa oder hermeßißa (nach Hermes)
Donnerstag
chutschabati
ხუთშაბათი
აფროდიტისა
aproditißa (nach Aphrodite) oder venußißa (nach Venus)
Freitag
paraskewi
პარასკევი
დიოსისა
dioßißa (nach Dionynos) od. iupoterißa (nach Jupiter)
Samstag
schabati
შაბათი
კრონოსისა
kronoßißa (nach Kronos)
Sonntag
kwira
კვირა
მზისა
msißa (Tag der Sonne)
Das Wochenende wird im Georgischen mit einem Kompositum reduplizierter Art schabat-kwira (შაბათ-კვირა wörtlich Samstag-Sonntag ) gebildet.
Morphologisch-syntaktische Einordnung der Wochentage
Verteilung im Zeitraum
Sprache
Wochentag
Wann?
Wie oft ? (Frage nach Permanenz)
auf Deutsch
(der) Montag
am Montag
montags
auf Georgisch
ორშაბათი (orschabati )
ორშაბათს (orschabatß )
ორშაბათობით (orschabatobit )
auf Deutsch
(der) Dienstag
am Dienstag
dienstags
auf Georgisch
სამშაბათი (ßamschabati )
სამშაბათს (ßamschabatß )
სამშაბათობით (ßamschabatobit )
auf Deutsch
(der) Mittwoch
am Mittwoch
mittwochs
auf Georgisch
ოთხშაბათი (otchschabati )
ოთხშაბათს (otchschabatß )
ოთხშაბათობით (otchschabatobit )
auf Deutsch
(der) Donnerstag
am Donnerstag
donnerstags
auf Georgisch
ხუთშაბათი (chutschabati )
ხუთშაბათს (chutschabatß )
ხუთშაბათობით (chutschabatobit )
auf Deutsch
(der) Freitag
am Freitag
freitags
auf Georgisch
პარასკევი (paraßkewi )
პარასკევს (paraßkewß )
პარასკევობით (paraßkewobit )
auf Deutsch
(der) Samstag
am Samstag
samstags
auf Georgisch
შაბათი (schabati )
შაბათს (schabatß )
შაბათობით (schabatobit )
auf Deutsch
(der) Sonntag
am Sonntag
sonntags
auf Georgisch
კვირა (kwira )
კვირას (kwiraß )
კვირაობით (kwiraobit )
Monate
(der) Monat, -es, -e (თვე, თვის(ა), თვეები)
auf Deutsch
Duden-Transkription
auf Georgisch
auf Altgeorgisch
Duden-Transkription
1. (der) Januar
ianwari
იანვარი
აპნისი
apnißi
2. (der) Februar
theberwali
თებერვალი
სურწყუნისი
ßurzqunißi
3. (der) März
marti
მარტი
მირკანი
mirkani
4. (der) April
aprili
აპრილი
იგრიკა
igrika
5. (der) Mai
maißi
მაისი
ვარდობისთვე
wardobißtwe
6. (der) Juni
iwnißi
ივნისი
მკათათვე
mkatatwe
7. (der) Juli
iwlißi
ივლისი
თიბათვე
tibatwe
8. (der) August
agwißto
აგვისტო
მარიამობისთვე
mariamobistwe
9. (der) September
ßektemberi
სექტემბერი
ენკენისთვე
enkenißtwe
10. (der) Oktober
oktomberi
ოქტომბერი
ღვინობისთვე
ghwinobißtwe
11. (der) November
noemberi
ნოემბერი
გიორგობისთვე
giorgobißtwe
12. (der) Dezember
dekemberi
დეკემბერი
ქრისტეშობისთვე oder ტირისდენი
krißteschobißtwe oder tirisdeni
Morphologische und syntaktische Einordnung der Monate
auf Deutsch
auf Georgisch
Duden-Transkription
auf Georgisch
Duden-Transkription
auf Deutsch
im Januar
იანვარში
ianwarschi
1, 2 და 3 იანვარს
pirwel, or da ßam ianwarß
am 1., 2. und 3. Januar
im Februar
თებერვალში
theberwalschi
4, 5 და 6 თებერვალს
otch, chut da ekwß teberwalß
am 4., 5. und 6. Februar
im März
მარტში
martschi
7, 8 და 9 მარტს
schwid, rwa da zchra martß
am 7., 8. und 9. März
im April
აპრილში
aprilschi
10, 11 და 12 აპრილს
at, tertmet da tormet aprilß
am 10., 11. und 12. April
im Mai
მაისში
maißschi
13, 14 და 15 მაისს
zamet, totchmet da tchutmet maißß
am 13., 14. und 15. Mai
im Juni
ივნისში
iwnißschi
16, 17 და 18 ივნისს
tekwßmet, tschwidmet da twramet iwnißß
am 16., 17. und 18. Juni
im Juli
ივლისში
iwlißschi
19, 20 და 21 ივლისს
zchramet, oz da ozdaert iwlißß
am 19., 20. und 21. Juli
im August
აგვისტოში
agwißtoschi
22, 23 და 24 აგვისტოს
ozdaor, ozdaßam da ozdaotch agwißtoß
am 22., 23. und 24. August
im September
სექტემბერში
ßektemberschi
25, 26 და 27 სექტემბერს
ozdachut, ozdaekwß da ozdaschwid ßektemberß
am 25., 26. und 27. September
im Oktober
ოქტომბერში
oktomberschi
28, 29 და 30 ოქტომბერს
ozdarwa, ozdazchra da ozdaat oktomberß
am 28., 29. und 30. Oktober
im November
ნოემბერში
noemberschi
31 ნოემბერს
ozdatertmet noemberß
am 31. November
im Dezember
დეკემბერში
dekemberschi
1 და 2 დეკემბერს
pirwel da or dekemberß
am 1. und 2. Dezember
Jahreszeiten
Vier Jahreszeiten
auf Deutsch
auf Georgisch
Duden-Transkription
Wann?
