Izvorni kôd stranice Filmska muzika

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".
U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.
[[Datoteka:Javier_Bayon_7.jpg|mini|Filmsku muziku snima kompozitor (diriguje na sceni a okrenut je kameri leđima) i mali ansambl. Film se odvija na platnu kako bi poslužio kao referenca.]]
'''Filmska muzika''' je muzika originalno napisana za potrebe određenog [[film]]a. Partitura (notni zapis) se sastoji od niza orkestarskih, instrumentalnih ili horskih komada koji se nazivaju [[Cue (pozorišni)|cues]], a koji su vremenski postavljeni tako da započnu i završe u određenim tačkama tokom filma kako bi se poboljšala dramatična naracija i emocionalni uticaj određene scene.<ref>Savage, Mark. "[http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/7525242.stm Where Are the New Movie Themes]?" ''BBC,'' July 28, 2008.</ref> Partiture pišu jedan ili više [[kompozitor]]a pod vodstvom ili u saradnji s [[režiser]]om ili [[Filmski producent|producentom]] filma, potom ih najčešće izvodi ansambl muzičara koji obično uključuje [[orkestar]] (najvjerovatnije [[Orkestar|simfonijski orkestar]] ili filharmonija) ili bend, instrumentaliste –  instrumentalne soliste na raznim instrumentima, hor i/ili vokalne soliste – poznate kao pjevače za reprodukciju/izvođenje – a snima ih [[Tonski inženjer|tonski inžinjer]] ("tonac"). Termin se rjeđe primjenjuje na muziku napisanu za medije kao što su [[Predstava (pozorište)|pozorište uživo]], [[Televizija|televizijski]] i [[radio]] programi i [[Videoigra|video igrice]], a pomenuta muzika se obično naziva [[Zvučna podloga|zvučnom podlogom]] ili [[Usputna muzika|usputnom muzikom]].

Filmska muzika obuhvata izrazitu raznolikost stilova u muzici, u zavisnosti od karaktera i sadržaja filmova koje prate. Glavnina filmske muzike su orkestarske kompozicije ukorijenjene u [[Klasična muzika|zapadnjačku klasičnu muziku]], mnoge kompozicije su takođe pod utjecajem [[džez]]a, [[Rok-muzika|roka]], [[Pop-muzika|popa]], [[Bluz|bluesa]], [[New age muzika|new-age]] i [[Ambijentalna muzika|ambijentalne muzike]], te širokog spektra etno i [[World music|world muzičkih]] stilova. Od 1950-ih sve veći broj partitura uključuje i [[Electronica|elektronske elemente]] kao dio partiture, a mnoge partiture napisane danas sadrže kombinaciju (hibrid) [[orkestar]]skih i elektronskih instrumenata.<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/bebe-barron-cocomposer-of-the-first-electronic-film-score-for-forbidden-planet-822755.html|work=The Independent|location=London|title=Bebe Barron: Co-composer of the first electronic film score, for 'Forbidden Planet'|date=8. 5. 2008|access-date=2. 5. 2010}}</ref>

Sa izumom [[Digitalni podaci|digitalne tehnologije]] i [[Semplovanje (muzika)|audio semplovanja]], mnogi noviji i savremeniji filmovi su se mogli osloniti na digitalne uzorke kako bi imitirali zvuk akustičnih instrumenata, a mnoge kompozicije kreiraju i izvode u potpunosti sami kompozitori, koristeći [[Scorewriter|softver za komponovanje muzike]], sintisajzere, semplere i [[MIDI kontroleri|MIDI kontrolere]].

Mnoge pjesme, kao što su popularne i rok pjesme, obično se ne smatraju dijelom filmske muzike,<ref>{{Cite web|url=https://kidskonnect.com/social-studies/film-scores/|title=Film Scores Facts, Worksheets, Definition & History For Kids|date=3. 6. 2020|website=KidsKonnect|language=en-US|access-date=29. 3. 2021}}</ref> iako pjesme takođe čine dio saundtreka filma.<ref>{{Cite news|title=When the Soundtrack Makes the Film|work=The New York Times|date=21. 5. 1978|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30617F8355A11728DDDA80A94DD405B888BF1D3|access-date=10. 8. 2010|first=John|last=Rockwell}}</ref> Iako su neke pjesme, posebno u [[Muzički film|mjuziklima]], bazirane na tematskim idejama iz filmske muzike (ili obrnuto), filmska muzika obično nema tekstova, osim kada ih pjevaju horovi ili solisti kao dio pjesme. Slično tome, [[Pop-muzika|pop]] pjesme koje su uključene u određenu scenu u filmu zbog naglašavanja radnje ili kao [[dijegetska muzika]] (npr. pjesma koja se pušta na radiju u automobilu nekog filmskog lika), ne smatraju se dijelom filmske muzike, iako će kompozitor filmske muzike u određenim prilikama napisati kao originalnu popularnu pjesmu zasnovanu na njihovim temama poput " [[Moje srce će ići dalje|My Heart Will Go On]] " [[James Horner|Jamesa Hornera]] iz filma ''[[Titanic (1997)|Titanik]]'', koja je napisana za [[Céline Dion|Celine Dion]] .

