Izvorni kôd stranice Slezena

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

{{Infokutija anatomija
| Ime        = Slezena
| Latinski       = ''Splen'', ''lien''
| Image       = Illu_spleen.jpg
| Caption     = Ljudska slezena nalazi se u gornjem dijelu [[trbuh]]a,  lijevo iznad [[želudac|želuca]]
| Width       = 
| Image2      = 
| Caption2    = 
| Precursor   = 
| System      = [[Imunski sistem]] ([[Limfni sistem]])
| Artery      = [[Slezenska arterija]]
| Vein        = [[Slezenska vena]]
| Nerve       = [[Slezenski pleksus]]
| Lymph       = 
}}
[[Datoteka:3D Medical Animation Spleen Anatomy.jpg|right|280px|Trodimenzijska medicinska animacija  slezene i tačna lokacija]]
'''Slezena''' je tjelesni [[organ]] koji se nalazi u gotovo svim [[kičmenjaci]]ma. Po strukturi sličan velikom [[limfni čvor|limfnom čvoru]], djeluje prvenstveno kao krvni filter. Termin slezena dolazi od [[starogrčki jezik|starogrčkog]]  σπλήν – splḗn<ref name="σπλήν">[https://inthehumanbody.com/how-many-red-blood-cells-in-the-human-body/doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dsplh%2Fn σπλήν]{{Mrtav link}},
Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus Digital Library</ref>

==Pregled==
[[Datoteka:Spleen-cat.jpg|mini|desno|100px|Slezena mačke]]
Slezena ([[latinski jezik|lat]]. ''splen'' ili ''lien'') je žlijezda kod [[kičmenjaci|kičmenjaka]] koja je usko povezana sa [[cirkulatorni sistem|cirkulatornim sistemom]]<ref>{{citeweb|url = http://www.daviddarling.info/encyclopedia/S/spleen.html|title = spleen (en)}}</ref>. Kod ljudi ona učestvuje u primarnoj [[imuna reakcija|imunoj reakciji]] na [[antigen]]e koji u nju stignu putem [[krv]]i, djeluje kao [[regulator]] imunih reakcija u drugim dijelovima [[organizam|organizma]], kao sredina omogućuje reakcije između [[antitijelo|antitijela]] i [[antigen]]a, u njoj se [[ćelija|ćelije]] i [[mikroorganizam|mikroorganizmi]] vežu za antitijela i razaraju. Vrlo važne funkcije slezene su i razaranje starih [[eritrocit]]a, te funkcija rezervoara krvi. 
Svaka od njenih funkcija se odigrava u strogo određenim dijelovima slezene.
Smještena ispod dijafragme. Kod čovjeka je ovalnog oblika. U slezeni možemo razlikovati crvenu i bijelu pulpu. U crvenoj se stvaraju [[eritrociti]], [[granulociti]], [[monociti]] i [[plazma ćelije]]. Bijela pulpa su ustvari nakupine manjih limfnih čvorića.

==Građa==
Slezina ima važnu ulogu u reguliranju aktivnosti i reparaciji  [[crveno krvno zrnce|crvenih krvnih zrnaca]] (eritrocita) i [[imunski sistem|imunskog sistema]].<ref name="all-vert">{{cite web|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/S/spleen.html|title=spleen|first=David|last=Darling|website=www.daviddarling.info}}</ref> Uklanja stare crvene krvne ćelije i zadržava rezervu krvi, što može biti dragocjeno u slučaju [[hemoragija|hemoragični šok]], a također [[Metabolizam željeza|reciklira željezo]]. Kao dio [[mononukleusni sistem fagocita|mononukleusnom sistemu fagocita]], metabolizira [[hemoglobin]] uklonjen iz [[senescecija|ostarjelih]] crvenih krvnih zrnaca (eritrocita). Dio hemoglobinskog [[globin]]a razgrađuje se do konstitutivnih [[aminokiselina]], a [[hem]] se metabolizira u [[bilirubin]], koji se uklanja u [[jetra|jetri]].<ref name="Mebius">{{Cite journal|pmid=16056254|year=2005|last1=Mebius|first1=RE|last2=Kraal|first2=G|title=Structure and function of the spleen|volume=5|issue=8|pages=606–16|doi=10.1038/nri1669|journal=Nature Reviews. Immunology}}</ref>

