Izvorni kôd stranice Ivana, kraljica Kastilje

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

:''Ovo je članak o jedinoj Ivani koja je bila kastiljski monarh. Za Ivane koje su bile kastiljske kraljice kao supruge kastiljskih kraljeva, vidi [[Ivana Portugalska (kastiljska kraljica)]], [[Ivana, grofica Ponthieua]] i [[Ivana Manuel]].''
{{Infokutija Vladar
| Ime             =Ivana
| Slika           =Johanna I van Castilië.JPG
| Opis slike      =
| Nasljeđivanje   =[[spisak kastiljskih vladara|Kraljica Kastilje i Leona]]
| Vladavina       =[[26. novembar]] [[1504]] – [[1. april]] [[1555]]
| Krunidba        =
| Prethodnik      =[[Izabela I, kraljica Kastilje|Izabela I]] i [[Ferdinand II, kralj Aragonije|Ferdinand V]]
| Nasljednik      =[[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva|Karlo I]]
| Nasljeđivanje1  =[[spisak aragonskih vladara|Kraljica Aragonije]], Majorke, [[spisak napuljskih vladara|Napulja]], [[kralj Sardinije|Sardinije]], [[spisak sicilijanskih vladara|Sicilije]] i Valencije; grofica Barcelone ([[#Titule|dalje]])
| Vladavina1      =[[23. januar]] [[1516]] - [[1. april]] [[1555]]
| Prethodnik1     =[[Ferdinand II, kralj Aragonije|Ferdinand II]]
| Nasljednik1     =[[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva|Karlo I]]
| Supružnik       =[[Filip I, kralj Kastilje]]
| Djeca           =[[Eleonora Austrijska]]<br />[[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva]]<br />[[Izabela Austrijska]]<br />[[Ferdinand I, car Svetog Rimskog Carstva]]<br />[[Marija Austrijska (ugarska kraljica)|Marija Austrijska]]<br />[[Katarina Austrijska (portugalska kraljica)|Katarina Austrijska]]
| Dinastija       =[[Dinastija Trastámara|Trastámara]] [[Datoteka:Royal Coat of Arms of the Crown of Castile (15th Century).svg|30px]]
| Otac            =[[Ferdinand II, kralj Aragonije]]
| Majka           =[[Izabela I, kraljica Kastilje]]
| Datum rođenja   =[[6. novembar]] [[1479]] 
| Datum smrti     =[[1. april]] [[1555]]
|}}

'''Ivana''' (6. novembar 1479 – 1. april 1555), zbog svoje opsesivne ljubavi prema [[Filip I Lijepi|Filipu Lijepom]] poznata kao '''Ivana Luda''', bila je [[kraljica|vladajuća kraljica]] [[Kastilja i Leon|Kastilje i Leona]], [[Aragon]]ije, [[Majorka|Majorke]], [[Valencija|Valencije]] i [[Sicilija|Sicilije]], kao '''Ivana III''' kraljica [[Napulj]]a, te grofica [[Barcelona|Barcelone]]. Brakom je bila vojvotkinja Burgundije, Luksemburga, Brabanta i Limburga, markgrofica Namura, grofica Artoisa, Flandrije, Holandije i Zelanda. Historičari vjeruju da je patila od [[shizofrenija|shizofrenije]]<ref name="Madness">Vivian Green: ''The Madness of Kings: Personal Trauma and the Fate of Kings'', The History Press, 2005, str. 117, {{ISBN|978-0-7509-3778-8}}</ref>, te da je ostala nominalni suveren samo kako bi ojačala vladarsko pravo rodbine koja ju je iskorištavala.

== Mladost ==
Rođena je u Toledu kao treće dijete i druga kćerka aragonskog kralja [[Ferdinand II Aragonski|Ferdinanda II]] i kastiljske kraljice [[Izabela I Kastiljska|Izabele I]]. Kao i njen stariji brat, [[Ivan, princ od Asturije]], dobila je ime po svecu zaštitniku porodice [[Trastamara]].

