Izvorni kôd stranice Mesdžidul-haram

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

{{Infokutija vjerski objekt
| ime                          = Mesdžidul-haram
| slika                        =
| veličina_slike               = 250px
| alt_slike                    = 
| opis_slike                   = Pogled noću na Mesdžidul-haram sa tornja [[Abraj Al Bait]]
| vrsta_karte                  = Saudijska Arabija
| veličina_karte               = 240px
| reljef_karte                 = 
| opis_karte                   = 
| geografska_širina            = 21.422
| geografska_dužina            = 39.826
| lokacija                     = {{ZD|SAU}} [[Mekka]]
| religijska_pripadnost        = [[Islam]]
| obred                        = 
| festivali                    = 
| sektor                       = 
| općina                       = 
| okrug                        = 
| teritorija                   = 
| prefektura                   = 
| savezna_država               = 
| provincija                   = 
| regija                       = 
| država                       = 
| administracija               = Vlada Saudijske Arabije
| godina_posvećenja            = 
| organizacijski_status        = 
| funkcijski_status            = 
| oznaka_baštine               = 
| vodstvo                      = Imami: <br>[[Abdul Rahman Al-Sudais]]<br>[[Saud Al-Shuraim]]<br>
[[Maher Al Mueaqly]]
| zaštitnik                    = 
| veb-sajt                     = 
| arhitekt                     = 
| arhitektonski_tip            = [[Džamija]]
| arhitektonski_stil           = 
| osnivač                      = 
| osnovano_od_strane           = 
| glavni_ugovarač              = 
| smjer_fasade                 = 
| kamen_temeljac               = 
| godina_dovršetka             = 
| troškovi_gradnje             = 
| kapacitet                    = 900.000 (4.000.000 za vrijeme [[hadždž]]a)
| dužina                       = 
| širina                       = 
| širina_srednje_lađe_crkve    = 
| visina_maks                  = 
| broj_kupola                  = 
| vanjska_visina_kupole        = 
| unutrašnja_visina_kupole     = 
| vanjski_prečnik_kupole       = 
| unutrašnji_prečnik_kupole    = 
| broj_munara                  = 9
| visina_munare                = 89 m
| broj_tornjeva                = 
| visina_tornja                = 
| materijali                   = 
| naziv_zaglavlja              = 
| slobodno_polje1              = 
| vrijednost_slobodnog_polja1  = 
| slobodno_polje2              = 
| vrijednost_slobodnog_polja2  = 
| slobodno_polje3              = 
| vrijednost_slobodnog_polja3  = 
}}
'''Mesdžidul-haram''' ({{jez-ar|المسجد الحرام‎‎}}), poznat kao ''Sveta džamija'' ili ''Velika džamija'' jest [[džamija]] u [[Mekka|Mekki]], u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]]. Najveća je džamija na [[Zemlja (planeta)|svijetu]] i okružuje u [[islam]]u najsvetije mjesto, [[Kaba|Kabu]]. Predstavlja centar [[Islamski svijet|muslimanskog]] svijeta jer vjernici [[muslimani]] Kabu koriste kao [[Kibla|Kiblu]] prema kojoj se okreću svaki put dok obavljaju [[namaz]]. Osim toga, jednim od [[pet stubova islama]] zahtijeva se od svakog muslimana, pri određenim uslovima, da bar jednom u životu obavi [[hadždž]] i hodočasti ovu džamiju unutar koje se obavljaju neki od obreda kao što je [[tavaf]].

Prema [[Kur'an]]u, 96. [[ajet]]u [[Sura|sure]] [[Ali Imran]], prvi hram podignut za ljude je ''Hram u Beki'', tj. u Kabi, kojeg je podigao [[poslanik]] [[Ibrahim]] i u kojem postoje znamenja očevidna ([[Mekami Ibrahim]] - otisak stopa Ibrahima)<ref>[http://www.ummet.at/html/multimedia/tefsir/003.pdf Tefsir sure Ali Imran - Prvi hram podignut za ljude] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220125200218/http://www.ummet.at/html/multimedia/tefsir/003.pdf |date=25. 1. 2022 }} Pristupljeno 25.8.2016.</ref>

Džamija se tokom [[Historija|historije]], zbog potreba, proširivala a danas zauzima površinu od 356.800 m<sup>2</sup>, uključujući vanjski i unutrašnji molitveni prostor.