Slezena sintetizira [[antitijela]] u svojoj [[bijela pulpa|bijeloj pulpi]] i uklanja iz  krvi i [[limfni čvor|limfnih čvorova]] cirkulaciju bakterija obloženih antitelima i krvnih ćelija obloženih antitelima. Ovi monociti, nakon prelaska u ozlijeđeno tkivo (kao što je srce nakon [[infarkt miokarda|infarkta miokarda]]), pretvaraju se u [[dendritske ćelije]] i [[makrofag]]e, dok podstiču zacjeljivanje.<ref name="Swirski" /><ref name="Jia">{{Cite journal|pmid=19644100|year=2009|last1=Jia|first1=T|last2=Pamer|first2=EG|title=Immunology. Dispensable but not irrelevant|volume=325|issue=5940|pages=549–50|doi=10.1126/science.1178329|pmc=2917045|journal=Science|bibcode=2009Sci...325..549J}}</ref><ref>[https://www.nytimes.com/2009/08/04/science/04angier.html "Finally, the Spleen Gets Some Respect"] By Natalie Angier, ''The New York Times'', August 3, 2009</ref> Slezena je središte aktivnosti mononukleausnog sistema fagocita i analogna je velikom limfnom čvoru, jer njeno odsustvo uzrokuje predispoziciju za određene [[infekcija|infekcije]].<ref name="certain-infec">{{cite journal
| last = Brender
| first = Erin
| others = Illustrated by Allison Burke
| editor = Richard M. Glass
| title = Spleen Patient Page
| journal = Journal of the American Medical Association
| volume = 294
| issue = 20
| page = 2660
| date = 23. 11. 2005
| pmid=16304080
| doi = 10.1001/jama.294.20.2660| doi-access = free
}}</ref>

U ljudi je slezena ljubičaste boje i nalazi se u [[kvadrant (anatomija)|lijevom gornjem kvadrantu]] [[trbuh]].<ref name="Mebius" /><ref>{{cite book|author1=Loscalzo, Joseph |author2=Fauci, Anthony S. |author3=Braunwald, Eugene |author4=Dennis L. Kasper |author5=Hauser, Stephen L |author6=Longo, Dan L. |title=Harrison's principles of internal medicine |publisher=McGraw-Hill Medical |location= |year=2008 |pages= |isbn=978-0-07-146633-2 |oclc= |doi=|access-date=}}</ref>

=== Anatomija ===
Slezena se nalazi ispod lijevog dijela [[dijafragma|dijafragme]] i ima glatku, konveksnu površinu koja je okrenuta prema dijafragmi. Ispod je devetog, desetog i jedanaestog rebra. Druga strana podijeljena je grebenom na dvije regije: prednji želučani dio i stražnji bubrežni. Želudačna površina usmjerena je prema naprijed, prema gore i prema sredini, široka je i udubljena i u kontaktu je sa stražnjim zidom [[želudac|želuca]]. Ispod ovoga je u kontaktu s repom [[gušterača|gušterače]]. Bubrežna površina usmjerena je medijalno prema dolje. Nešto je spljoštena, znatno uža od želučane površine, a povezana je s gornjim dijelom prednje površine lijevog [[bubreg]]a, a povremeno i s lijevom [[nadbubrežna žlijezda|nadbubrežnom žlijezdom]].

=== Mjerenja ===
{|class="wikitable" align="right"
|+ 90%-ni [[interval pouzdanosti]] maksimalne dužine slezine, prema visini osobe <ref name="ChowLuxembourg2016">{{cite journal|last1=Chow|first1=Kai Uwe|last2=Luxembourg|first2=Beate|last3=Seifried|first3=Erhard|last4=Bonig|first4=Halvard|title=Spleen Size Is Significantly Influenced by Body Height and Sex: Establishment of Normal Values for Spleen Size at US with a Cohort of 1200 Healthy Individuals|journal=Radiology|volume=279|issue=1|year=2016|pages=306–13|issn=0033-8419|doi=10.1148/radiol.2015150887|pmid=26509293|doi-access=free}}</ref>
|-
!rowspan=2| Visina !!colspan=2|Dužina slezene
|-
! Žena !! Muškarac
|-
| 155–159&nbsp;cm || 6.4–12&nbsp;cm || 
|-
| 160–164&nbsp;cm || 7.4–12.2&nbsp;cm || 8.9–11.3&nbsp;cm
|-
| 165–169&nbsp;cm || 7.5–11.9&nbsp;cm || 8.5–12.5&nbsp;cm
|-
| 170–174&nbsp;cm || 8.3–13.0&nbsp;cm || 8.6–13.1&nbsp;cm
|-
| 175–179&nbsp;cm || 8.1–12.3&nbsp;cm || 8.6–13.4&nbsp;cm
|-
| 180–184&nbsp;cm ||  || 9.3–13.4&nbsp;cm
|-
| 185–189&nbsp;cm ||  || 9.3–13.6&nbsp;cm
|-
| 190–194&nbsp;cm ||  || 9.7–14.3&nbsp;cm
|-
| 195–199&nbsp;cm ||  || 10.2–14.4&nbsp;cm
|}

Slezena je kod zdravih odraslih ljudi  duga približno  7 do 14&nbsp;cm.