Pošto nije bilo razloga za očekivati da će ikada naslijediti krune svojih roditelja, dobila je obrazovanje tipično za jednu [[infanta|infantu]], koje se baziralo na poslušnosti, a ne na vođenju države, za razliku od brata i starije sestre [[Izabela Aragonska (1470-1498)|Izabele]] koji su bili izlagani javnom životu i politici. Bila je pripremana za klasičnu sudbinu kraljevske kćerke - za brak. Od sve djece, upravo je Ivana dobijala najmanje pažnje od svoje vladavinom zauzete majke.

== Brak ==
[[Datoteka:Juan_de_Flandes_003.jpg|mini|lijevo|Portret Ivane slikan 1500. godine]]

Dana 20. oktobra 1496. Ivana se udala za [[nadvojvoda|nadvojvodu]] [[Filip I Kastiljski|Filipa Lijepog]], sina [[Maksimilijan I, car Svetog Rimskog Carstva|Maksimilijana I, cara Svetog Rimskog Carstva]], i [[Marija Burgundska|Marije, vojvotkinje Burgundije]]. Brak je bio politički potez kojim se htjela ojačati alijansa između [[Habsburg]]ovaca i [[Trastámara]], i to u cilju zajedničke borbe protiv rastuće [[Francuska|francuske]] moći. Njime je postala vojvotkinja Burgundije, Luksemburga, Brabanta i Limburga, markgrofica Namura, grofica Artoisa, Flandrije, Holandije i Zelanda. U februaru 1500. rodila je sina [[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva|Karla]], budućeg cara Svetog Rimskog Carstva i prvog kralja ujedinjene [[Španija|Španije]]. Ivana je bdjela danima i noćima dok je njen muž bio na poslovnim putovanjima. Njena ljubomora i konstantna sumnjičavost učinila ju je predmetom trača i ismijavanja dvora.

Smrt njenog brata Ivana, mrtvorođenost njegove kćerke, te smrt starije sestre Izabele i njenog sina [[Mihael, princ od Asturije|Mihaela]] učinila je Ivanu prijestolonasljednicom očevog i majčinog trona. Ivana je imala još dvije sestre, [[Marija Aragonska (1482-1517)|Mariju]] i [[Katarina Aragonska|Katarinu]], ali je bila starija od njih te tako ispred njih u nizu nasljednika. Godine 1502. zvanično je imenovana nasljednicom Kastilje od strane kastiljskog parlamenta (korteza), a njen suprug Filip njenim budućim suvladarem. Isto je, međutim, odbio uraditi aragonski parlament, smatrajući neprigodnim da Aragonom vlada žena i to mentalno nestabilna. Od kastiljskog parlamenta dobila je tradicionalnu prijestolonasljedničku titulu [[princ od Asturije|princeze od Asturije]].

Godine 1502. Filip i Ivana, popraćeni velikim brojem dvorjana, doputovali su u [[Madrid]], gdje je Ivana zvanično priznata za prijestolonasljednicu. Filip se nakon toga vratio u Burgundiju, ostavljajući Ivanu da u Madridu rodi sina [[Ferdinand I, car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinanda]]. U tom trenutku Ivana i Filip prestali su živjeti zajedno. Brak se raspadao zahvaljujući njenoj bolesnoj ljubomori i nepovjerenju, a česte svađe pogoršale su Ivanino mentalno stanje.