== Terminologija ==
Filmska muzika ili muzika za film se može takođe  nazvati i zvučnom podlogom ili '''pozadinskom partiturom''', '''pozadinskom muzikom''', '''filmskom''' zvučnom trakom, '''filmskom muzikom''', '''kompozicijom na ekranu''', '''muzikom na ekranu''' ili '''[[Usputna muzika|usputnom muzikom]]'''.<ref>{{Cite book|last=Hickman|first=Roger|title=Reel music: exploring 100 years of film music|url=https://archive.org/details/reelmusicexplori0000hick_z8p0|date=2017|isbn=978-0-393-93766-4|edition=Second|location=New York|oclc=976036236}}</ref>

== Proces stvaranja ==

=== Uočavanje ===
Kompozitor obično ulazi u stvaralački proces pred kraj snimanja otprilike u isto vrijeme kada se film [[Montaža filma|montira]], iako je u nekim slučajevima kompozitor "pri ruci" tokom odvijanja snimanja cijelog filma, posebno kada se od glumaca traži da nastupaju, odnosno glume paralelno sa izvođenjem muzike ili da budu svjesni originalne [[Dijegetički|dijegetske]] muzike. Kompozitoru se pokazuje neobrađeni "grubi rez" filma prije nego što se završi montaža i razgovara s režiserom ili producentom o tome koji je žanr muzike potreban za film u smislu stila i tona. Režiser i kompozitor će pogledati cijeli film, vodeći računa o tome koje scene zahtijevaju originalnu muziku. Tokom trajanja ovog procesa, kompozitor će praviti precizne vremenske zabilješke kako bi oni znali koliko dugo svaki zadatak treba da traje, gdje počinje, gdje se završava i koji su pojedini trenuci tokom scene s kojima bi muzika trebala da se poklopi na određeni način, a cijeli ovaj proces je poznat kao "uočavanje".<ref>{{Cite book|last=Karlin|first=Fred|url=https://books.google.com/books?id=plJ5gEhhnrcC|title=On the Track: A Guide to Contemporary Film Scoring|last2=Wright|first2=Rayburn|date=1. 1. 2004|publisher=Routledge|isbn=9780415941365|via=Google Books}}</ref>

U određenim prilikama, filmski stvaralac će u stvari urediti njegov film kako bi se uklopio u muzički tok, umjesto da kompozitor uređuje filmsku muziku do konačnog rezanja. Režiser [[Godfrey Reggio]] montirao je svoje filmove ''[[Koyaanisqatsi]]'' i ''[[Powaqqatsi]]'' prema muzici kompozitora [[Philip Glass|Philipa Glassa]].<ref>{{Cite web|url=http://www.naqoy.com/naqoy/creators.asp|title=About the Naqoyqatsi team|archive-url=https://web.archive.org/web/20081226103424/http://www.naqoy.com/naqoy/creators.asp|archive-date=26. 12. 2008|url-status=dead}}</ref> Slično tome, odnos između režisera [[Sergio Leone|Sergija Leonea]] i kompozitora [[Ennio Morricone|Ennija Morikonea]] bio je takav da je finale ''[[Dobar, loš, zao|Dobar, loš i zao]]'' i filmova ''[[Bilo jednom na Divljem zapadu|Bilo jednom na Zapadu]]'' i ''[[Bilo jednom u Americi]]'' montirano na Morriconeovu muziku s obzirom da ju je kompozitor pripremio mjesecima prije završetka produkcije filma.<ref>{{Cite web|url=http://www.soundtrack.net/albums/database/?id=3475|title=The Good, The Bad and The Ugly – Expanded Edition Soundtrack (1967)}}</ref>

U jednom drugom primjeru, završetak filma [[Steven Spielberg|Stevena Spielberga]] ''[[ET vanzemaljca|ET the Extra-Terrestrial]]'' montiran je tako da odgovara već urađenoj muzici njegovog dugogodišnjeg saradnika [[John Williams|Johna Williamsa]]: kako je opisano u pratećem dokumentarcu na DVD-u, Spielberg je Williamsu dao kompletnu slobodu u vezi sa muzikom i zamolio ga je da snimi muzičke zadatke bez slika; Spilberg je kasnije ponovo uredio scenu koja bi odgovarala filmskoj muzici.

U nekim okolnostima, od kompozitora će biti zatraženo da napiše muziku baziranu na njegovim utiscima o [[scenarij]]u ili planiranom sadržaju filma, a da ne vidi sam film i ima više slobode da stvara muziku bez potrebe da se pridržava određene dužine specifičnih muzičkih zadataka ili da odražava emocionalni luk određene scene. Ovaj pristup obično koriste režiseri koji ne žele muziku koja posebno utječe na određenu scenu ili na nijansu filma te koja umjesto toga može biti umetnuta u film u bilo kojem trenutku koji režiser odabere tokom editovanja i postprodukcijskog procesa. Režiser ''[[Christopher Nolan]]'' zamolio je 2010. godine kompozitora [[Hans Zimmer|Hansa Zimmera]] da na taj način napiše muziku za njegov film ''[[Početak|Inception]]<ref>{{Cite web|url=https://www.popmatters.com/pm/feature/128323-we-built-our-own-world-hans-zimmer-and-the-music-of-inception/|title=We Built Our Own World: Hans Zimmer and the Music of 'Inception'}}</ref>;'' istu stvar uradio je kompozitor [[Gustavo Santaolalla]] kada je pisao njegovu muziku za film ''[[Planina Brokeback|Brokeback Mountain]]'' <ref>{{Cite web|url=http://www.thenitmustbetrue.com/gsantaolalla/gsantaolalla1.html|title=Gustavo Santaolalla|website=thenitmustbetrue.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20050412161512/http://www.thenitmustbetrue.com/gsantaolalla/gsantaolalla1.html|archive-date=12. 4. 2005|url-status=dead}}</ref> koja je nagrađena Oskarom.

=== Sinhronizacija ===
Kada kompozitor piše muziku za film, jedan od ciljeva je usklađivanje dramatičnih događaja koji se dešavaju na ekranu s muzičkim sadržajima u partituri. Ima dosta različitih metoda za usklađivanje, odnosno sinhronizaciju muzike sa slikom. To uključuje korištenje softvera za sekvenciranje za izračunavanje tajminga, korištenje matematičkih formula i slobodnog vremena sa referentnim tajminzima. Kompozitori koriste [[SMPTE vremenski kod]] u svrhu sinhronizacije.<ref>{{Cite web|url=http://artsites.ucsc.edu/EMS/music/equipment/video/smpte/smpte.html|title=SMPTE|access-date=3. 8. 2023|archive-date=26. 8. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110826185700/http://artsites.ucsc.edu/EMS/music/equipment/video/smpte/SMPTE.html|url-status=dead}}</ref>

Prilikom usklađivanja/sinhronizacije muzike sa slikom, generalno slobodno vrijeme od 3-4 kadra kasnije ili ranije omogućava kompozitoru da bude izuzetno precizan. Koristeći tehniku koja se zove Slobodno vrijeme, dirigent će koristiti ili ('''a''') standardnu štopericu ili štopericu/sat veličine za studio, ili ('''b''') gledati film na ekranu ili video monitoru dok će muzičare voditi na unaprijed određeno vrijeme. Oni su predstavljeni vizuelno, uspravnim linijama (tzv. strimeri) i svjetlosnim signalima, naletima svjetlosti zvanim udarci, a njih na film postavlja muzički urednik na mjestima koje odredi kompozitor. U oba slučaja, vremena na satu ili linijama ispisanim na filmu, imaju odgovarajuća vremena koja su također u određenim tačkama (otkucajima) u partituri kompozitora/dirigenta.