Duden-Transkription
auf Deutsch
1. (der) Frühling
გაზაფხული
gasapchuli
გაზაფხულზე
gasapchulse
im Frühling
2. (der) Sommer
ზაფხული
sapchuli
ზაფხულზე
sapchulse
im Sommer
3. (der) Herbst
შემოდგომა
schemodogoma
შემოდგომაზე
schemodgomase
im Herbst
4. (der) Winter
ზამთარი
samtari
ზამთარში
samtarschi
im Winter
Morphologische und syntaktische Einordnung der Jahreszeiten
Verteilung im Zeitraum
Sprache
Jahreszeit
Wann? (Frage nach Kontinuität)
Wie oft ? (Frage nach Permanenz)
auf Deutsch
(der) Frühling
jeden Frühling
frühlings
auf Georgisch
გაზაფხული
ყოველ გაზაფხულზე (qowel gasapchulse )
გაზაფხულობით (gasapchulobit )
auf Deutsch
(der) Sommer
jeden Sommer
sommers
auf Georgisch
ზაფხული
ყოველ ზაფხულზე (qowel sapchulse )
ზაფხულობით (sapchulobit )
auf Deutsch
(der) Herbst
jeden Herbst
herbsts
auf Georgisch
შემოდგომა
ყოველ შემოდგომაზე (qowel schemodgomase )
შემოდგომობით (schemodgomobit )
auf Deutsch
(der) Winter
jeden Winter
winters
auf Georgisch
ზამთარი (samtari)
ყოველ ზამთარში (qowel samtarschi )
ზამთრობით (sam(-)trobit )
Einteilung der Jahre
Lexikalische Einteilung der Jahre
dieses Jahr
letztes Jahr
vorletztes Jahr
vorvorletztes Jahr
nächstes Jahr
übernächstes Jahr
წელს
შარშან
შარშანწინ
შარშანწინის წინ
გაისად
გარამეისად (Dialekt. Präg.)
zelß
scharschan
scharschanzin
scharschanziniß zin
gaißad
garameißad
Lexikalische und morphologische Einordnung der Jahre
Lexikalische und morphologische Einteilung in Vergangenheit
von diesem Jahr
vom letzten Jahr
vom vorletzten Jahr
vom vorvorletzten Jahr
წლევანდელი
შარშანდელი
შარშანწინდელი
შარშანწინისწინდელი
zlewandeli
scharschandeli
scharschanzindeli
scharschanzinißzindeli
Lexikalische und morphologische Einteilung in Zukunft
von diesem Jahr
vom nächsten Jahr
vom übernächsten Jahr
წლევანდელი
გაისამდელი
გარამეისამდელი
zlewandeli
gaißamdeli
garameißamdeli (Dialekt. Präg.)
Entlehnungen
Das Georgische hat im Laufe seiner Geschichte 40 Prozent der Lehnwörter aus dem Altgriechischen , Lateinischen , Französischen , Deutschen , Persischen , Arabischen , Armenischen , Russischen und (in den letzten Jahren) Englischen übernommen.