== Vladavina ==
Majčina smrt u novembru 1504. učinila je Ivanu vladajućom kraljicom Kastilje. Nova kraljica je plovila sa mužem iz Flandrije u Kastilju, ali se njihov brod nasukao na engleskoj obali, pa je kraljevski par ugostio engleski kralj [[Henrik VII]], a Ivana je dobila priliku još jednom sresti mlađu sestru Katarinu, Henrikovu snahu. Nastavili su put i pristali u Korunju 1506, a onda se zaputili prema jugu gdje je Ivani trebala biti položena zakletva. Njen je otac, međutim, tvrdio da je Ivanu zarobio Filip i da on govori za nju, pa je sebe htio učiniti [[regent]]om. Ferdinand je želio zadržati ovlasti monarha koje je dobio brakom sa Izabelom I i izgubio njenom smrću, ali iste su sada zakonski pripadale Filipu. Bez obzira na to, dok su Filip i Ivana putovali prema svom kraljevstvu, Ferdinand je već u njemu kovao novac sa svojim i Ivaninim likom. Međutim, Ferdinand je bio prisiljen priznati Filipovo pravo da vlada zajedno s Ivanom, nakon čega ga je parlament proglasio savladarem i kraljem Filipom I, i napustiti Kastilju kada su na Filipovu stranu stali vječito pobunjeni plemići.

=== Smrt muža ===
[[Datoteka:Juana la Loca de Pradilla.jpg|mini|lijevo|Ivana bdije nad muževim lijesom]]
Ni ovaj dogovor nije potrajao; Filip je umro od tifusa u septembru 1506. i novi suvladar je bio neophodan. Neki vjeruju da je Ivana u ovom trenutku potpuno izgubila razum<ref name="Madness" />, te da ju je bilo nemoguće odvojiti od muževa tijela. Drugi, opet, kažu da je Ivana koristila svoj status udovice da bi slobodno putovala kraljevstvom, a pod izgovorom da želi muža sahraniti na željenom mjestu. Bila je i u visokoj trudnoći, pa se osjećala još ranjivije. Pokušala je osigurati samostalnu vladavinu, ali nije uspjela zbog svog nepovjerenja prema Špancima i njihovoj nespremnosti da je prihvate kao samostalnu vladaricu, a nisu joj pomagale ni glasine o mentalnoj nestabilnosti. Za ovaj poduhvat bio joj je potreban i novac kojeg nije bilo u zemlji kojom su tada harale glad i kuga.

=== Regentstvo sina ===
[[Datoteka:Joanne of Castille and Philippe of Habsbourg escutcheon.svg|mini|lijevo|Zajednički grb Ivane i Filipa I]]
Ferdinand se vratio u Kastilju nakon završetka epidemije, u julu 1507. Uprkos Ivaninom neslaganju, parlament je imenovao Ferdinanda Ivaninim [[regent]]om, i to dokumentom kojeg je ona odbila potpisati. Ovim dokumentom ona je ostala suveren samo na papiru; sve vladarske ovlasti pripale su njenom ocu, a ona je bila izolovana. Nakon njegove smrti 1516, [[regent]]stvo je preuzeo njen sin Karlo, koji je do tada živio kod tetke u Flandriji.

Kako Ivanina maćeha nije rodila sina, po očevoj smrti naslijedila je njegove krune. Iako ''de iure'' kraljica, Ivana je u zamku nastavljena biti držana gotovo kao zarobljenica čak i nakon što joj je sin postao njen regent i ''[[iure matris]]'' savladar. Imala je nekoliko šansi pobjeći i preuzeti vlast nad svojim kraljevstvom, pogotovo tokom pobuna plemića koji su je, želeći izbjeći vladavinu njenog sina, Austrijanca, pokušali postaviti za samostalnu vladaricu i okoristiti se tada njenom onesposobljenošću, ali ih nije iskoristila.

Njen sin u Evropi je bio mnogo popularniji od nje i siguran u svoju vlast. Ivana je zatvorena u zamku ostala do kraja svog života. Duševno bolesna kraljica umrla je sama 12. aprila 1555. sa 75 godina.