== Historija ==
=== Predislamski period ===
[[Datoteka:mecca-1850.jpg|thumb|lijevo|Mekka, sa Mesdžidul-haramom u centru, 1850. godine, za vrijeme [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskog]] perioda]]
Kaba, centralni dio Mesdžidul-harama, je izgrađena još prije pojave islama, kao hram za ljude, koji je blagoslovljen i putokaz svjetovima.
Prema Kur'anu, Kabu je izgradio poslanik Ibrahim i njegov sin [[Ismail]], također poslanik, što se spominje i u suri [[El-Bekare]], 127. ajet.<ref>[http://www.ummet.at/html/multimedia/tefsir/002.pdf Tefsir sure El-Bekare - 127. ajet - podizanje hrama] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220331030950/http://www.ummet.at/html/multimedia/tefsir/002.pdf |date=31. 3. 2022 }} Pristupljeno 25.8.2016.</ref> Izgrađena je na posebnom mjestu, u blizini vrela [[Zem-zem]], koji se sada nalazi unutar džamije.
Prema islamskom vjerovanju, Crni kamen, koji je ugrađen u Kabu i predstavlja jedini izvorni dio Kabe je porijeklom iz [[džennet]]a.

U početku oko Kabe nije drugih objekata sve dok jedan od [[Muhammed]]ovih predaka nije odlučio da se oko ovog hrama započne gradnja kuća.<ref>[http://el-asr.com/tekstovi/mesdzidul-haram-historijat-i-odlike/ Mesdzidul-haram:Historijat i odlike] Pristupljeno 25.8.2016.</ref>

U periodu prije objave Kur'ana, kada je Muhammedu bilo 35. godina, Kurejšije su odlučile da obnove Kabu koja je bila u ruševnom stanju a i prijetile su joj poplave koje bi nastale pucanjem brane Irem.
U prvi moment su se plašili da razgrade Kabu kako bi je ponovo podigli, jer su se plašili da im se ne desi nešto slično što se desilo Ebrehi i njegovoj vojsci kada je pokušao srušiti ovaj hram. Nakon što je [[El-Velid ibnul-Mugire]], otac poznatog vojskovođe [[Halid ibn Velid|Halida ibn Velida]] počeo sa uklanjanjem materijala od kojeg je Kaba napravljena, ubrzo su mu se pridružili i ostali. Svako pleme je dobilo određeni zadatak u izgradnji Kabe a spor je nastao kada se došlo do Crnog kamena kojeg su svi lično željeli ugraditi. Muhammed je predložio da se Crni kamen postavi na platno tako da su ga predstavnici svih plemena zajedno podigli a Muhammed ga postavio na određeno mjesto.<ref name''Sira''>''Sira: životopis poslednjeg Allahovog poslanika'', Safvet Halilović, Sarajevo: Dobra knjiga, Islamski pedagoški fakultet Zenica, 4. izdanje, 2013., str. 124-125.</ref> Na taj način riješen je spor a Kaba dobila novi sjaj.

=== Period pojave islama ===
U periodu objave Kur'ana, početkom 7. vijeka, Kaba je još uvijek služila kao mjesto gdje su Kurejšije čuvali svoje kipove, kumire. 
U tom periodu dolazi do širenja i osnaživanja islama a kada situacija za muslimane u Mekki postaje nepodnošljiva, dolazi i do [[Hidžra|Hidžre]] Muhammeda i muslimana iz Meke u Medinu. Nakon oko 8 godina provedenih u Medini, Muhammed se vraća u Mekku i [[630]]. godine, zajedno sa [[Alija ibn Ebu-Talib|Alijom]], [[ashab]]om i posljednjim od četiri [[pravedne halife]], razbija kipove čime se završava period upotrebe Kabe u paganske namjene. Tada počinje i period islamske vladavine nad Kabom i prostorom i objektima oko nje.

Prvo veliko obnavljanje džamije izvršeno je 692. godine. Prije te obnove, koja se sastojala od  podizanja vanjskih zidova džamije do plafona i njegovih dekoracija, džamija je bila tek mali otvoreni prostor sa Kabom u centru. Do kraja 8. vijeka, stari drveni stubovi džamije su zamijenjeni mramornim stubovima dok je krilni prostor džamije sa obe strane proširen uz izgradnju [[minaret]]a. Širenje islama [[Bliski istok|Bliskim istokom]] i sve veći priliv hodočasnika zahtjevalo je gotovo potpunu obnovu džamije a koja je uključivala i dodavanje većih mramornih površina i još tri minareta.

=== Osmanlijski period ===
[[Datoteka:Makkah-1910.jpg|thumb|desno|Mekka i Mesdžidul-haram 1910. godine]]
Nakon velike teritorijalne ekspanzije [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskog carstva]] u 15. i 16. vijeku, područje zapadnog i jugozapadnog dijela današnje Saudijske Arabije dolazi pod vlast Osmanlije. Pod isti uticaj potpada i grad Mekka tako da 1570. godine [[Sultani Osmanlijskog carstva|sultan]] [[Selim II]] svom glavnom arhitektu [[Mimar Sinan]]u daje u zadatak da obnovi džamiju. Ovo preuređivanje džamije je rezultiralo zamjenom dotadašnjeg ravnog krova džamije kupolama koje su u unutrašnjosti bile ukrašene [[Kaligrafija|kaligrafijom]]. Osim toga, postavljeni su i novi stubovi koji su danas priznati kao najranija arhitektonska karakteristika ove džamije. Također, ovi dijelovi su i najstariji sačuvani dijelovi ove džamije.