Entlehnter Wortschatz im Georgischen
Sprache od. Gruppe der Sprachen
Prozentual
Kartwelischer Wortschatz
60 %
International
15 %
Griechisch
7 %
Persisch / Türkisch / Arabisch
7 %
Armenisch
3,6 %
Russisch
3,6 %
Wortschatz anderer Sprachen
8 %
Die Entlehnungen stehen meistens zur Verfügung als Synonyme . z.B.;
'Zug' und 'Gefolge' im Georgischen
Georgisch
Duden-Transkription
Deutsche Bedeutung
სვლა
ßwla
(das) Ziehen, (der) Zug
საზეიმო სვლა
ßase imo ßwla
Feierzug
სამგლოვიარო სვლა
ßamglowi aro ßwla
Trauergefolge, Trauergeleit
საპროტესტო სვლა
ßapro teßto ßwla
Protestzug
ამალა (Lehnwort )
amala (arab. )
Gefolge, Begleitung einer hochgestellten Persönlichkeit
პროცესია (Lehnwort )
prozeßia (lat . )
Trauerzug
Germanismen
Deutsche Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch
Duden-Transkription
Wortbedeutungen auf Deutsch
აბზაცი
(absazi )
Absatz
აისბერგი
(aißbergi )
Eisberg
ალპინისტი
(alpinisti )
Alpinist
ანშლუსი
(anschlußi )
Anschluss
ბანკნოტი
(banknoti )
Banknote
ბიუსტჰალტერი
(biußthalteri )
Büstenhalter
ბლიცკრიგი
(blizkrigi )
Blitzkrieg
ბოცმანი
(bozmani )
Bootsmann
ბუნკერი
(bunkeri )
Bunker
ბუტერბროდი
(buterbrodi )
Butterbrot
ბუღალტერი
(bughalteri )
Buchhalter
გასტარბაიტერი
(gaßtarbaiteri )
Gastarbeiter
გასტროლი
(gaßtroli )
Gastspiel
ენდშპილი
(endschpili )
Endspiel
ვალტორნა
(waltorna )
Waldhorn
ვაგონი
(vagoni )
Waggon
ვუნდერკინდი
(wunderkindi )
Wunderkind
იუნკერი
(iunkeri )
Junker
კანცლერი
(kanzleri )
Kanzler
კაიუტა
(kaiuta )
Kajüte
კიტჩი
(kitschi )
Kitsch
კურორტი
(kurorti )
Kurort
კულტურტრეგერი
(kulturtregeri )
Kulturträger
ლაიტმოტივი
(laitmotiwi )
Leitmotiv
ლანდშაფტი
(landschapti )
Landschaft
ლოზუნგი
(losungi )
Losung
მასშტაბი
(maßschtabi )
Maßstab
მატროსი
(matroßi )
Matrose
პუტჩი
(putschi )
Putsch
რუკზაკი
(ruksaki )
Rucksack
ტორფი
(torpi )
Torf
ფლეიტა
(pleita )
Flöte
ფილტრი
(piltri )
Filter
ფოიერვერკი
(poierwerki )
Feuerwerk
შპრიცი
(schprizi )
Spritze
შტრიხი
(schtrichi )
Strich
შტურმი
(schturmi )
Sturm
შლაგბაუმი
(schlagbaumi )
Schlagbaum
შრიფტი
(schripti )
Schrift
ცაიტნოტი
(zaitnoti )
Zeitnot
ციფერბლატი
(ziperblati )
Zifferblatt
ცუგცვანგი
(zugzwangi )
Zugzwang
ჰალსტუხი
(halßtuchi )
Krawatte
Gräzismen
Griechische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Griechisch
Duden-Transkription
Wortbedeutungen auf Deutsch
აეროდინამიკა
(aerodinamika )
Aerodynamik
აგნოსტიციზმი
(agnoßtizismi )
Agnostizismus
აგონია
(agonia )
Agonie
აკადემია
(akademia )
Akademie
აკრიბია
(akribia )
Akribie
აკრობატიკა
(akrobatika )
Akrobatik
აკრონიმი
(akronimi )
Akronym
აკუსტიკა
(akußtika )
Akustik
ალეგორია
(alegoria )
Allegorie
ამფიბია
(ampibia )
Amphibium
ანემია
(anemia )
Anämie
ანესთეზია
(aneßtesia )
Anästhesie
ანაქრონიზმი
(anakronismi )
Anachronismus
ანაგრამა
(anagrama )
Anagramm
ანალოგია
(analogia )
Analogie
ანალიზი
(analisi )
Analyse
ანარქია
(anarkia )
Anarchie
ანატომია
(anatomia )
Anatomie
ანეკდოტი
(anekdoti )
Anekdote
ანოდი
(anodi )
Anode
ანომალია
(anomalia )
Anomalie
ანორექსია
(anorekßia )
Anorexie
ანტაგონისტი
(antagonißti )
Antagonist
ანტარქტიდა
(antarktida )
Antarktis
ანთოლოგია
(antologia )
Anthologie
ანთროპოლოგია
(antropologia )
Anthropologie
ანტიქრისტე
(antikrißte )