==== Pisani klik ====
Napisana [[Kliknite na stazu|klik-trek numera]] je način ili metoda zapisivanja muzičkih taktova u dosljednim vremenskim (metričkim) vrijednostima (npr. 4 otkucaja u :02⅔ sekundi) da bi se uspostavio konstantan, kontinuiran tempo umjesto vrijednosti metronoma (npr. 88 Bpm). Kompozitor koristi pisani klik kada planira da diriguje izvođačima uživo. Kada koristi druge metode kao što je metronom, dirigent ima savršeno raspoređen klik koji mu svira, odnosno otkucava, u uhu dok dirigira. Ovo može dati krute i beživotne performanse u sporijim više izražajnim znakovima. Standardnu BPM vrijednost možete pretvoriti u pisani klik gdje X predstavlja broj otkucaja po taktu, a W predstavlja vrijeme u sekundama, koristeći sljedeću jednačinu:

<math>\frac{60}{bpm}(x)=W</math>
Napisani klikovi su izraženi pomoću koraka od 1/3 sekunde, tako da je naredni korak zaokruživanje decimale na 0, 1/3 ili 2/3 sekunde. Naveden je primjer za 88 BPM:

<math>\frac{60}{88}(4)=2.72</math>
''Vrijednost 2.72 zaokružuje se na 2.66, pa je pisani klik od 4 otkucaja u : 02⅔ sekundi.''

Jednom kada kompozitor odredi lokaciju u filmu s kojom želi da se muzički uskladi, mora odrediti muzički metar u kojem se ovaj događaj dešava. Da bi ovo pronašli, oni koriste sljedeću jednačinu, gdje je bpm broj otkucaja u minuti, ''sp'' je tačka usklađenosti u realnom vremenu (tj. 33,7 sekundi), a B je broj otkucaja u koracima od 1/3 (tj. 49⅔).

<math>\frac{bpm(sp)}{60}+1=B</math>

=== Pisanje ===
Jednom kada se sesija uočavanja završi i kada se odrede precizne vremenske prilike za svaki znak i zadatak, kompozitor će raditi na pisanju partiture. Metode pisanja partiture variraju od kompozitora do kompozitora; neki kompozitori preferiraju tradicionalno zapisivanje olovkom na papir, odnosno ručno pišu note u [[notni sistem]] i režiseru izvode nedovršena djela na klaviru, dok drugi kompozitori pišu na kompjuterima koristeći sofisticirani [[Scorewriter|softver za komponovanje muzike]] kao što je [[Digital Performer]], [[Logic Pro]], [[Finale (softver)|Finale]], [[Cubase]] ili [[Pro Tools]].<ref>Kompanek, Sonny. ''From Score To Screen: Sequencers, Scores And Second Thoughts: The New Film Scoring Process''. Schirmer Trade Books, 2004. {{ISBN|978-0-8256-7308-5}}</ref> Rad sa softverom omogućava kompozitorima da kreiraju MIDI-bazirane demonstracije znakova, nazvane MIDI mockupovi, za pregled od strane filmskog stvaraoca prije konačnog orkestarskog snimanja.

Vrijeme potrebno kompozitoru da napiše filmsku muziku varira od projekta do projekta; zavisno od rasporeda postprodukcije, kompozitor može imati samo dvije sedmice ili čak tri mjeseca da napiše partituru. U normalnim okolnostima, stvarni proces pisanja obično traje oko šest sedmica od početka do kraja.

Aktuelni muzički sadržaj filmske muzike u potpunosti zavisi od vrste filma koji se snima kao i emocija koje režiser želi da muzika prenese. Filmska muzika može obuhvatiti doslovno hiljade različitih kombinacija muzičkih instrumenata, u rasponu od kompletnih simfonijskih orkestarskih ansambala do pojedinačnih solo instrumenata, rok bendova i jazz kombinacija, zajedno sa mnogobrojnim utjecajima etno i svjetske muzike, solista, vokala, horova i elektronskih sastava. Stil muzike koja se piše takođe značajno varira od projekta do projekta i na njega može utjecati vremenski period u koji je radnja filma smještena, zatim geografska lokacija radnje filma, pa čak i muzički ukusi filmskih likova. Kao dio njegovih priprema za pisanje filmske muzike kompozitor će često istraživati različite muzičke tehnike i žanrove u skladu sa specifičnostima i potrebama projekta; u tom slučaju nije neuobičajeno da afirmisani i poznati filmski kompozitori budu stručni i vješti u pisanju muzike u desetinama različitih stilova.

=== Orkestracija ===
Jednom kada je muzika napisana, ona mora biti [[Orkestracija|aranžirana ili orkestrirana]] da bi je ansambl mogao izvesti. Priroda i nivo orkestracije varira od projekta do projekta i od kompozitora do kompozitora, ali u svojoj osnovnoj formi zadatak orkestratora je da preuzme [[Single-line (music)|jednolinijsku muziku]] koju je kompozitor napisao i "uobliči" je u notni zapis sa specifičnostima za svaki pojedinačni instrument orkestra za izvođenje.