== Ostavštvina ==

Bez obzira na teško duševno stanje i nesposobnost za vladavinu, Ivana je iza sebe ostavila šestero djece - dva cara i četiri kraljice. Oba njena sina postali su carevi Svetog Rimskog Carstva; preko mlađeg Ivana je predak svih narednih careva Svetog Rimskog Carstva, a preko starijeg svih kraljeva Španije. Najstarija kćerka postala je prvim brakom kraljica [[Portugal]]a, a zatim drugim brakom kraljica [[Francuska|Francuske]]. Njena kćerka Marija postala je brakom kraljica [[Ugarska|Ugarske]] i [[Češka|Češke]], a Katarina je brakom postala još jedna kraljica Portugala. Preko, Izabele, kćerke koju je imenovala po majci, Ivana je predak svih narednih kraljeva Danske, Norveške i Švedske, uključujući i njihove današnje vladare.

Njena ličnost, okarakterizirana opsesivnom ljubomorom i neuzvraćenom ljubavlju, inspirisala je umjetnike vijekovima.

== Titule ==
=== Naslijeđene titule ===

Ivana je naslijedila sljedeće titule:

* [[Datoteka:Royal Coat of Arms of the Crown of Castile (15th Century).svg|40px]] 26. novembar 1504 – 1. april 1555: Kraljica [[Kastilja i Leon|Kastilje i Leona]]
* [[Datoteka:Aragon Arms-crown.svg|40px]] 23. januar 1516 - 1. april 1555: Kraljica [[Aragon]]a, [[Majorka|Majorke]], [[Napulj]]a, [[Valencija|Valencije]], [[Sicilija|Sicilije]]; Grofica [[Barcelona|Barcelone]]
* [[Datoteka:Navarre Arms.svg|40px]] 23. januar 1516 – 1. april 1555: Kraljica [Gornje] [[Navarra|Navare]] kao '''Ivana III'''

=== Titule dobivene brakom ===

Ivana je sljedeće titule dobile putem braka:

* [[Datoteka:Blason fr Bourgogne.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Vojvotkinja [[Burgundija|Burgundije]]
* [[Datoteka:Coat of arms of Brabant.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Vojvotkinja [[Brabant]]a
* [[Datoteka:Limburg New Arms.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Vojvotkinja [[Limburg]]a
* [[Datoteka:Coat of arms of the archduchy of Austria.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Vojvotkinja [[Lothier]]a
* [[Datoteka:Arms of the Count of Luxembourg.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar: 1506 Vojvotkinja [[Luksemburg]]a
* [[Datoteka:Namur Arms.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Markgrofica [[Namur]]a
* [[Datoteka:Blason province fr Artois.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica [[Artois]]a
* [[Datoteka:Blason Charolais.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica [[Charolais]]a
* [[Datoteka:Blason Nord-Pas-De-Calais.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica [[Flandrija|Flandrije]]
* [[Datoteka:Hainaut Modern Arms.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica Hainaulta
* [[Datoteka:Counts of Holland Arms.svg|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica [[Holland|Holandije]]
* [[Datoteka:Coatofarmszeeland.PNG|40px]] 20. oktobar 1496 - 25. septembar 1506: Grofica [[Zeland]]a