Antichrist
ანტიპათია
(antipatia )
Antipathie
ანტონიმი
(antonimi )
Antonym
აორტა
(aorta )
Aorta
აპათია
(apatia )
Apathie
აფორიზმი
(aporismi )
Aphorismus
აპლაზია
(aplasia )
Aplasie
აპოდიქტური
(apodikturi )
Apodiktisch
აპოკალიფსი
(apokalipßi )
Apokalypse
აპოკრიფი
(apokripi )
Apokryphen
აპოლოგია
(apologia )
Apologie
აპორია
(aporia )
Aporie
აპოსტაზია
(apoßtasia )
Apostasie
აპოსტროფი
(apoßtropi )
Apostroph
აფთიაქი
(aptiaki )
Apotheke
აფსისი
(apßißi )
Apsis
არაქნოფობია
(araknopobia )
Arachnophobie
არქეოლოგია
(arkeologia )
Archäologie
არქიტექტურა
(arkitektura )
Architektur
არქივი
(arkivi )
Archiv
არისტოკრატია
(arißtokratia )
Aristokratie
აზბესტი
(asbeßti )
Asbest
ასკეზი
(aßkesi )
Askese
ასფალტი
(aßpalti )
Asphalt
ასტიგმატიზმი
(aßtigmatismi )
Astigmatismus
ასტროლოგია
(aßtrologia )
Astrologie
ასტრონავტი
(aßtronawti )
Astronaut
ასტრონომია
(aßtronomia )
Astronomie
ასიმეტრია
(aßimetria )
Asymmetrie
ათეიზმი
(ateismi )
Atheismus
ათლეტი
(atleti )
Athlet
ატლასი
(atlaßi )
Atlas
ატმოსფერო
(atmoßpero )
Atmosphäre
ატომი
(atomi )
Atom
ავტარქია
(awtarkia )
Autarkie
აუტიზმი
(autismi )
Autismus
ავტო
(awto )
Auto
ავტობიოგრაფია
(awtobiograpia )
Autobiographie
ავტოქტონური
(awtoktonuri )
Autochthon
ავტოდიდაქტი
(awtodidakti )
Autodidakt
ავტოგნოზია
(awtognosia )
Autognosie
ავტოკრატი
(awtokratia )
Autokrat
ავტომატი
(awtomati )
Automat
ავტომატიზმი
(awtomatismi )
Automatismus
აუტოფსია
(autopsia )
Autopsie
აქსიომა
(akßioma )
Axiom
ბაქტერია
(baqteria )
Bakterie
ბალისტიკა
(balißtika )
Ballistik
ბარი
(bari )
Bar
ბარბაროსი
(barbaroßi )
Barbar
ბარიტონი
(baritoni )
Bariton
ბარომეტრი
(barometri )
Barometer
ბაზილიკა
(basilika )
Basilika
ბაზისი
(basißi )
Basis
ბიბლია
(biblia )
Bibel
ბიბლიოთეკა
(biblioteka )
Bibliothek
ბიოგრაფია
(biograpia )
Biographie
ბიოლოგია
(biologia )
Biologie
ბიოტოპი
(biotopi )
Biotop
ბოტანიკა
(botanika )
Botanik
ბრონქული სისტემა
(bronkuli ßißtema )
Bronchialsystem
ბრონქიტი
(bronkiti )
Bronchitis
დემონი
(demoni )
Dämon
დეკა
(deka )
Deka
დეკადა
(dekada )
Dekade
დელტა
(delta )
Delta
დემაგოგია
(demagogia )
Demagogie
დემოკრატია
(demokratia )
Demokratie
დემოსკოპია
(demoßkopia )
Demoskopie
დერმატოლოგია
(dermatologia )
Dermatologie
დესპოტი
(despoti )
Despot
დიაბეტი
(diabeti )
Diabetes
დიადოქი
(diadoki )
Diadoche
დიეტა
(dieta )
Diät
დიაგნოზი
(diagnosi )
Diagnose
დიაგონალი
(diagonali )
Diagonale
დიაკონი
(diakoni )
Diakon
დიალექტი
(dialekti )
Dialekt
დიალექტიკა
(dialektika )
Dialektik
დიალოგი
(dialogi )
Dialog
დიაფრაგმა
(diapragma )
Diaphragma
დიარია
(diaria )
Diarrhoea
დიასპორა
(diaßpora )
Diaspora
დიდაქტიკა
(didaktika )
Didaktik
დილემა
(dilema )
Dilemma
დინოზავრი
(dinosavri )
Dinosaurier
დიოდი
(diodi )
Diode
დიოპტრია
(dioptria )
Dioptrie
დიფტონგი
(diptongi )
Diphthong
დიპტიქი
(diptiki )
Diptychon
დისკოთეკა
(dißkoteka )
Diskothek
დისკოგრაფია
(dißkograpia )
Diskografie
დისკო
(dißko )
Diskus
დოგმა
(dogma )
Dogma
დრამა
(drama )
Drama
დინამიკი
(dinamika )
Dynamik
დინამიტი
(dinamiti )
Dynamit
დინამო
(dinamo )
Dynamo
დინასტია
(dinaßtia )
Dynastie
დისგრაფია
(dißgrapia )
Dysgraphie
დისლექსია
(dißlekßia )
Dyslexie
დისმორფია
(dißmorpia )
Dysmorphie
ეგოისტი
(egoißti )
Egoist
ეკლესია
(ekleßia )