Neki kompozitori poput [[Ennio Morricone|Ennija Morriconea]] sami orkestriraju svoje partiture, bez korištenja dodatnog orkestratora. Pojedini kompozitori daju zapetljane detalje o tome kako žele da se orkestracija uradi i daće orkestratoru obilne bilješke u kojima se navodi koji instrumenti se traže da izvedu koje note, ne dajući orkestratoru nikakav lični stvaralački doprinos osim ponovnog zapisivanja, notiranja muzike na različitim listovima papira po potrebi. Drugi kompozitori su manje detaljni i često će tražiti od orkestratora da "popune praznine", pružajući vlastiti stvaralački doprinos u sastavu ansambla i osiguravajući da svaki instrument može izvesti muziku onako kako je napisana, pa čak i dopuštajući im da odrede i po potrebi uvedu tehnike izvođenja i ukrase kako bi se poboljšao rezultat. U mnogim slučajevima, vremenska ograničenja koja su određena rasporedom postprodukcije filma diktiraju hoće li kompozitori sami orkestrirati svoje partiture ili ne, jer je kompozitoru često nemoguće izvršiti sve potrebne zadatke u predviđenom vremenskom okviru.

Tokom nekoliko godina, neki orkestratori su se povezali sa radom jednog određenog kompozitora, često do tačke kada jedan neće raditi bez drugog.

Kada je proces orkestracije završen, notni zapis se fizički odštampa na papir od strane jednog ili više [[Prepisivač|prepisivača muzike]], postaje partitura i spreman je za izvođenje.

=== Snimanje ===
Nakon što je muzika komponovana i [[Orkestracija|orkestrirana]], orkestar ili ansambl je tada izvodi, često uz dirigovanje samog kompozitora. Muzičari, izvođači iz ovih ansambala često nisu navedeni u filmu ili na albumu i ugovoreni su pojedinačno (i ako je tako, ugovarač orkestra se navodi u filmu ili [[Album sa soundtrackom|albumu sa zvučnim zapisima]]). Međutim, neki filmovi su nedavno počeli da navode ugovorene muzičare na albumima pod imenom [[Hollywood Studio Symphony]] nakon dogovora sa [[Američka federacija muzičara|Američkom federacijom muzičara]]. Drugi izvođački ansambli koji se često zapošljavaju uključuju [[Londonski simfonijski orkestar]] (koji izvodi filmsku muziku od 1935. godine)<ref>[http://lso.co.uk/page/3151/LSO-and-Film-Music London Symphony Orchestra and Film Music] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110930173905/http://lso.co.uk/page/3151/LSO-and-Film-Music|date=30. 9. 2011}} LSO. Retrieved June 30, 2011</ref>, [[Gradski filharmonijski orkestar Praga|Prašku filharmoniju]] (orkestar posvećen uglavnom snimanju), [[BBC Philharmonic|BBC filharmoniju]] i [[Northwest Sinfonia]].

Orkestar nastupa pred velikim ekranom koji prikazuje film. Dirigent i muzičari, izvođači, obično nose slušalice kroz koje čuju niz klikova koji se nazivaju "klik-trak", a koji se mijenjaju sa muzičkim metrom,[[Metar (muzika)|metrikom]] i tempom, pomažući pri sinhronizaciji muzike sa filmom.<ref>{{Cite web|url=https://www.liveabout.com/what-are-vst-plug-ins-1817748|title=VST Plug-Ins: What They Are and How to Use Them}}</ref>

Mnogo rjeđe, režiser će razgovarati s kompozitorom prije početka snimanja kako bi kompozitoru dao više vremena ili zato što režiser treba da snimi scene (odnosno scene pjesme ili plesa) u skladu s konačnom filmskom muzikom. Ponekad će režiser montirati film koristeći "privremenu muziku": već objavljena djela sa likom za kojeg režiser vjeruje da odgovara određenim scenama.

== Elementi filmske muzike ==
Analizom se pokazalo da većina filmova ima između 45 i 120 minuta muzike. Međutim, neki filmovi imaju vrlo malo ili nimalo muzike; drugi mogu sadržavati filmsku muziku koja se izvodi gotovo neprekidno.

=== Privremene numere ===
U nekim slučajevima, režiser je zamolio filmske kompozitore da oponašaju određenog kompozitora ili stil koji je zastupljen u privremenim numerama.<ref>George Burt, The art of film music, Northeastern University Press</ref> U drugim prilikama, režiseri su postali toliko vezani za privremenu muziku da su odlučili da je koriste i odbace originalnu muziku koju je napisao kompozitor filma. Jedan od najpoznatijih takvih slučajeva je film [[Stanley Kubrick|Stenlija Kjubrika]] ''[[2001: Odiseja u svemiru (film)|2001: Odiseja u svemiru]]'', gdje se Kjubrik odlučio za postojeće snimke klasičnih djela, uključujući djela kompozitora [[György Ligeti|Györgya Ligetija]], a ne partiture [[Alex North|Alexa Northa]],<ref>{{Cite web|url=http://www.mfiles.co.uk/reviews/alex-norths-2001-a-space-odyssey.htm|title=2001 A Space Odyssey – Original soundtrack by Alex North, commissioned but unused by Stanley Kubrick, conducted by Jerry Goldsmith|last=Paterson|first=Jim}}</ref> iako je Kjubrik takođe angažovao [[Frank Cordell|Frenka Cordell]] da radi na filmskoj muzici. Drugi primjeri uključuju ''[[Torn Curtain]]'' (Bernard Herrmann),<ref>{{Cite web|url=http://www.soundtrack.net/albums/database/?id=841|title=Torn Curtain Soundtrack (1966)}}</ref> ''[[Troja (film)|Troy]]'' (Gabriel Yared),<ref>{{Cite web|url=http://www.soundtrack.net/features/article/?id=120|title=Gabriel Yared's Troy – Article}}</ref> ''[[Pirati s Kariba: Prokletstvo Crnog bisera|Pirati s Kariba: Prokletstvo crnog bisera]]'' (Alan Silvestri),<ref>{{Cite web|url=http://www.filmtracks.com/titles/pirates_caribbean.html|title=Filmtracks: Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl (Hans Zimmer/Klaus Badelt)}}</ref> ''[[King Kong (film iz 2005.)|King Kong]]'' Petera Jacksona (Howard Shore),<ref>{{Cite web|url=http://musiconfilm.net/community/read.php?2,161|title=Music on Film:: News:: Article in Variety about James Newton Howard's King Kong score<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20071212094823/http://musiconfilm.net/community/read.php?2,161|archive-date=12. 12. 2007|url-status=dead|access-date=30. 7. 2008}}</ref> i ''[[Bourneov identitet (film iz 2002.)|Bornov identitet]]'' (Carter Burwell).<ref>{{Cite web|url=http://www.moviemusicuk.us/bournecd.htm|title=The Bourne Identity|archive-url=https://web.archive.org/web/20080919142100/http://www.moviemusicuk.us/bournecd.htm|archive-date=19. 9. 2008|url-status=dead|access-date=22. 7. 2008}}</ref>