Tokom obilnih [[kiša]] i [[poplava]] koje su zadesile ovo područje 1621. i 1629. godine, zidovi Kabe i džamije su pretrpili veliku štetu. Zbog toga je 1629. godine, za vrijeme vladavine sultana [[Murat IV|Murata IV]], Kaba ponovo izgrađena korištenjem [[kamen]]a iz Meke, a džamija je obnovljena. Renoviranjem džamije dodane su nove arkade a izgrađena su još tri minareta čime se njihov broj povećao na ukupno sedam. Tom prilikom je uklonjen mramorni pod. Takvo stanje džamije je ostalo nepromijenjeno naredna tri vijeka.

=== Novije doba ===
Prvi veliki postupak obnove za vreme vladavine saudijske kraljevske porodice izvršeno je između 1955. i 1973. godine. Tokom te obnove, izgrađena su još četiri minareta, obnovljen je [[strop]] dok je pod zamijenjen vještačkim kamenom i mramorom. Galerija [[Safa i Merva|Safe i Merve]] je tom prilikom pridodata haremu i danas je sastavni dio Mesdžidul-harama. Tokom ovog procesa, mnoge stvari koje su bile odlike Osmanlijskog stila, naročito stubovi, su srušeni.

Drugo značajnije preuređivanje harema se desilo za vrijeme vlasti saudijskog [[kralj]]a [[Fahd]]a. Tada je Mesdžidul-haram dobio novo krilo i vanjski molitveni prostor džamije. Prema novom krilu, molitvenom prostoru, se pristupa kroz ''Vrata kralja Fahda''. Ovaj proces proširenja se desio između 1982. i 1988. godine.

Tokom perioda između 1988. i 2005. godine izvršena je izgradnja više minareta, podignuta je kraljevska rezidencije sa pogledom na džamiju, izgrađeno je još molitvenih prostora u samoj džamiji i oko nje. Ovi radovi na džamiji su vršeni istovremeno sa radovima na [[Arefat]]u, [[Mina|Mini]] i [[Muzdelifa|Muzdelifi]]. Za vrijeme ove dogradnje dodano je još 18 vrata i tri kupole tako da svakoj kupoli odgovara pozicija od oko 500 mramornih stubova. Osim toga, ugrađeno je podno grijanje, klima uređaji, pokretne stepenice i izgrađeni odvodi.

== Vjerski značaj ==
Za muslimane, Mesdžidul-haram ima dvostruki značaj. Vjernici muslimani prilikom obavljanja namaza okreću se prema Kibli a osim toga, džamija je i primarna destinacija prilikom obavljanja hadždža i [[Umra|umre]].

=== Kibla ===
{{Glavni|Kibla}}
[[Datoteka:Masjid al-Haram panorama.JPG|thumb|center|790px|<div class="center">Mesdžidul-haram tokom hadždža, 2007. godina</div>]]
Prilikom obavljanja namaza, vjernici muslimani se okreću prema Kabi čime se simbolizuje jedinstvo u obožavanju jednog Boga, [[Allah]]a Tokom historije islama, u njegovim početcima, kao smjer kible uzimao se pravac prema [[Bejtul-Makdis]]u u [[Jerusalem]]u. To je bila prva kibla u islamu i kao takva se koristila 17 mjeseci nakon čega je za kiblu određen upravo Mesdžidul-Haram, odnosno Kaba u Mekki. Prema Poslanikovim ashabima, promjena se desila iznenada tokom popodnevnog namaza. Muhammed je predvodio namaz kada je primio objavu od Allaha da treba uzeti Kabu kao kiblu. Prema historijskim zapisima, čim je primio objavu, Muhammed se okrenuo prema Kabi u čemu su ga slijedili i ostali vjernici.

Muslimani se ne okreću prema Kabi zbog toga da bi se klanjali samoj Kabi ili sadržaju Kabe; Kaba je, jednostavno, fokusna tačka za klanjača, mjesto prema kojem se treba okrenuti u molitvi.

Osim važnosti kible tokom namaza, pravac kible se koristi i kod obavljanja nekih drugih vjerskih dužnosti.