Jednostavan način pamćenja anatomije slezine je pravilo 1 × 3 × 5 × 7 × 9 × 10 × 11. Slezina teži približno 7 oz grama i leži između 9. i 11. rebra lijeve strane i duž osi 10. rebra. Težina varira između  1 g i 8  g}}} (standardni [[referentni opseg]]),<ref name="MolinaDiMaio2012">{{cite journal|last1=Molina|first1=D. Kimberley|last2=DiMaio|first2=Vincent J.M.|title=Normal Organ Weights in Men|journal=The American Journal of Forensic Medicine and Pathology|volume=33|issue=4|year=2012|pages=368–372|issn=0195-7910|doi=10.1097/PAF.0b013e31823d29ad|pmid=22182984}}</ref> korelirajući uglavnom sa visinom, tjelesnom težinom i stupnjem akutne zagušenosti, ali ne i sa spolom ili godinama.<ref name="Sprogøe-JakobsenSprogøe-Jakobsen1997">{{cite journal|last1=Sprogøe-Jakobsen|first1=Susan|last2=Sprogøe-Jakobsen|first2=Ulrik|title=The weight of the normal spleen|url=https://archive.org/details/sim_forensic-science-international_1997-08-22_88_3/page/n46|journal=Forensic Science International|volume=88|issue=3|year=1997|pages=215–223|issn=03790738|doi=10.1016/S0379-0738(97)00103-5|pmid=9291593}}</ref>
<gallery>
Spleen ultrasound.jpg| Slezena viđena na [[ultrazvuk|ultrazvuk trbuha]]
 Maximum length of spleen on ultrasonography.jpg| Maksimalna dužina slezine na ultrazvuku trbuha
Gray1226.png| Stražnji dio slabinskog dijela, prikazuje površinske oznake za bubrege, mokračovode i slezenu Bočna strana toraksa, koja pokazuje površinske oznake za kosti, pluća (ljubičasta), pleura (plava) i slezina (zelena)
Gray1217.png|Strana toraksa, koja pokazuje površinske oznake za kosti, pluća (ljubičasta), pleura (plava) i slezina (zelena)
</gallery>

===Opskrba krvlju===
[[Dtoteka:Gray1188.png|200px|thumb|Utrobna površina slezine]]
Blizu sredine slezene nalazi se duga pukotina, [[hilum (anatomija)|hilum]], koja je tačka vezanja za [[želudačnoslezenski ligament]] i tačka umetanja za [[slezenskaarterija|slezansku arteriju]] i [[slezenska vena|venu]]. Postoje i drugi otvori za [[limfni sud]] i [[nerv]].

Poput [[timus]]a, slezena ima samo [[silazni limfni sud|silazne limfne sudove]]. Slezena je dio [[limfni sistem|limfnog sistema]]. KrvljuI je opskrbljuju i [[kratke želučane arterije]] i slezenska arterija.<ref>{{Cite book
| publisher = Lippincott Williams & Wilkins
| isbn = 978-0-7817-7076-7
| last = Blackbourne
| first = Lorne H
| title = Surgical recall
| year = 2008
| page = [https://archive.org/details/surgicalrecall00blac/page/259 259]
| url-access = registration
| url = https://archive.org/details/surgicalrecall00blac/page/259
}}</ref>

[[Klicni centar]] pruža [[arteriola|arteriole]] zvane ''peniciliarni radikuli''.<ref>{{cite web|url=http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/penicilliary+radicles |title=Penicilliary radicles |publisher=Medical-dictionary.thefreedictionary.com |access-date=3. 4. 2011}}</ref>

===Inervacija===
Slezinu inervira [[slezenski pleksus]], koji povezuje granu [[celijačna ganglijacelijsčnih ganglija]] sa [[vagusni nerv|vagusom]].

Izgleda da su osnovni procesi [[centralni nervni sistem|centralni nerva]] koji koordiniraju funkciju slezene ugrađeni u [[hipotalamusno-hipofizno-nadbubrežna osovina|hipotalamusno-hipofizno-nadbubrežnu osovinu]] i [[moždano stablo]], posebno [[subfornikusni organ]].<ref>{{Cite journal|last=Lori|first=Andrea|last2=Perrotta|first2=Marialuisa|last3=Lembo|first3=Giuseppe|last4=Carnevale|first4=Daniela|date=7. 6. 2017|title=The Spleen: A Hub Connecting Nervous and Immune Systems in Cardiovascular and Metabolic Diseases|journal=International Journal of Molecular Sciences|volume=18|issue=6|pages=1216|doi=10.3390/ijms18061216|issn=1422-0067|pmc=5486039|pmid=28590409}}</ref>