=== Struktura ===
Filmovi vrlo često imaju različite muzičke teme za značajne likove, događaje, ideje ili objekte, što je ideja koja se često povezuje s [[Richard Wagner|Wagnerovom]] upotrebom [[Leitmotif|lajtmotiva]].<ref>{{cite dictionary|chapter-url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/leitmotif|entry=Leitmotif|title=Merriam-Webster Dictionary|edition=online}}</ref> One se mogu izvoditi u različitim varijacijama u zavisnosti od situacije koju predstavljaju, raštrkane među usputnom muzikom. Teme koje su vezane za specifične likove ili situacije poznate su kao motiv gdje je ostatak numere ponajviše centriran oko određenog motiva i numera se razvija u skladu s motivom.

Navedena uobičajena tehnika lajtmotiva često je mogla proći nezapaženo kod običnih filmskih gledaoca, ali je postala dobro poznata među žanrovskim entuzijastima. Jedan istaknuti primjer je filmska muzika [[John Williams|Johna Williamsa]] za sagu ''o Ratovima zvijezda'' te brojne teme u [[Muzika iz Ratova zvezda|muzici ''Ratovi zvijezda'']] povezane s pojedinačnim likovima kao što su [[Darth Vader]], [[Luke Skywalker]] i [[princeza Leia]].<ref>{{Cite web|url=http://www.trell.org/wagner/starwars.html|title=The Star Wars series and Wagner's Ring: Structural, thematic and musical connections|last=Evensen|first=Kristian|year=2008|website=Richard Wagner Web Site|archive-url=https://web.archive.org/web/20100726141647/http://www.trell.org/wagner/starwars.html|archive-date=26. 7. 2010|url-status=dead}}</ref> Slično tome, [[Muzika iz serijala Gospodar prstenova|muzika iz filmskog serijala ''Gospodar prstenova'']] sadržavala je ponavljajuće teme za mnoge glavne likove i situacije. Još jedan značajan primjer je tema Klingona (Klingonaca) u filmu [[Jerry Goldsmith|Jerryja Goldsmitha]] ''[[Star Trek: The Motion Picture]]'' (1979). Pomenutu temu su kasniji kompozitori u [[Star Trek (filmska serija)|serijalu filmova ''Zvjezdanih'' staza]] citirali u njihovim klingonskim motivima, a koja je u brojnim prilikama uključena kao tema za [[Worf]]a, najistaknutijeg klingonskog lika franšize.<ref>{{Cite news|url=http://www.patheos.com/blogs/filmchat/2013/05/music-for-klingons-part-one-jerry-goldsmith.html|title=Music for Klingons, part one: Jerry Goldsmith|last=FilmChat|date=7. 5. 2013|work=FilmChat|access-date=13. 12. 2017|language=en-US}}</ref> [[Michael Giacchino]] upotrijebio je teme likova u saundtreku za animirani film ''[[Gore (film iz 2009.)|Up]]'' iz 2009. godine, za koji je dobio nagradu Oskar za najbolju filmsku muziku. Njegov orkestarski saundtrek za [[TV emisije|televizijsku seriju]] ''[[Izgubljeni (serija)|Lost]]'' takođe je u velikoj mjeri ovisio o lajtmotivima, odnosno muzičkim temama specifičnim za likove i situacije.

=== Izvorna muzika ===
Termin " [[Izvorna muzika]] " (ili "izvorni znak") dolazi iz izvornih sadržaja sa ekrana koji se zaista mogu vidjeti ili koji se mogu zaključiti (u[[Teorija filma|akademskoj filmskoj teoriji]] takva muzika se naziva "[[Diegesis|dijegetska]]" muzika, jer proizilazi iz "[[Diegesis|dijegeze]]" ili "svijet priče"). Kao primjer "izvorne muzike" je korištenje pjesme "Can't Take My Eyes Off You" [[Frankie Valli|Frenkija Valija]]  u filmu ''[[Lovac na jelene|The Deer Hunter]]'' [[Michael Cimino|Michaela Cimina]]. Filmski triler ''[[Ptice (film)|Ptice]]''  [[Alfred Hitchcock|Alfreda Hičkoka]] iz 1963. godine primjer je holivudskog filma bez ikakve [[Diegesis|nedijegetske]] muzike. Pokret filmskih stvaraoca pod nazivom [[Dogme 95]] osnovan je u Danskoj 1995. godine, a rad je započeo s manifestom koji zabranjuje bilo kakvu upotrebu nedijegetske muzike u filmovima.