Ekklesia
ეკოლოგია
(ekologia )
Ökologie
ეკონომია
(ekonomia )
Ökonomie
ელექტროობა
(elektrooba )
Eklektizismus
ეკლიფსი
(eklipßi )
Eklipse
ექსტაზი
(ekßtasi )
Ekstase
ელექტრონი
(elektroni )
Elektron
ელიპსი
(elipßi )
Ellipse
ემპათია
(empatia )
Empathie
ემპირიკა
(empirika )
Empirik
ენდემია
(endemia )
Endemie
ენერგია
(energia )
Energie
ენიგმა
(enigma )
Enigma
ფილანთროპი
(pilantropia )
Philanthrop
ფილოსოფია
(piloßopoßi )
Philosophie
ფლეგმატიკოსი
(plegmatikoßi )
Phlegmatiker
ფობია
(pobia )
Phobie
ფონეტიკა
(ponetika )
Phonetik
ფოტონი
(potoni )
Photon
ფოტოსინთეზი
(potoßintesi )
Photosynthese
ფოტოგრაფია
(potograpia )
Fotografie
ფრაზა
(prasa )
Phrase
ფიზიკა
(pisika )
Physik
ფიზიოგნომია
(pisiognomia )
Physiognomie
ფსალმუნი
(pßalmuni )
Psalm
ფსევდონიმი
(pßewdonimi )
Pseudonym
ფსიქიატრია
(pßikiatria )
Psychiatrie
ფსიქოლოგია
(pßikologia )
Psychologie
ფსიქოსომატიკა
(pßikoßomatika )
Psychosomatik
ქამელეონი
(kameleoni )
Chamäleon
ქაოსი
(kaoßi )
Chaos
ქარიზმა
(karisma )
Charisma
ქიმია
(kimia )
Chemie
ქირურგია
(kirurgia )
Chirurgie
ქლოროფილი
(kloropili )
Chlorophyll
ქოლერიკი
(koleriki )
Choleriker
ქრისტე
(krißte )
Christus
ქრომატოგრაფია
(kromatograpia )
Chromatographie
ქრომოსომა
(kromoßoma )
Chromosom
ქრონოგრაფი
(kronograpia )
Chronograph
ქრონოლოგია
(kronologia )
Chronologie
ქრონომეტრი
(kronometri )
Chronometer
ქსენოფობია
(kßenopobia )
Xenophobie
ქსეროგრაფია
(kßerograpia )
Xerographie
ქსილოფონი
(kßiloponi )
Xylophon
ციკლონი
(zikloni )
Zyklon
ციკლი
(zikli )
Zyklus
ცილინდრი
(zilindri )
Zylinder
ცინიკური
(zinikuri )
zynisch
ჰაგიოგრაფია
(hagiograpia )
Hagiographie
ჰემატომა
(hematoma )
Hämatom
ჰარმონია
(harmonia )
Harmonie
ჰედონიზმი
(hedonismi )
Hedonismus
ჰემისფერო
(hemißpero )
Hemisphäre
ჰერმენევტიკა
(hermenewtika )
Hermeneutik
ჰეროიკული
(heroikuli )
heroisch
ჰოლოგრაფია
(holograpia )
Holografie
ჰორიზონტი
(horisonti )
Horizont
ჰორმონი
(hormoni )
Hormon
ჰოროსკოპი
(horoßkopi )
Horoskop
ჰიბრიდი
(hibridi )
hybrid
ჰიდრანტი
(hidranti )
Hydrant
ჰიდროლოგია
(hidrologia )
Hydrologie
ჰიგიენა
(higiena )
Hygiene
ჰიმნოგრაფია
(himnograpia )
Hymnographie
ჰიპნოზი
(hipnosi )
Hypnose
ჰიპნოთერაპია
(hipnoterapia )
Hypnotherapie
ჰიპოთეკა
(hipoteka )
Hypothek
ჰიპოთეზა
(hipotesa )
Hypothese
Latinismen
(auch s.g. neulateinische Wortbildungen)
Lateinische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Latein
Duden-Transkription
Wortbedeutungen auf Deutsch
ალიბი
(alibi )
Alibi
ელემენტი
(elementi )
Element
გლობუსი
(globußi )
Globus
ინკოგნიტო
(inkognito )
Inkognito
ლიბიდო
(libido )
Libido
მაქსიმუმი
(maksimumi )
Maximum
მინიმუმი
(minimumi )
Minimum
რეფერატი
(reperati )
Referat
ფიქცია
(pikzia )
Fiktion
ფუნქცია
(punkzia )
Funktion
ულტიმატუმი
(ultimatumi )
Ultimatum
ორატორი
(oratori )
Redner
კამერა
(kamera )
Camera
კამპუსი
(kampusi )
Campus
კომბინაცია
(kombinazia )
Kombination
რეცეფცია
(rezepzia )
Rezeption
კონცეფცია
(konzepzia )
Konzeption
ფედერაცია
(pederazia )
Föderation
კონფიგურაცია
(konfigurazia )
Konfiguration
ექსტრემისტი
(ekstremisti )
Extremist
ტერორისტი
(teroristi )
Terrorist
ფოკუსი
(pokußi )
Focus
გენიოსი
(gemioßi )
Genius
პროცესია
(prozeßia )
(das) Trauergeleit, (das) Trauergefolge, (der) Trauerzug.