=== Razvoj ===
Slezena je jedinstvena po svom razvoju unutar [[probavni trakt|crijeva]]. Dok je većina crijevnih [[organ (anatomija)|organa]] izvedena iz [[endoderm]]a (sa izuzetkom neurvog grebena, izvedenog iz [[nadbubrežna žlijezda|nadbubrežne žlijezde]]), slezena je izvedena iz [[Mezenhim| mezenhimskog tkiva]].<ref>{{cite journal | last= Vellguth | first=Swantje |author2=Brita von Gaudecker |author3=Hans-Konrad Müller-Hermelink | title=The development of the human spleen | url= https://archive.org/details/sim_cell-and-tissue-research_1985-12_242_3/page/579 | journal=Cell and Tissue Research| volume=242 | issue=3 | pages=579–92 | doi=10.1007/BF00225424 | pmid=4075378 | year= 1985 }}</ref> Tačnije, slezena se formira unutar i od leđnog dijela  [[mezentera|mezentere]]. Međutim, i dalje dijeli isti dotok krvi – [[celijačna stablo|celijačni]] – kao i orgni [[prednje crijevo|prednjeg crijeva]].

==Funkcija==
===Pulpa===
[[Datoteka:Spleen hyaloserositis - low mag.jpg|thumb|right|[[Mikrografija]] tkiva slezene koja prikazuje crvenu pulpu (crvena), bijelu pulpu (plava) i [[hijaloserozitis|zadebljalau upaljenu kapsulu]] (uglavnom ružičasta – vrh slike). [[boja H&E]].]] 
[[Datoteka:Red Pulp and White Pulp of the Spleen.jpg|thumb|right| Slezena sadrži dva različita tkiva, bijelu pulpu (A) i crvenu pulpu (B). Bijela pulpa funkcionira u stvaranju i rastu imunskih i krvnih ćelija.]] 
Crvena pulpa funkcionira u filtriranju krvvihi antigena, mikroorganizama i oštećenih ili istrošenih crvenih krvnih ćelija.
{| class="wikitable"
|-
! Struktura !! Funkcija !!Sastav
|-
|[[Crvena pulpa]] || Mehanička filtracija [[crveno krvno zrnce|crvenih krvnih zrnaca]]. Kod miševa: Skladište [[monociti|monoci]]<ref name="Swirski"/>
* [[Sinus (anatomija)|Sinusi]] (ili [[sinusoid]]i), napunjeni [[krv]]lju
* [[slezenska vrpca]]  [[vlakno|mrežastih vlakana]]
* [[rubna zona]] graniči sabijelom pulpom 
|-
| [[Bijela pulpa]] || Aktivni [[imunski odgovor]] humoralnim i ćelijskim putem || Sastavljena od čvorova, nazvanih [[Bijela pulpa|Malpigijeva tijela]]. Oni se sastoje od:
* [[limfoidne folikule]] (ili folikuli), bogati [[B-ćelija|B-limfocitima]]
* [[periarterijski limfoidni omotači]]" (PALS), bogati [[T-ćelija|T-limfocitima]]
|}

===Ostale===
Ostale funkcije slezene manje su istaknute, posebno kod zdrave odrasle osobe:
* Slezina stvara sve vrste krvnih zrnaca tokom fetusnog života
* Proizvodnja [[opsonin]]a, [[properdin]]a i [[tuftsin]]a.
* Stvaranje [[crveno krvno zrnce|crvenih krvnih zrnaca]]. Iako je [[koštana srž]] primarno mjesto [[hematopoeza|hematopoeze]] kod odrasle osobe, slezena ima važne hematopoetske funkcije sve do 5. mjeseca trudnoće. Nakon rođenja [[Eritropoeza|eritropoetska]] funkcija prestaje, osim kod nekih hematoloških poremećaja. Kao glavni limfoidni organ i središnji faktor u [[retikuloendotelni sistem|retikuloendotelnom sistemu]], slezena zadržava sposobnost stvaranja [[limfocit]]a i kao takva ostaje hematopoetski organ.
* Skladištenje [[crveno krvno zrnce|crvenih krvnih zrnaca]], [[limfocit]]a i drugih formiranih krvnih  elemenata. Slezena konja čuva oko 30 % crvenih krvnih zrnaca i može ih osloboditi po potrebi.<ref name="MSNBC2006-Carey">{{cite news | first=Bjorn | last=Carey | url=http://www.nbcnews.com/id/12648465 | title=Horse science: What makes a Derby winner – Spleen acts as a 'natural blood doper,' scientist says | publisher=NBC News | date=5. 5. 2006  | access-date=9. 5. 2006}}</ref> Kod ljudi u slezeni se  nađe do čaše (240 ml) crvenih krvnih zrnaca nalazi i oslobađa se u slučajevima [[hipovolemija|hipovolemije]]<ref name="Spleen: Information, Surgery and Functions">{{cite web |url=https://chp.edu/CHP/organs+spleen+functions |title=Spleen: Information, Surgery and Functions |publisher=Childrens Hospital of Pittsburgh |website= Chp.edu |date=17. 11. 2010 |access-date=3. 4. 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110926085253/http://www.chp.edu/CHP/organs+spleen+functions |archive-date=26. 9. 2011 }}</ref>  [[hipoksija|hipoksije]].<ref>{{cite journal|last1=Lodin-Sundström|first1=Angelica|last2=Schagatay|first2=Erika|title=Spleen contraction during 20 min normobaric hypoxia and 2 min apnea in humans|journal=Aviation, Space, and Environmental Medicine|date=juni 2010|volume=8|issue=6|pages=545–49|doi=10.3357/ASEM.2682.2010|pmid=20540444|access-date=}}</ref>  U slučaju nužde, može pohraniti [[trombocit]]a, a također uklanja stare trombocite iz cirkulacije. U slezeni se istovremeno može čuvati četvrtina  ili  do jedne četvrtine [[limfocit]]a.

==Klinički značaj==
[[Datoteka:Spleen after spleenectomy.jpg|250px|right|thumb|Talasemija, nakon splenektomije povećava slezenu oko 15 puta]]

=== Uvećana slezina ===
{{Glavni|Splenomegalija}}
Povećanje slezine poznato je kao [[splenomegalija]]. Uzrok može biti [[anemija srpastih eritrocita]], [[sarkoidoza]], [[malarija]], [[bakterijski endokarditis]], [[leukemija]], [[perniciozna anemija]], [[Gaucherova bolest]], [[lajšmanijaza]], [[Hodgkinova bolest]], [[Bantijev sindrom|Bantijeva bolest]], [[nasledna sferocitoza]], [[cista|ciste]] , žljezdana groznica ([[Infektivna mononukleoza|mononukleoza]] ili 'mono' uzrokovan [[Epstein-Barrov virus|Epstein-Barrovim virusom]] i [[tumor]]ima. Primarni tumori slezene uključuju [[hemangiom]] i [[hemangiosarkom]]. Izražena splenomegalija može rezultirati da slezina zauzme veliki dio lijeve strane trbuha.

Slezina je najveća kolekcija [[llmfni sistem|limfoidnog tkiva]] u tijelu. Uobičajeno je opipljiva kod nedonoščadi, kod 30% normalnih, donošenih [[novorođenčad]]i i kod 5% do 10% novorođenčadi i mališana.

Slezinu koja se lahko može palpirati ispod [[rebarni rib|ruba rebara]] kod bilo kog djeteta starijeg od 3-4 godine treba smatrati nenormalnom dok se ne dokaže suprotno.

Splenomegalija može nastati kao rezultat antigene stimulacije (npr. Infekcije), zapreke krvotoka (npr. opstrukcija portne vene), osnovne funkcionalne abnormalnosti (npr. [[hemolitska anemija]]) ili infiltracije (npr. [[leukemija]] ili bolest skladištenja, kao što je [[Gaucherova bolest]]). Najčešći uzrok akutne splenomegalije u djece je virusna infekcija, koja je prolazna i obično umjerena. Osnovna obrada akutne splenomegalije uključuje kompletnu [[krvna slika|krvnu sliku]] s diferencijalom, brojem trombocita i [[retikulocit]]a i atipskim brojem limfocita, kako bi se isključila hemolitska anemija i leukemija. Procjena [[IgM]] antitela na virusni kapsidni antigen (porast [[titar|titra]]) je indicirana da potvrdi Epstein-Barr virus ili [[citomegalovirus]]. Ako su ovi testovi negativni, ostale infekcije treba isključiti

=== Puknuće slezine === 
{{Glavni|Puknuće slezena}}
[[trauma|Traume]], kao što je [[saobraćajni sudar|sudar u cestovnom prometu]], može uzrokovati [[puknuće slezene]], što je situacija koja zahtijeva hitnu medicinsku pomoć.

=== Asplenija ===
{{Glavni|Asplenija}} 
[[Asplenia]] odnosi se na nefunkcionalnu slezenu, koja može biti [[genetički poremećaj|urođena]] ili uzrokovana traumatskom povredom, hirurškom resekcijom ([[splenektomija]]) ili bolešću kao što je [[anemija srpastih eritrocita]]. Hiposplenija se odnosi na djelomično funkcionirajuću slezinu. Ova stanja uslovi  uzrokovati<ref name="Jia"/> umjereni porast cirkulišućih [[bijela krvna zrnca|bijelih krvnih zrnaca]] i [[trombocit]]a, smanjeni odgovor na neke [[vakcina|vakcine]] i povećanu osetljivost na infekcije. Konkretno, postoji povećani rizik od [[sepsa|sepse]] od [[polisaharidne kapsulirane bakterije]]. Kapsulirane bakterije inhibiraju vezanje komplementa ili sprečavaju interakciju komplementa na kapsuli, u interakciji sa receptorima [[makrofag]]a. Za [[fagocitoza|fagocitozu]] su potrebna prirodna antitijela, koja su [[imunoglobulin]]i koji olakšavaju fagocitozu bilo direktno ili taloženjem komplementa na kapsuli. Proizvode ih [[imunoglobulin M|IgM]] [[memorijska B-ćelija]] (podtip [[B-ćelija]]) u [[rubna zona|rubnoj zoni]] slezene.<ref>{{cite journal|last=Di Sabatino|first=A|author2=Carsetti, R |author3=Corazza, GR |title=Post-splenectomy and hyposplenic states|journal=Lancet|date=Jul 2, 2011|volume=378|issue=9785|pages=86–97|pmid=21474172|doi=10.1016/S0140-6736(10)61493-6}}</ref><ref>{{cite journal|last=Carsetti|first=R|author2=Rosado, MM |author3=Wardmann, H |title=Peripheral development of B cells in mouse and man|journal=Immunological Reviews|date=februar 2004|volume=197|pages=179–91|pmid=14962195|doi=10.1111/j.0105-2896.2004.0109.x}}</ref>

[[Splenektomija]] (uklanjanje slezene) rezultira znatno smanjenom frekvencijom memorijskih B-ćelija.<ref>{{cite journal|last=Kruetzmann|first=S |author2=Rosado, MM |author3=Weber, H |author4=Germing, U |author5=Tournilhac, O |author6=Peter, HH |author7=Berner, R |author8=Peters, A |author9=Boehm, T |author10=Plebani, A |author11=Quinti, I |author12=Carsetti, R|title=Human immunoglobulin M memory B cells controlling Streptococcus pneumoniae infections are generated in the spleen|journal=The Journal of Experimental Medicine|date=Apr 7, 2003|volume=197|issue=7|pages=939–45|pmid=12682112|doi=10.1084/jem.20022020|pmc=2193885}}</ref> Jedno 28-godišnje praćenje 740 veterana [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], kojima su slezene uklonjene na bojnom polju, pokazalo je značajan porast uobičajene stope smrtnosti od [[upala pluća|upale pluća]] (6 umjesto očekivanih 1,3) i porast u stopi smrtnosti od [[ishemijska bolest srca|ishemijske bolesti srca]] (41 umjesto očekivanih 30), ali ne i  drugih stanja.<ref>{{Cite journal|pmid=69206|doi=10.1016/S0140-6736(77)90132-5|title=Splenectomy and Subsequent Mortality in Veterans of the 1939–45 War|year=1977|last1=Dennis Robinette|first1=C.|last2=Fraumeni|first2=Josephf.|journal=The Lancet|volume=310|issue=8029|pages=127–29}}</ref>

=== Pomoćna slezina ===
[[Pomoćna slezena]] je mali čvor slezine, dodatak slezeni, obično formiranom u ranoj [[embriogeneza|embriogenezi]]. Dodatne slezine nalaze se u oko 10 posto populacije<ref name=klmoore>{{cite book | last = Moore | first = Keith L.| title = Clinically Oriented Anatomy | url = https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor | edition = 3rd | origyear = | year = 1992 | publisher = Williams & Wilkins | location = Baltimore | isbn = 978-0-683-06133-8 | page = [https://archive.org/details/clinicallyorient0000moor/page/187 187]}}</ref> i obično su promjera oko 1 centimetar.

''[[Splenoza]]'' je stanje kada se premještaju komadi tkiva slezine (često nakon [[fizička trauma|traume]] ili splenektomije) [[autotransplantacija|autotransplantacije]] u trbušnu šupljinu kao pomoćna slezina.<ref>{{cite journal | author = Abu Hilal M |author2=Harb A|author3=Zeidan B|author4=Steadman B|author5=Primrose JN|author6= Pearce NW | date = 5. 1. 2009 | title = Hepatic splenosis mimicking HCC in a patient with hepatitis C liver cirrhosis and mildly raised alpha feto protein; the important role of explorative laparoscopy | journal = World Journal of Surgical Oncology | volume = 7 | issue = 1 | pmid = 19123935 | pmc = 2630926 | doi = 10.1186/1477-7819-7-1| pages = 1}}</ref>

[[Polisplenija]] je urođena bolest koja se manifestira višestrukim malim pomoćnim slezenama,<ref>{{DorlandsDict|seven/000085247|polysplenia}}</ref> umjesto jedne, normalne slezene u punoj veličini. Polisplenija se ponekad javlja sama, ali je često prati i druge razvojne abnormalnosti kao što su [[crijevna maltacija]] ili [[bilijarna atrezija]] ili srčane abnormalnosti, kao što je [[dekstrokardija]]. Ove pomoćne slezine ne rade.

=== Infarkt === 
{{glavni|Slezenski infarkt}}
[[Infarkt slezine]] je stanje u kojem je ugrožen dotok krvi u slezenu<ref name="Chapman Bhimji 2018 p.">{{citation | last=Chapman | first=J | last2=Bhimji | first2=SS | title=Splenic Infarcts | chapter=article-29380 | publisher=StatPearls Publishing | location=Treasure Island (FL) | year=2018 | pmid=28613652 | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430902/ | access-date=27. 2. 2019 | page=}}</ref>, što dovodi do djelomičnog ili potpunog [[infarkt]]a (odumiranje tkiva uslijed nedostatka kisika) u organu.<ref name="pmid3764696">{{cite journal |vauthors=Jaroch MT, Broughan TA, Hermann RE |title=The natural history of splenic infarction |journal=Surgery |volume=100 |issue=4 |pages=743–50 |date=oktobar 1986 |pmid=3764696 |doi= |url=https://archive.org/details/sim_surgery_1986-10_100_4/page/743}}</ref>

Do infarkta slezene dolazi kada je [[slezenska arterija]] ili jedna od njenih grana začepljena, naprimjer [[tromb|krvnim ugruškom]]. Iako se može pojaviti asimptomatski znak, tipskii simptom je jak [[bol]] u [[lijevom gornjem kvadrantu (trbuh)|lijevom gornjem kvadrantu trbuha]], ponekad se šireći na lijevo rame . U nekim slučajevima se razvijaju  groznica i jeza.<ref>{{Cite journal |last1=Nores |first1=M1 |last2=Phillips |first2=EH |last3=Morgenstern |first3=L |last4=Hiatt |first4=JR |date=februar 1998 |title=The Clinical Spectrum of Splenic Infarction |url=https://archive.org/details/sim_american-surgeon_1998-02_64_2/page/182 |journal=The American Surgeon |volume=64 |issue=2 |pages=182–88 |pmid=9486895}}</ref> Mora se razlikovati od ostalih uzroka [[akutni trbuh|akutnog trbuha]].

=== Hijaloserozitis ===
Na slezenu može uticati [[hialoserozitis]], u kojem je obložena [[fibroza|vlaknastim]] [[hijalin]]om.<ref name=omd>[http://cancerweb.ncl.ac.uk/cgi-bin/omd?hyaloserositis "Hyaloserositis"]. ''Online Medical Dictionary''. Accessed on: June 21, 2008.</ref><ref>{{cite web |url=https://www.drugs.com/dict/sugar-coated-spleen.html |title=Sugar-coated spleen |publisher=Drugs.com |format= |access-date=}}</ref>

==Ostale životinje==
[[Datoteka:Horse_spleen_laparoscopic.jpg|thumb|[[Laparoskopija|Laparoskopski]] pogled na slezinu konja (ljubičasti i sivi išarani organ)]]
U [[hrskavičave ribe|hrskavičavih]] i [[riba]] [[zrkoperke|zrakoperki]] sastoji se prvenstveno od crvene pulpe i obično je donekle izdužena, jer leži unutar serozne sluznice [[crijeva]] . U mnogih [[vodozemci|vodozemaca]], posebno [[žabe|žaba]], ima zaobljeniji oblik i često postoji veća količina bijele pulpe.<ref name=VB>{{cite book |author=Romer, Alfred Sherwood|author2=Parsons,, Thomas S.|year=1977 |title=The Vertebrate Body |url=https://archive.org/details/vertebratebody0000rome_a5a9|publisher=Holt-Saunders International |location= Philadelphia |pages= [https://archive.org/details/vertebratebody0000rome_a5a9/page/410 410]–11|isbn= 978-0-03-910284-5}}</ref>.  Jedna studija, objavljena 2009. godine na [[miš]]evima otkrila je da [[crvena pulpa]] slezene čini rezervoar koji sadrži preko polovine [[monocit]]a.<ref name="Swirski">{{Cite journal|pmid=19644120|year=2009|last1=Swirski|first1=FK|last2=Nahrendorf|first2=M|last3=Etzrodt|first3=M|last4=Wildgruber|first4=M|last5=Cortez-Retamozo|first5=V|last6=Panizzi|first6=P|last7=Figueiredo|first7=JL|last8=Kohler|first8=RH|last9=Chudnovskiy|first9=A|last10=Waterman|first10=P|last11=Aikawa|first11=E|last12=Mempel|first12=TR|last13=Libby|first13=P|last14=Weissleder|first14=R|last15=Pittet|first15=MJ|title=Identification of splenic reservoir monocytes and their deployment to inflammatory sites|volume=325|issue=5940|pages=612–16|doi=10.1126/science.1175202|pmc=2803111|journal=Science|bibcode=2009Sci...325..612S}}</ref>

Kod [[gmizavci|gmizavac]], [[ptica]] i [[sisari|sisara]] bijele pulpe je uvijek relativno puno, a u ptica i sisara slezena je obično zaobljena, ali  oblik donekle prilagođava rasporedu okolnih organa. U većine kičmenjaka, slezina nastavlja stvarati crvena krvna zrnca tokom života; samo se kod sisara ova funkcija gubi kod odraslih u srednjim godinama. Mnogi sisari u tijelu imaju male strukture slične slezeni poznate kao [[hemni čvor]]ovi,  za koje se pretpostavlja da imaju istu funkciju kao slezena.<ref name=VB/> Slezena vodenih sisara na neki se način razlikuje od onih sisari koji  su u potpunosti nastanjeni na kopnu; općenito su plavkaste boje. U [[kitovi|kitova]] i [[morske krave|morskih krava]] imaju tendenciju da budu prilično mali, ali u dubokoronećih [[pinnipedia]] mogu biti masivne, zbog  funkcije čuvanja crvenih krvnih zrnaca.

Jedini kičmenjaci kojima nedostaje slezina su [[lampetra]] i [[zmijuljica|zmijuljice]]  ([[Cyclostomata]]). Čak i kod ovih životinja postoji difuzni sloj hematopoetskog tkiva unutar crijevnog zida, koji ima strukturu sličnu crvenoj pulpi i za koju se pretpostavlja da je  [[homologija (biologija)|homologna]] sa slezinom viših kičmenjaka.<ref name=VB/>

U [[miš]]eva,  slezina skladišti polovinu [[monocit]]a u  tijelu, tako da nakon ozljede mogu migrirati u ozlijeđeno tkivo i transformirati se u [[dendritske ćelije]] i [[makrofag]]e,  kako bi pomogle [[zacjeljivanje rane]].<ref name ="Swirski"/>

== Dodatne slike ==
<gallery>
Gray1189.png| Poprečni presjek slezene, prikazuje trabekulsko tkivo i slezensku venu i njene pritoke
Slide2ii.JPG|Slezena
Spleen.jpg|Laparoskopski snimak ljudske slezene
</gallery>

==Također pogledajte==
* [[Asplenija]]
* [[Anemija srpastih eritrocita]]
* [[Transplantacija slezene]]

==Reference==
{{reflist|30em}}

==Vanjski linkovi==
{{Wikirječnik|spleen}}
{{Commonscat|Spleen}}
* [http://www.britannica.com/eb/article-9069185/spleen "spleen"] iz ''Encyclopædia Britannica Online''
* [http://www.kidshealth.org/PageManager.jsp?dn=familydoctor&lic=44&cat_id=20091&article_set=20543&ps=104 "Spleen and Lymphatic System"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090313235938/http://kidshealth.org/PageManager.jsp?dn=familydoctor&lic=44&cat_id=20091&article_set=20543&ps=104 |date=13. 3. 2009 }}, Kidshealth.org (American Academy of Family Physicians)
* [https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spleendiseases.html "Spleen Diseases"] iz [[MedlinePlus]]
* [https://www.nytimes.com/2009/08/04/science/04angier.html "Finally, the Spleen Gets Some Respect"] – ''The New York Times''
* [https://radiology-universe.org/calculator/pediatric-spleen-sizes/calculator.php Normal range of spleen size for a given age in children]

[[Kategorija:Žlijezde]]
[[Kategorija:Imunološki sistem]]
[[Kategorija:Limfni sistem]]
[[Kategorija:Organi]]
[[Kategorija:Slezena]]
[[Kategorija:Abdomen]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Category handler (uredi)
Šablon:Citation (uredi)
Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite journal (uredi)
Šablon:Cite news (uredi)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Citeweb (uredi)
Šablon:Commonscat (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:DorlandsDict (uredi)
Šablon:FMA (uredi)
Šablon:Fix (uredi)
Šablon:Fix/kategorija (uredi)
Šablon:Glavni (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:If empty (uredi)
Šablon:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija anatomija (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Mrtav link (uredi)
Šablon:Plain link (uredi)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Reflist (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Webarchive (uredi)
Šablon:Wikidata (uredi)
Šablon:Wikirječnik (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Category handler (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Hatnote (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote list (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:If empty (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:InfoboxImage (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Main (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/config (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/data (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:Unsubst (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Wd (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Wd/i18n (uredi)
Modul:Webarchive (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Webarchive/data (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Wikidata (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Slezena.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Slezena"