=== Hodočašće ===
{{Glavni|Hadždž|Umra}}

Mesdžidul-haram je centralno mjesto u obredu hadždža, koji se obavlja tokom mjeseca [[zul-hidždže]]a kao i umre,<ref>{{cite book | title=Hajj to Umrah: From A to Z | last=Mohammed | first=Mamdouh N. | year=1996 | publisher=Mamdouh Mohammed | isbn=0-915957-54-X | url=https://archive.org/details/hajjumrahfromtoz00moha }}</ref> koja se može obaviti tokom čitave godine. Hadždž je jedan od stubova islama i obavezan ga je izvršiti bar jednom u životu svaki musliman i muslimanka, uz ispunjavanje određenih uslova. U posljednje vrijeme, više od 5 miliona muslimana obavljaju hadž i umru svake godine.<ref>''General statistics of the `Umrah season of 1436 A.H. until 24:00 hours, 28/09/1436 A.H. Total Number of the Mu`tamirs: 5,715,051'' {{Cite web|title=General statistics of the `Umrah season of 1436 A.H.|publisher=The Ministry of Hajj, Kingdom of Saudi Arabia|url=http://haj.gov.sa/en-us/Pages/default.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20150813004502/http://www.haj.gov.sa/en-us/Pages/default.aspx|archive-date=13. 8. 2015|url-status=dead|access-date=6. 9. 2016}}</ref>

Pojedini obredi koje obavljaju hodočasnici simboliziraju neke od događaja koji su se desili kroz historiju. Na primjer, jedan od takvih obreda je i saj između Safe i Merve, odnosno užurbani hod koji simbolizuje [[Hadžera|Hedžerinu]] drevnu užurbanu potragu za vrelom.

Hadždž je povezan sa životom poslanika Muhammeda, i sve više dobija na značaju iako se obredi hodo��ašća Kabe proteže u period poslanika Ibrahima.

== Objekti koji simboliziraju određeni događaj ==
=== Kaba ===
[[Datoteka:Mosquée_Masjid_el_Haram_à_la_Mecque.jpg|thumb|desno|Kaba]]

[[Kaba]] je centralni dio Mesdžidul-harama. To je građevina je u obliku kvadra, sa dimenzijama osnove od oko 11 i visoke od oko 17 metara (dimezije variraju od izvora do izvora). Predstavlja kiblu, odnosno tačku prema kojoj se muslimani okreću tokom obavljanja svih namaza, bilo gdje da se nalaze u tom momentu. Za muslimane predstavlja središte svijeta. 
[[Crni kamen]] je najsvetiji dio Kabe i predstavlja originalni dio Kabe sagrađene od strane poslanika [[Ibrahim]]a i njegovog sina [[Ismail]]a. Crni kamen se nalazi na istočnom uglu Kabe. Pošto je pravougaone osnove, njeni ostali uglovi su nazvani irački, šamski i jemenski ćošak (poredani u odnosu na Crni kamen u smjeru obrnutom od kretanja kazaljke na satu, odnosno u smjeru obavljanja [[tavaf]]a) jer su u pravcu država prema kojima su i nazvani.

== Reference ==
{{refspisak|2}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Masjid al-Haram}}

{{Ličnosti i imena u Kur'anu}}
{{Džamije u Saudijskoj Arabiji}}
{{Hadždž}}
{{Muhammed}}

[[Kategorija:Džamije u Saudijskoj Arabiji]]
[[Kategorija:Džamije u Mekki]]
[[Kategorija:Sveta mjesta u islamu]]
[[Kategorija:Mesdžidul-haram]]

Šablon koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Both (uredi)
Šablon:Br separated entries (uredi)
Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Commonscat (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Džamije u Saudijskoj Arabiji (uredi)
Šablon:Geobox coor (uredi)
Šablon:Glavni (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Hadž (uredi)
Šablon:Hadždž (uredi)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija vjerski objekt (uredi)
Šablon:Infokutija vjerski objekt/boja (uredi)
Šablon:Jez-ar (uredi)
Šablon:Ličnosti i imena u Kur'anu (uredi)
Šablon:Location map (uredi)
Šablon:Lokacijska karta (uredi)
Šablon:Lokacijska karta Saudijska Arabija (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Malo (uredi)
Šablon:Muhammed (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navbox subgroup (uredi)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Navkutija podgrupa (uredi)
Šablon:Plain link (uredi)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi SAU (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Saudijska Arabija (uredi)
Šablon:Promvel (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Small (uredi)
Šablon:Smaller (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Webarchive (uredi)
Šablon:ZD (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:ZD/core (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Coordinates (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Coordinates/styles.css (uredi)
Modul:Geobox coor (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote list (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:InfoboxImage (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Location map (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Main (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Math (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Separated entries (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:TableTools (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Webarchive (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Webarchive/data (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Mesdžidul-haram.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Mesdžidul-haram"