Izvorni kôd stranice Monokalcij-fosfat

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

{{Infokutija hemijski spoj
| Strukturna formula   =  [[Datoteka:Calcium_dihydrogen_phosphate.png |200px|]] <br> [[Datoteka:   Monocalcium phosphate spoon.JPG |200px|]]
| Hemijski spoj        = Kalcij-monofosfat
| Druga imena          = Kiseli  kalcij-fosfat<br/>Kalcijev kiseli fosfat<br/>Kalcij-diortofosfat <br/>Kaslcij-bifosfat<br/>Kalcij-superfodfat<br/>Monobazni kalcij-fosfat<br/>Monokalcij-ortofosfat<br/>Kalcijeva so fosforne kiseline (2:1) <br>[[IUPAC]] ime: Kalcijev dihidrogen fosfat
| Sumarna formula      = CaH<sub>4</sub>P<sub>2</sub>O<sub>8</sub>
| CAS registarski broj = 7758-23-8
| SMILES               = OP(=O)(O)[O-].OP(=O)(O)[O-].[Ca+2]
| InChI                =1/Ca.2H3O4P/c;2*1-5(2,3)4/h;2*(H3,1,2,3,4)/q+2;;/p-2
| Kratki opis          =Bijeli prah
| Molarna masa         = 234,05 g/mol
| Agregatno stanje     = Čvrsto
| Gustoća              = 2,220 g/cm<sup>3</sup>
| Tačka topljenja      = 109
| Tačka ključanja      = 203 (razlaže se)
| Pritisak pare        = 
| Rastvorljivost       = 2 g/100 mL: u  rastvorljiv u  [[hlorovoduk|HCl]], [[dušična kiselina|dušičnoj kiselini]], [[acetatna kiselina|sirčetnoj kiselini]]
| Viscosity = 
| Dipolni moment       = 
| NFPA 704             = {{NFPA 704 |H = 1 |F = 0| R = 0}}
}}

'''Monokalcij-fosfat''' je [[neorganski spoj]] sa [[hemijska formula|hemijskom formulom]] Ca (H<sub> 2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> ( "ACMP" ili "CMP-A" za bezvodni monokalcij-fosfat).  Često se nalazi kao [[monohidrat]] (""MCP "ili" MCP-M"), Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>·H<sub>2</sub>O ([[CAS broj|CAS: 10031-30-8]]). Obje  soli su bezbojne čvrste materije, koje  se uglavnom koriste kao '''superfosfatna''' gnojiva i popularni [[agens previranja]] („maja“).<ref name=Ullmann>Klaus Schrödter, Gerhard Bettermann, Thomas Staffel, Friedrich Wahl, Thomas Klein, Thomas Hofmann "Phosphoric Acid and Phosphates" in ''Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry'' 2008, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI|10.1002/14356007.a19_465.pub3}}</ref>
 
== Dobijanje == 
Materijal relativno visoke čistoće, prema potrebi za pečenje, proizvodi  se tretiranjem [[kalcij-hidroksid]]a [[fosforna kiselina|fosfornom kiselinom]]: 
:Ca(OH)<sub>2</sub>  +  2 H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>   →    Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>  +  2 H<sub>2</sub>O.
Uzorci  Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> teže ka pretvaranju u [[dikalcij-fosfat]]:
:Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> → Ca(HPO<sub>4</sub>) + H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>

== Primjena == 
=== Đubriva === 
Superfosfatna  đubriva su proizvode  reakcijom  "[[fosfatni kamen|fosfatnog kamena]]" i [[kiselina]].  Koristeći [[fosforna kiselina|fosfornu kiselinu]], [[fluorapatit]] se pretvara u Ca(H<sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>: 
: Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>F + 7 H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> → 5 Ca(H <sub>2</sub>PO<sub>4</sub>)<sub>2</sub> + HF 
 
Ova čvrsta tvar  se naziva trostruki superfosfat.  Za proizvodnju đubriva, godišnje ga  se proizvede nekoliko miliona tona.  Rezidualni HF obično reagira sa silikatnim mineralima izmješanim sa fosfatnom  rudom   za proizvodnju [[hidrofluorosilicijeva kiselina|hidrofluorosilicijeve kiseline]] (H<sub>2</sub>SiF<sub>6</sub>).  Većina sumporne  kiseline se pretvara u [[aluminij-fluorid]] i [[kriolit]] za preradu aluminija.<ref name=Ullmann/> Ovi materijali su od ključnog značaja za konverziju aluminijske rude u [[aluminij]]ski  metal. 
 
Kada se koristi [[sumporna kiselina]], proizvod sadrži [[fosfogips]] (CaSO<sub>4</sub>·2H<sub>2</sub>O) i zove se jedan superfosfat.<ref>Gunnar Kongshaug et al. "Phosphate Fertilizers" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2002, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI|10.1002/14356007.a19_421.pub2}}</ref>
 
=== Agens previranja===  
Kalcij-dihidrogen fosfat se koristi u prehrambenoj industriji kao [[agens previranja]] , odnosno, za  postizanje rasta peciva.  Zato što je kiseo, u kombinaciji sa alkalnim sastojcima, najčešće [[soda bikarbona|sode bikarbone]]  ili [[kalij-bikarbonat]],  podstiče  proizvodnju [[ugljen-dioksid]]a i [[soli]].  Pritisak plina ugljen dioksida prema vani,  izaziva efekat narastanja tijesta.  U kombinaciji sa gotovim  [[prašk za pecivo|praškom za pecivo]],  sastojci kiselina i baza su uključeni u pravim proporcijama tako da se međusobno neutraliziraju i neznačajno utiču  na ukupni  [[pH]] proizvoda.  AMCP i MCP brzo reagiraju, oslobađajući najviše ugljen-dioksida već za  nekoliko minuta miješanja.  Ovaj spoj se  popularno koristi u mješavinama za  [[palačinke]].  Dvosmjernog prašci, MCP je često u kombinaciji sa slabim kiselinama [[natrij-kiseli pirofosfat]] (SAPP).<ref>John Brodie, John Godber  "Bakery Processes, Chemical Leavening Agents" in ''Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology'' 2001, John Wiley & Sons. {{DOI|10.1002/0471238961.0308051303082114.a01.pub2}}</ref>

== Također pogledajte == 
*[[Dikalcij-fosfat]] 
 
== Reference == 
 {{Refspisak}}

==Dopunska literatura==
*Havlin, J.L., J.D. Beaton, S.L. Tisdale, and W.L. Nelson. 2005. ''Soil Fertility and Fertilizers''. 7th edn. Pearson Prentice Hall, N.J., {{ISBN|0130278246}}

==Vanjski linkovi==
{{Spojevi kalcija}}
{{Spojevi fosfora}}

[[Kategorija:Prehrambeni aditivi]]
[[Kategorija:Fosfati]]
[[Kategorija:Kisele soli]]
[[Kategorija:Neorganska gnojiva]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:DOI (uredi)
Šablon:Doi (uredi)
Šablon:Hide in print (uredi)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija hemijski spoj (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:NFPA 704 (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Niz lijevo (uredi)
Šablon:Only in print (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Spojevi fosfora (uredi)
Šablon:Spojevi kalcija (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Monokalcij-fosfat.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Monokalcij-fosfat"