== Umjetničke zasluge ==

=== Muzička kritika ===
O umjetničkim vrijednostima filmske muzike dosta često se raspravlja. Neki je kritičari jako cijene ukazujući na muziku poput one koju su napisali [[Erich Wolfgang Korngold]], [[Aaron Copland]], [[Bernard Herrmann]] i drugi. Neki pak smatraju da je filmska muzika odlučujući žanr klasične muzike u kasnom 20. vijeku, makar i samo zato što je to brend klasične muzike koji se čuje češće od bilo kojeg drugog. U nekim slučajevima, filmske teme su postale prihvaćene kao sastavni dio, kanon [[Klasična muzika|klasične muzike]]. To su uglavnom djela već poznatih kompozitora koji su radili filmsku muziku; na primjer, muzika [[Sergej Prokofjev|Sergeja Prokofjeva]] za film ''[[Aleksandar Nevski (film)|Aleksandar Nevski]]'' ili muzika [[Ralph Vaughan Williams|Vogana Vilijamsa]] za film ''[[Skot sa Antarktika (film iz 1948.)|Skot sa Antarktika]]''. Drugi vide veliku količinu filmske muzike kao bespotrebnu jer smatraju da je većina filmske muzike izvedena ili u velikoj mjeri pozajmljena iz prethodno predstavljenih djela. Kompozitori filmske muzike obično mogu proizvesti tri ili četiri djela godišnje. Najpopularnija djela kompozitora filmske muzike, kao što je [[John Williams]], još uvijek su daleko od ulaska u prihvaćeni klasični kanon umjetničke muzike, iako među pojedinim klasičnim kompozitorima i kritičarima postoji sve veće uvažavanje šireg doprinosa kompozitora kao što je Williams; na primjer, norveški kompozitor savremene umjetničke muzike [[Marcus Paus]] smatra da je Williams "jedan od velikih kompozitora bilo kojeg stoljeća" koji je "pronašao vrlo zadovoljavajući način utjelovljenja disonance i avangardnih kompozicionih tehnika unutar šireg tonskog okvira" i koji je „možda takođe bio najbliže od bilo kojeg kompozitora da ostvari staru šenbergovsku [sic] utopiju da će djeca budućnosti zviždati 12-tonske redove“.<ref name="Green">{{cite magazine|last1=Green|first1=Edward|title=Interview with Composer Marcus Paus|journal=Iconi|date=2020|url=http://journaliconi.com/index.php/iconi/article/view/89/93|volume=2|issue=3|pages=56–67}}</ref> Čak i tako, uzimajući u obzir da su često najpopularnije savremene kompozicije klasične muzike poznate široj publici, veliki orkestri ponekad izvode koncerte takve muzike, kao i [[Pops orchestra|estradni orkestri]].

=== Napori očuvanja ===
Godine 1983. osnovana je neprofitna organizacija, [[Društvo filmske muzike|Društvo za očuvanje filmske muzike]], kako bi očuvala odnosno zaštitila "nusproizvode" u procesu stvaranja filmske muzike, uključujući muzičke rukopise (zapisanu muziku) i druge dokumente i studijske snimke nastale u tom procesu komponovanja i snimanja filmske muzike koje su, u nekim slučajevima, [[Filmski studio|filmski studiji]] odbacili.<ref>{{Cite web|url=http://www.filmmusicsociety.org/|title=About the Film Music Society|website=Film Music Society}}</ref> Zapisana muzika se morala sačuvati kako bi se muzika izvodila na koncertnim programima i pravili se novi snimci. Ponekad se tek poslije više decenija objavi arhivski snimak neke filmske muzike na CD-u.

== Historija ==
Pitanja porijekla ili nastanka filmske muzike su sporna. Prema [[Kurt London|Kurtu Londonu]], filmska muzika "nije nastala kao rezultat bilo kakvog umjetničkog poriva, već iz strašne potrebe za nečim što bi ugušilo buku koju je pravio projektor. Jer u ono vrijeme između projekcijske mašine i gledališta još nije bilo zidova koji apsorbuju zvuk. Ova bolna buka je u ne maloj mjeri remetila vizuelni užitak. Instinktivno su vlasnici kinosala pribjegli muzici, i to je bio pravi način, koristeći prihvatljiv i prijatan zvuk da neutrališe onaj manje prihvatljiv i manje prijatan."<ref>London. ''Film Music'', p.28. Faber and Faber. Cited in Albright, Daniel, ed. (2004). ''Modernism and Music'', p.96n40. {{ISBN|0-226-01267-0}}.</ref> Naprotiv, historičar filmske umjetnosti James Wierzbicki tvrdi da su rana prikazivanja filmova (kao što je bila prva filmska projekcija [[Braća Lumière|braće Lumière]]) bila društveni događaj do te mjere da nisu imali potrebu da prikrivaju zvukove mehanizma projektora. Kako su ovi rani filmovi počeli da se sele iz izložbenih prostora u [[Vaudeville|vodviljska]] pozorišta, tako se i početna uloga filma počela mijenjati. Obzirom da su vodviljska pozorišta obično zapošljavala muzičare, vjerovatno je to bio trenutak kada je postalo uobičajeno i očekivano da muzika prati film. Ondašnja publika je očekivala muziku u vodviljskom prostoru i tako je muzička pratnja filmovima uživo rasla sasvim prirodno.<ref>{{Cite book|last=Wierzbicki|first=James Eugene|url=https://www.worldcat.org/oclc/309903138|title=Film music : a history|date=2009|publisher=Routledge|isbn=978-0-203-88447-8|location=New York|pages=26–27|oclc=309903138}}</ref>

