Pentref yn Sir Gaerfyrddin yw Cwrt-y-cadno. Lleolir ar lôn gefn, i'r gogledd o Pumsaint a Llandre oddi ar ffordd yr A842 rhwng Llanbedr Pont Steffan a Llanwrda. Dynodir canol y pentref gan Gapel Methodistiaidd Cwrt-y-cadno, a adeiladwyd tua 1800.[1]

Cwrt-y-cadno
Mathanheddiad dynol Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirSir Gaerfyrddin Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau52.07882°N 3.91302°W Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruAdam Price (Plaid Cymru)
AS/au y DUJonathan Edwards (Annibynnol)
Map
Cwrt-y-cadno

Bu Cwrt-y-cadno yn groesffordd bwysig unwaith, gan ei fod ar lwybr y porthmyn o Geredigion i farchnad Smithfield yn Lloegr. Yng Nghwrtycadno byddai'r gwartheg yn cael eu pedoli er mwyn amddiffyn eu carnau, a lle bu dŵr a phorfa ar gael ar gyfer y gyr. Roedd hen-deidiau Geraint Griffiths yn ofaint yn ffermydd Cwrt a Nant Gwasanaeth am sawl cenhedlaeth.[2]

Ar ddiwedd y 18g a dechrau'r ganrif olynol, roedd Cwrt-y-cadno yn adnabyddus trwy Gymru fel cartref y Dr John Harries (m. 1839), gŵr anghyffredin a ystyrid yn ddewin, neu Ddyn Hysbys, a allai wella afiechydon o bob math, tawelu ysbrydion drwg a darogan y dyfodol. Credid fod ganddo lyfr o swyngyfareddau.[3]

Mae'r Afon Cothi yn llifo drwy'r pentref; yma mae'n dechrau lledaenu wedi tarddu tua pum milltir i'r gogledd.

Mae plant y pentref yn mynychu'r ysgol gynradd Gymraeg leol, Ysgol Gynradd Caio.

Ffynonellau

golygu
  1.  CONWIL CAIO (CYNWYL GAEO). Genuki.
  2.  Havana. Geraint Griffiths.
  3. Kate Bosse Griffiths, Byd y Dyn Hysbys (Y Lolfa, 1977), tt. 38-43.


  Eginyn erthygl sydd uchod am Sir Gaerfyrddin. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato