Cysawd yr Haul

Mae Cysawd yr haul (hefyd Cyfundrefn yr haul) yn cynnwys yr haul a'r gwrthrychau cosmig sydd wedi'u clymu iddo gan ddisgyrchiant: wyth planed, eu 162 o loerennau, tair planed gorrach a'u pedair lloeren, a miloedd o gyrff bach, gan gynnwys asteroidau, sêr gwib, comedau, a llwch rhyngblanedol.

Mewn termau eang, mae Cysawd yr Haul yn cynnwys yr Haul, pedwar corff creigiog a elwir y planedau mewnol, gwregys mewnol o asteroidau, pedair planed enfawr allanol (a elwir cewri nwy), ail wregys o gyrff bach rhewllyd a elwir Gwregys Kuiper, cwmwl enfawr o gomedau a elwir y Cwmwl Oort, a rhanbarth o blanedau llai rhewllyd a elwir y Ddisg Wasgaredig.

Ffurfiodd Cysawd yr Haul tua 4.5 biliwn o flynyddoedd yn ôl, wrth i gwmwl o nifwl ddymchwel ar ei hun, drwy rymoedd disgyrchiant, i wrthrych a elwir yn Gorrach Melyn, gan ddechrau adwaith ymasiad niwclear, yn llosgi hydrogen i gynhyrchu heliwm. Erbyn hyn, mae'r haul yn ei gyfnod prif ddilyniant, sydd yn golygu bod grymoedd disgyrchiant a gwasgedd pelydriad yn hafal, ac felly mae'r haul yn aros yr un maint.

Nodweddion y planedau

Nodweddion y planedau
	Enw	Diametr y cyhydedd	Mas	Radiws yr orbid	Amser un orbid (blwyddyn)	Ongl / osgo at yr Haul (°)	Amrywiadau yn yr orbid	Amser mae'n gymryd i gylchdroi (dydd)	Lleuadau / lloerenau	Modrwyau	Atmosffêr
Planedau Mewnol (Creigiog)	Mercher	0.382	0.06	0.39	0.24	3.38	0.206	58.64	—	nag oes	fawr ddim
	Gwener	0.949	0.82	0.72	0.62	3.86	0.007	-243.02	—	nag oes	CO₂, N₂
	Daear	1.00	1.00	1.00	1.00	7.25	0.017	1.00	1	nag oes	N₂, O₂
	Mawrth	0.532	0.11	1.52	1.9	5.65	0.093	1.03	2	nag oes	CO₂, N₂
Planedau Allanol (Y Cewri Nwy)	Iau	11.209	317.8	5.20	11.86	6.09	0.048	0.41	63	oes	H₂, He
	Sadwrn	9.449	95.2	9.54	29.46	5.51	0.054	0.43	200	oes	H₂, He
	Wranws	4.007	14.6	19.22	84.01	6.48	0.047	-0.72	27	oes	H₂, He
	Neifion	3.883	17.2	30.06	164.8	6.43	0.009	0.67	13	oes	H₂, He