Još i prije doba snimljenog zvuka u filmovima nastojala se obezbijediti odgovarajuća muzika za filmove, obično kroz usluge internog pijaniste ili orguljaša, i, u nekim slučajevima, potpunih orkestara koji su obično dobijali [[Nota|notne zabilješke]] kao vodič. Pijanista je nastupio već na prvoj filmskoj projekciji [[Braća Lumière|braće Lumière]] 1895. godine.<ref>Film music: a history By James Eugene Wierzbicki, p.20</ref> Godine 1914. kompanija [[Kompanija Oz Film Manufacturing|The Oz Film Manufacturing Company]] obezbijedila je cjelovečernju muziku [[Louis F. Gottschalk|Louisa F. Gottschalka]] za njihove filmove.<ref>{{Cite journal|last=Dienstfrey|first=Eric|date=2014|title=Synch Holes and Patchwork in Early Feature-Film Scores|url=https://www.academia.edu/6193892|journal=Music and the Moving Image|volume=7|issue=1|pages=40–53|doi=10.5406/musimoviimag.7.1.0040}}</ref> Drugi primjeri ovoga uključuju filmsku muziku [[Victor Herbert|Viktora Herberta]] iz 1915. godine za film ''[[Pad jedne nacije|Pad nacije]]'' (nastavak ''[[Rođenje nacije|Rađanje nacije]]'' ) i muziku [[Camille Saint-Saëns]] za film ''[[Ubistvo vojvode od Guisea]]'' iz 1908. godine. Tome je četiri mjeseca prethodila filmska muzika [[Nathaniel D. Mann|Nathaniela D. Manna]] za film ''[[Fairylogue i radio-drame|The Fairylogue i Radio-Plays]]'', ali to je bila mješavina međusobno povezanih scenskih i filmskih izvođenja u tradiciji starih [[Magic lantern|čarobnih (magičnih) fenjera]].<ref>''Fairylogue'' was released September 24, 1908; ''Assassinat'' was released November 17, 1908. Dienstfrey, p 53.</ref> Većina muzičkih pratnji tog vremena, bez obzira na ove primjere, sadržavala su djela poznatih kompozitora, uključujući i arhive studija. Oni su se često koristili za formiranje kataloga [[Photoplay music|muzike za reprodukciju fotografija]], koji su imali različite podsekcije raščlanjene prema "raspoloženju" i žanru: mračno, tužno, napeto i neizvjesno, akcija, potjera, itd.

[[Njemački bioskop|Njemačka kinematografija]], koja je bila vrlo utjecajna u eri nijemih filmova, je pružila originalnu filmsku muziku za filmove [[Fritz Lang|Fritza Langa]] ''[[Die Nibelungen]]'' (1924) i ''[[Metropolis (film iz 1927.)|Metropolis]]'' (1927) u pratnji potpune orkestarske i lajtmotivske muzike [[Gottfried Huppertz|Gottfrieda Huppertza]], a koji je takođe napisao i klavirske verzije njegove muzike za sviranje u manjim kinosalama. Filmovi Friedricha W. Murnaua ''[[Nosferatu]]'' (1922. – muzika [[Hans Erdmann]] ) i ''[[Faust – Eine deutsche Volkssage]]'' (1926. – muzika [[Werner Richard Heymann]]) je također imao originalnu muziku napisanu za njih. Drugi filmovi, poput Murnauova ''[[Poslednji smeh (film iz 1924.)|Der letzte Mann]]'' sadržavali su mješavinu originalnih kompozicija (u ovom slučaju [[Giuseppe Becce|Giuseppea Beccea]] ) i bibliotečke muzike / narodnih pjesama, koje je kompozitor umjetnički obradio, stilizirao, i uključio u partituru. Dosta ovih utjecaja može se pratiti dalje od njemačkih romantičarskih muzičkih formi. Ideje [[Richard Wagner|Richarda Wagnera]] o [[Gesamtkunstwerk]]u i [[Leitmotif|lajtmotivu]] u njegovim operama kasnije je preuzeo istaknuti filmski kompozitor [[Max Steiner]]. Štajner i njegov savremenik [[Erich Wolfgang Korngold|Erich Korngold]] imigrirali su iz Beča, donoseći sa sobom muzičke strukture i ideologije kasnog romantičarskog perioda.<ref>{{Cite book|last=Larsen|first=Peter|url=https://www.worldcat.org/oclc/132314768|title=Film music|date=2007|publisher=Reaktion|others=John Irons|isbn=978-1-86189-341-3|location=London|pages=95|oclc=132314768}}</ref>

U Francuskoj, prije pojave zvučnih filmova, kompozitor [[Erik Satie]] je komponovao ono što mnogi smatraju prvom sinhronom filmskom muzikom "kadar po kadar" za kratki avangardni film ''[[Entr'acte (film)|Entr'acte]]'' (1924) režisera [[René Clair|Renéa Claira]].<ref>Ornella Volta (ed.), "Satie Seen Through His Letters", Marion Boyars Publishers, London, 1989, p. 199.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.roh.org.uk/people/erik-satie|title=Erik Satie|website=[[Royal Opera House]]}}</ref> Predviđajući tehnike "uočavanja" i nedosljednosti brzina projekcije u projekcijama nijemih filmova, Satie je uzeo precizne tajminge za svaku sekvencu i stvorio fleksibilnu, [[Aleatorična muzika|aleatoričku]] filmsku muziku kratkih, evokativnih motiva koji su se mogli ponavljati i mijenjati u tempu prema potrebi.<ref>Robert Orledge, "Satie the Composer", Cambridge University Press, 1990, p. 244.</ref> Američki kompozitori [[Virgil Thomson]] i [[Aaron Copland]] naveli su Satijeovu muziku za ''Entr'acte'' kao glavni i najvažniji utjecaj na njihove vlastite pohode na filmsku muziku.<ref>Justin Wintle (ed.), "New Makers of Modern Culture", Routledge, 2016, p. 1342.</ref>

Kada je zvuk već došao u filmove, režiser Fritz Lang gotovo da više nije koristio muziku u svojim filmovima. Osim što je [[Peter Lorre]] zviždao kratki komad iz svite ''[[Peer Gynt (Grieg)|Peer Gynt]]'' Edvarda Griega, u Langovom filmu ''[[M (film iz 1931.)|M – Eine Stadt sucht einen Mörder]]'' potpuno je nedostajala muzička pratnja, a {{Jezik|de|[[The Testament of Dr. Mabuse|Das Testament des Dr. Mabuse]]}} je uključivao samo jednu originalnu kompoziciju koju je za film napisao Hans Erdmann i koja se izvodila samo na samom početku i na kraju filma. Jedna od rijetkih situacija u kojima se muzika pojavljuje u filmu je pjesma koju pjeva jedan od likova, a koju Lang koristi da bi naglasio čovjekovo ludilo, slično upotrebi zviždanja u <nowiki><i id="mwAYA">M.</i></nowiki>