Gallizismen
Französische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch
Transkription entlehnter Wörter
Wortbedeutungen auf Französisch
აპერიტივი
(aperitiwi )
l’apéritif
აბონემენტი
(abonementi )
abonnement
ავანსცენა
(awanßzena )
avant-scène
ამპლუა
(amplua )
emploi
არტილერია
(artileria )
artillerie
ბალეტი
(baleti )
ballet
ბილიარდი
(biliardi )
billard
ბულიონი
(bulioni )
bouillon
ბორდელი
(bordeli )
un bordel
დირექტორი
(direktori )
le directeur
დირიჟორი
(dirishori )
le dirigeur
დევიზი
(dewisi )
la devise
დეჟავიუ
(deshawiu )
déjà vu
ვარიეტე
(wariete )
varieté (Theater)
ვერნისაჟი
(vernißashi )
vernissage
ვესტიბიული
(weßtibiuli )
vestibule
ვიზაჟისტი
(wisashisti )
visagist
ვიზიტი
(wisiti )
visite
ვულგარული
(wulgaruli )
vulgaire
დელიკატური
(delikaturi )
delicat
კაბარე
(kabare )
cabarett
კალორია
(kaloria )
une calorie
კუპონი
(kuponi )
coupon
მუშკეტერი
(mushketeri )
un mousquet, un mousquetaire
მენუეტი
(menueti )
menuett
მენიუ
(meniu )
le menu
მასკარადი
(maßkaradi )
maskerade
ომლეტი
(omleti )
omelett
ოტ კუტიური
(otkuturi )
La haute couture
პა
(pa )
pas (Theater)
პილოტაჟი
(pilotashi )
le pilotage
ჟურნალი
(shurnali )
journal
რაგუ
(ragu )
ragout
რეზიუმე
(resiume )
un résumé
საბოტაჟი
(ßabotashi )
sabotage
სუფლიორი
(ßupliori )
un souffleur
ტაბლო
(tablo )
tableau
ტუალეტი
(tualeti )
toilette
ფურშეტი
(pursheti )
la fourchette
შანსი
(shanßi )
une chance
შანსონი
(shanßoni )
chanson
Arabismen
Arabische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch
Duden-Transkription
Wortbedeutungen auf Deutsch
ამალა
(amala )
(das) Gefolge (Begleitung einer hochgestellten Persönl.)
ბაითი
(baiti )
(die) Hütte. (Jargon : Bude, Spelunke)
ბალღამი
(balghami )
(der) Eiterherd
ბურჯი
(burdshi )
(die) Säule
დოვლათი
(dowlati )
(der) Reichtum eines Landes; (die) Wohlhabenheit einer Pers.
მუხანათი
(muchanati )
brutal
ზარალი
(sarali )
(der) Schaden (Beschädigung od. eines Defektes)
ფიქრი
(pikri )
nachdenken, zaudern
ზიანი
(siani )
(der) Schaden (Gesundheitl. Beeinträchtigung)
საღი
(ßaghi )
gesund, heil
სევდა
(ßevda )
(die) Trübsal
სიფათი
(sipati )
Jargon : (die) Fresse, (die) Fratze
ყალბი
(qalbi )
falsch
ხაზინა
(chasina )
(das) Budget
ხალასი
(chalaßi )
echt, rein
ხალისი
(chalißi )
(das) Vergnügen
ხალხი
(chalchi )
(das) Volk, (die) Leute
ხათრი
(chatri )
(der) Respekt
ხარჯი
(chardshi )
(die) Unkosten
ჯიბრი
(dshabri )
(die) Rache, (der) Zwist.
Iranismen
(Entlehnungen hauptsächlich aus dem Persischen , entlehnt in verschiedenen Zeitabschnitten)
Iranische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf Georgisch
Duden-Transkription
Wortbedeutungen auf Deutsch
ალუბალი
(alubali )
(die) Kirsche
ბალი
(bali )
(die) Weichsel
ბალიში
(balischi )
(das) Kissen
ბოსტანი
(bostani )
(der) Gemüsegarten
დარდი
(dardi )
(der) Kummer, (das) Leid
დილეგი
(dilegi )
(der) Kerker
თუთა
(tuta )
(die) Maulbeere
ლობიო
(lobio )
(die) Bohne
მანქანა
(mankana )
(das) Auto
ნიადაგი
(niadagi )
(der) Boden
ოთახი
(otachi )
(das) Zimmer
სასტიკი
(ßaßtiki )
brutal
ტანი
(tani )
(der) Körper
ფარდა
(parda )
(der) Vorhang
ფანდი
(pandi )
(der) Handgriff, (der) Kunstgriff
ქარხანა
(karchana )
(das) Werk
ქაღალდი
(kaghaldi )
(das) Papier
ჩირქი
(tschirki )
(der) Eiter
ჩანგალი
(tschangali )
(die) Gabel
ჩარხი
(tscharchi )
(die) Werkbank
ხანჯალი
(chandshali )
(der) Dolch
ხაზინადარი
(chasinadari ) arab .-pers . Bildung
(der) Zahlmeister, (der) Pfennigmeister, (die) Tresorier
ჯავრი
(dshavri )
(die) Sorge
Anglizismen
Englische Entlehnungen im Georgischen
Wortformen auf georgisch
Duden-Transkription entlehnter Wortformen
Wortbedeutungen auf englisch
აუტპუტი
(autputi )
output
აუტსაიდერი
(autsaideri )
outsider
აუტსორსინგი
(autßorßingi )
outsourcing
ბეიბისიტერი
(beibißiteri )
babysitter
ბესტსელერი
(beßtßeleri )
bestseller
ბ(ი)უჯეტი
(biudsheti )
Budget
ბიზნესი
(bisneßi )
business