== Porijeklo ==

{{Porodično stablo 5
|collapsed=yes |align=center |title=Preci Ivane, kraljice Kastilje
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #fcb;
|1= 1. '''Ivana, kraljica Kastilje i Aragonije'''
|2= 2. [[Ferdinand II, kralj Aragonije]]
|3= 3. [[Izabela I, kraljica Kastilje]]
|4= 4. [[Ivan II, kralj Aragonije]]
|5= 5. [[Juana Enriquez]]
|6= 6. [[Ivan II, kralj Kastilje]]
|7= 7. [[Izabela Portugalska (1428-1496)]]
|8= 8. [[Ferdinand I, kralj Aragonije]]
|9= 9. [[Eleonora od Alburquerquea]]
|10= 10. Fridrik Enriquez od Melgara
|11= 11. Mariana de Córdoba
|12= 12. [[Henrik III, kralj Kastilje]]
|13= 13. [[Katarina Lankasterska]]
|14= 14. [[Ivan, gospodar Reguengosa]]
|15= 15. [[Izabela od Bragançe]]
|16= 16. [[Ivan I, kralj Kastilje]]
|17= 17. [[Eleonora Aragonska (1358-1382)|Eleonora Aragonska]]
|18= 18. [[Sancho, grof Alburquerquea]]
|19= 19. [[Beatricija Portugalska (1347-1374)|Beatricija Portugalska]]
|20= 20. Alonzo Henriques
|21= 21. Juana González
|22= 22. Diego Fernandez de Córdoba
|23= 23. Inez de Toledo
|24= 24. [[Ivan I, kralj Kastilje]] (= 16)
|25= 25. [[Eleonora Aragonska (1358-1382)|Eleonora Aragonska]] (= 17)
|26= 26. [[Ivan, 1. vojvoda od Lancastera]]
|27= 27. [[Konstancija Kastiljska]]
|28= 28. [[Ivan I, kralj Portugala]]
|29= 29. [[Filipa Lankasterska]]
|30= 30. [[Alfons, 1. vojvoda od Bragançe]]
|31= 31. Beatriz Pereira de Alvim
}}

== Reference ==
{{reference}}

{{Početak redoslijedne kutije}}
{{Vladarske titule}}
{{Redoslijedna kutija 2 na 1
|titula1=[[Spisak kastiljskih vladara|Kraljica Kastilje i Leona]]
|titula2=[[Spisak aragonskih vladara|Kraljica Aragonije]], [[Spisak majorkanskih vladara|Majorke]],<br />[[Spisak napuljskih vladara|Napulja]], [[kralj Sardinije|Sardinije]], [[spisak sicilijanskih vladara|Sicilije]] i [[spisak valencijskih vladara|Valencije]]
|godine1=[[1503]]-[[1555]]
|godine2=[[1516]]–[[1555]]
|prethodnik1=[[Izabela I, kraljica Kastilje|Izabela I]] i [[Ferdinand II, kralj Aragonije|Ferdinand V]]
|prethodnik2=[[Ferdinand II, kralj Aragonije|Ferdinand II]]
|nasljednik=[[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva|Karlo I i IV]]
}}
{{Plemićke titule}}
{{Redoslijedna kutija 1 na 1
|titula=[[Princeza od Asturije]]
|godine=[[1502]]-[[1504]]
|prethodnik=[[Mihael, princ od Asturije|Mihael Portugalski]]
|nasljednik=[[Karlo V, car Svetog Rimskog Carstva|Karlo Austrijski]]
}}
{{Kraj redoslijedne kutije}}

{{Vladari Sicilije}}

{{Commonscat|Joanna of Castile}}

[[Kategorija:Kraljevi Kastilje]]
[[Kategorija:Kraljevi Aragonije]]
[[Kategorija:Kraljevi Napulja]]
[[Kategorija:Kraljevi Sicilije]]
[[Kategorija:Kraljevi Sardinije]]
[[Kategorija:Grofovi Barcelone]]
[[Kategorija:Ženski monarsi]]
[[Kategorija:Nadvojvotkinje od Austrije]]
[[Kategorija:Prinčevi od Asturije]]
[[Kategorija:Trastámare]]

Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Commonscat (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija Vladar (uredi)
Šablon:Infokutija vladar (uredi)
Šablon:Kraj redoslijedne kutije (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Plain link (uredi)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Plemićke titule (uredi)
Šablon:Porodično stablo 5 (uredi)
Šablon:Porodično stablo 5/styles.css (uredi)
Šablon:Početak redoslijedne kutije (uredi)
Šablon:Redoslijedna kutija 1 na 1 (uredi)
Šablon:Redoslijedna kutija 2 na 1 (uredi)
Šablon:Reference (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Vladari Sicilije (uredi)
Šablon:Vladarske titule (uredi)
Modul:Ahnentafel (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:InfoboxImage (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Ivana, kraljica Kastilje.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Ivana,_kraljica_Kastilje"