ბრენდი
(brendi )
brand
ბულინგი
(bulingi )
bullying
ბროკერი
(brokeri )
broker
დააფდეითება
(daadeiteba )
update
დაკლიკვა
(daklikwa )
click
დალაიქება
(dalaikeba )
like
დათაგვა
(datagwa )
tag
დაფორვარ���ება
(daporwardeba )
forward
დაქენსელება
(dakenßeleba )
cancel
დედლაინი
(dedlaini )
deadline
დესტინაცია
(deßtinazia )
destination
დეიოფი
(deiopi )
day off
დეფოლტი
(depolti )
default
დილერი
(dileri )
dealer
დისემინაცია
(dißeminazia )
dissemination
დრაივი
(draivi )
drive
დუთიფრი
(dutipri )
duty free
ევალუაცია
(ewaluazia )
evaluation
ევიდენსი
(ewidenßi)
evidence
ემერჯენსი
(emerdshenßi )
emergency
ექშენ ფლენი
(ekshenpleni )
action plan
ვალიდურობა
(waliduroba )
validity
ვიქტიმიზაცია
(wiktimisazia )
victimisation
ვიქტიმ-ბლეიმინგი
(wiktim-bleimingi)
victim blaming
ვიქტიმ-შეიმინგი
(wiktim-sheimingi )
victim shaming
თიმვორკი
(timworki )
teamwork
თოქშოუ
(tokshou )
talkshow
იმპიჩმენტი
(impitschmenti )
impeachment
იმპლემენტაცია
(implementazia )
implementation
ინვესტორი
(inwestori )
investor
ინპუტი
(inputi )
input
ინსპირაცია
(inßpirazia )
inspiration
კომიქსი
(komikßi )
comics
კოლაბორაცია
(kolaborazia )
collaboration
ლიზინგი
(lisingi )
leasing
ლუზერი
(luseri )
loser
მარკეტინგი
(marketingi )
marketing
მეინსტრიმი
(meinßtrimi )
mainstream
მენეჯმენტი
(menedshmenti )
management
მობინგი
(mobingi )
mobbing
ნოუტბუკი
(noubuki )
notebook
პენალტი
(penalti )
penalty
სამმიტი
(samiti )
summit
სტრიმინგი
(ßtrimingi )
streaming
ფიტნესი
(pitneßi )
fitness
ჯინსი
(dshinßi )
jeans
ჰენდაუტი
(hendauti )
handout
Dialekte
Die Georgische Sprache unterteilt sich in 18 regionale Dialekte , deren Grenzen den Grenzen historischer Regionen Georgiens entsprechen und die nach ihren Charakteristika in fünf Haupt-Dialektgruppen eingeteilt werden, und in einen Soziolekt :[ 1]
Regionale Verbreitung georgischer Dialekte: Imerchewisch Adscharisch Gurisch Imeretisch Letschchumisch Ratschisch Mes'chisch (Samzchisch) Dschawachisch Kartlisch Mochewisch Mtiuletisch-Gudamaq'risch Chewsurisch Tuschisch Pschawisch Tianetisch Kachetisch Ingiloisch
Zentrale Dialekte
Kartlisch (georgisch ქართლური Kartluri ) in der Region Kartlien , der zahlreichste Dialekt (ohne die manchmal als „Oberkartlien“ bezeichneten Regionen Samzche-Dschawachetiens ),
Mes'chisch (georgisch მესხური Meschuri ) in der Region Meschetien, im Mittelalter und heute wieder alternativ auch Samzche genannt (Westteil der Großregion Samzche-Dschawachetien ),
Dschawachisch (georgisch ჯავახური Dschawachuri ) in der Region Dschawachetien (Ostteil der Großregion Samzche-Dschawachetien),
Nordöstliche Gebirgsdialekte
Hauptverbreitungsgebiete Südkaukasischer (Kartwelischer) Sprachen , deren Sprecher in Georgien traditionell alle zur Ethnie der Georgier gezählt werden.
Alle Dialekte und auch der Soziolekt Judäo-Georgisch sind untereinander mehrheitlich verständlich und nähern sich zunehmend dem hochsprachlichen Standard der georgischen Schriftsprache an. Demgegenüber sind die verwandten südkaukasischen (kartwelischen) Sprachen , die sanischen Sprachen Mingrelisch und Lasisch sowie das Swanische , mit dem Georgischen mehrheitlich nicht mehr verständlich und werden deshalb in der Kaukasiologie als separate Sprachen klassifiziert. Aufgrund der seit dem Frühmittelalter gemeinsamen Verwendung des Georgischen als georgisch-orthodoxe Kirchensprache (in Lasistan, im Nordosten der Türkei nur bis zur Islamisierung im 14.–17. Jahrhundert, in den anderen Gebieten bis heute), als Adels- und Schriftsprache werden die Sprecher dieser verwandten Sprachen in Georgien aber bis heute zu den ethnischen Georgiern gezählt.[ 3]
Familiennamen
Ca. 70 % der georgischen Familiennamen wurden aus Patronymen gebildet, die auf -dse (geschrieben: -ძე) (altgeorgisch „Sohn“) endeten, oder auf -schwili (geschrieben: -შვილი) („Kind“).
Viele georgische Familiennamen können anhand ihrer Endungen sprachlich-dialektal bestimmten Regionen des Landes zugeordnet werden, aus denen sie ursprünglich stammen.
-dse (-ძე, patronymisch gebildet): meistens westgeorgische und zentralgeorgische (kartlische) Familiennamen, z. B. Schewardnadse , Gamqrelidse , Tschawtschawadse
-schwili (-შვილი, patronymisch gebildet): meistens ostgeorgische und kartlische Familiennamen, von einigen Ausnahmen aus Westgeorgien abgesehen, z. B. Saakaschwili , Surabischwili , Dschughaschwili
-eli (-ელი, toponymisch gebildet), wie -schwili vorwiegend aus Ost-, seltener aus Westgeorgien, z. B. Zereteli
-ia (-ია), -awa (-ავა) oder -ua (-უა): mingrelische Familiennamen, z. B. Gamsachurdia , Beria , Sigua , Melua , Eliawa
-(i)ani (-(ი)ანი, patronymisch): ursprünglich swanische Familiennamen, aber schon seit dem Spätmittelalter, Frühneuzeit auch auf benachbarte nordwestgeorgische Gebirgsregionen ausgebreitet, z. B. Gelowani , Dadeschkeliani , Dadiani
-uri (-ური), -uli (-ული): chewsurische Familiennamen und aus benachbarten nordostgeorgischen Bergregionen, z. B. Swiadauri
-schi (-ში): lasische Familiennamen (in der Türkei seit dem türkischen Familiennamensgesetz nicht mehr erhalten, nur noch in Georgien), z. B. Chalwaschi
Literatur
Marine Bokhashvili: Einführung in die georgische Schrift. Buske, Hamburg 2007, ISBN 978-3-87548-433-5 .
Lia Abuladze, Andreas Ludden: Lehrbuch der georgischen Sprache. 2., überarbeitete Auflage. Buske, Hamburg 2011, ISBN 978-3-87548-620-9 . (inklusive Audio-CD).
Marcello Cherchi: Georgian . LINCOM Europa, München/ Newcastle 1999, ISBN 3-89586-119-7 .
Farshid Delshad : Georgica et Irano-Semitica, Studies on Iranian and Semitic Loanwords in Classical Georgian, Philological Approaches towards Historical-Comparative Linguistics. Deutscher Wissenschafts-Verlag (DWV), Baden-Baden 2009.
Steffi Chotiwari-Jünger, Damana Melikischwili, Lia Wittek: Georgische Verbtabellen. Buske, Hamburg 2010, ISBN 978-3-87548-510-3 .
Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft . aus dem Russischen von Jost Gippert. Buske, Hamburg 1994, ISBN 3-87548-060-0 .
Michael Jelden : Deutsch-Georgisches Wörterbuch . Buske, Hamburg 2001, ISBN 3-87548-234-4 .
Yolanda Marchev: Deutsch-georgisches Wörterbuch . Kaukasus-Verlag, Freudenstadt 1999.
Heinz Fähnrich : Kurze Grammatik der georgischen Sprache. 3. Auflage. Langenscheidt u. Verlag Enzyklopädie, Leipzig u. a. 1993.
Heinz Fähnrich: Kartwelische Wortschatzstudien . Friedrich-Schiller-Universität , Jena 2002, ISBN 3-9808569-1-7 .
Heinz Fähnrich: Linguistische Termini Georgisch-Deutsch . Shaker Verlag , Aachen 2003, ISBN 3-8322-7231-3 .
Kita Tschenkéli: Einführung in die georgische Sprache . Band 1: Theoretischer Teil. Band 2: Praktischer Teil . Amirani, Zürich 1958, ISBN 3-85521-001-2 .
Kita Tschenkéli: Georgisch-deutsches Wörterbuch. 3 Bände. Zürich 1965–74. (Neuauflage: 2007, ISBN 978-3-85521-002-2 )
Lia Abuladze, Andreas Ludden: Grundwortschatz Georgisch . Buske, Hamburg 2011, ISBN 978-3-87548-550-9 .
Weblinks
Fußnoten
↑ Kevin Tuite: The geography of Georgian q´e. S. 5–6. Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg 1994, S. 90.
↑ Zur Lokalisierung, vgl. diese ethnische Karte des Iran von Dr. M. Izady (Columbia University) : eingezeichnet südlich von Arak , ostnordöstlich von Isfahan als „Georgians & Armenians“.
↑ Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg 1994, S. 88–94.
Wikipedia-Schwesterprojekte in georgischer Sprache