Prvi i rani pokušaji usklađivanja zvuka i slike bili su neuspješni, velikim dijelom zbog mehaničkih i tehnoloških ograničenja. [[Fonograf]]e, jedini medij dostupan za snimanje zvuka početkom dvadesetog vijeka, bilo je teško ako ne i nemoguće uskladiti s rotacijom filmskih projektora. U slučajevima prvih pokušaja, zvuk je bio dodatno ograničen nemogućnošću da se pravilno pojača. Međutim, poboljšanja u tehnologiji radia 1920-ih, omogućila su pojačavanje zvuka, a izum zvuka na filmu omogućio je od toga njegovu sinhronizaciju.<ref>{{Cite book|last=Buhler|first=James|url=https://www.worldcat.org/oclc/276515073|title=Hearing the movies : music and sound in film history|date=2010|publisher=Oxford University Press|others=David Neumeyer, Rob Deemer|isbn=978-0-19-532779-3|location=New York|pages=290–293|oclc=276515073}}</ref> Posebno značajan događaj u muzičkoj sinhronizaciji s akcijom na filmu ostvaren je u filmskoj muzici koju je komponovao [[Max Steiner]] za film ''King Kong'' [[David O. Selznick|Davida O. Selznicka]] iz 1933. godine. Dobar primjer za ovo je kada se poglavica Aboridžina vrlo sporo približava neželjenim posjetiocima Ostrvu lobanja koji snimaju svete obrede domorodaca. Kako on korača sve bliže i bliže, svaki korak je pojačan akordom u pozadini.

Iako je „bodovanje narativnih karakteristika tokom 1940-ih decenijama zaostajalo za tehničkim inovacijama na polju koncertne muzike“,<ref name="Cooke 2008">{{Cite book|last=Cooke|first=Mervyn|title=A History of Film Music|url=https://archive.org/details/historyoffilmmus0000cook|publisher=Cambridge University Press|year=2008|location=New York}}</ref> 1950-ih godina je došlo do uspona [[Modernizam|modernističke]] filmske muzike. Režiser [[Elia Kazan]] bio je otvorenog uma za ideju o utjecajima džeza i disonantnim muzičkim sadržajima i radio je s Aleksom Nortom, čija je muzika za film ''[[Tramvaj zvan čežnja (1951)|Tramvaj zvan čežnja]]'' (1951) kombinovala disonantnost s elementima bluza i džeza. Kazan je takođe pristupio [[Leonard Bernstein|Leonardu Bernsteinu]] da bi napisao muziku za film ''[[Na dokovima New Yorka|On the Waterfront]]'' (1954), a rezultat je podsjećao na ranija djela [[Aaron Copland|Arona Coplanda]] i [[Igor Stravinski|Igora Stravinskog]] sa svojim "harmonijama zasnovanim na jazzu i uzbudljivim dodatim ritmovima".<ref name="Cooke 2008" /> Godinu dana kasnije, [[Leonard Rosenman]], inspirisan [[Arnold Schoenberg|Arnoldom Šenbergom]], eksperimentisao je s atonalitetnošću u svojim partiturama za filmove ''[[Istočno od raja (film)|Istočno od raja]]'' (1955) i ''[[Buntovnik bez razloga]]'' (1955). U svojoj desetogodišnjoj saradnji s [[Alfred Hitchcock|Alfredom Hičkokom]], [[Bernard Herrmann|Bernard Herman]] je eksperimentisao s idejama u filmovima ''[[Vrtoglavica (film)|Vertigo]]'' (1958) i ''[[Psiho (1960)|Psycho]]'' (1960). Upotreba nedijegetskog džeza bila je još jedna modernistička inovacija, kao što je filmska muzika džez zvijezde [[Duke Ellington|Dukea Elingtona]] za film ''[[Anatomija ubistva]]'' (1959) [[Otto Preminger|Otta Premingera]].

== Kompozitori ==

=== Nominovani i dobitnici Oscara ===

=== Šampioni na blagajni ===
Lista koja slijedi uključuje neke kompozitore koji su ostvarili barem jedan od 100 filmova s najvećom zaradom svih vremena, ali nikada nisu bili nominirani za neku veliku filmsku nagradu (Oskara, Zlatnog globusa itd.).

* [[William Alwyn]] – ''[[Švicarska porodica Robinson (film iz 1960.)|Švicarska porodica Robinson]]'' (1960)
* Joseph DeBeasi – ''[[Američki snajperist (film)|Američki snajperist]]'' (2014)
* [[David Buttolph]] – ''[[Kuća od voska (film iz 1953.)|Kuća od voska]]'' (1953)
* [[Brad Fiedel]] – ''[[Terminator 2: Sudnji dan]]'' (1991)
* Aleksandar Janko – ''[[Moje veliko debelo grčko vjenčanje]]'' (2002)
* [[Bill Justis]] – ''[[Smokey i Bandit]]'' (1977)
* [[Harald Kloser]] – ''[[Dan poslije sutra|Prekosutra]]'' (2004), [[2012]] (2009)
* [[Heitor Pereira]] – ''[[Prezrivi ja (film)|Prezrivi ja]]'' (2010), ''[[Štrumpfovi (film)|Štrumpfovi]]'' (2011), ''[[Despicable Me 2|Prezrivi ja 2]]'' (2013)
* [[Trevor Rabin]] – ''[[Armagedon (film iz 1998.)|Armagedon]]'' (1998), ''[[Nacionalno blago: Knjiga tajni]]'' (2007)
* [[Thomas Wanker]] – ''2012.'' (2009)
* [[Pharrell Williams]] – ''Prezrivi ja'' (2010), ''Prezrivi ja 2'' (2013)
* Chris Wilson – ''Moje veliko debelo grčko vjenčanje'' (2002)

== Odnos s režiserima ==
Ponekad se [[kompozitor]] može udružiti s [[režiser]]om komponujući filmsku muziku za mnoge filmove istog režisera. Profesionalni odnos [[John Williams|Džona Vilijamsa]] sa [[Steven Spielberg|Stevenom Spilbergom]] i [[George Lucas|Džordžom Lukasom]] jedan je od najistaknutijih i najpoznatijih u historiji filma, a Vilijams je napisao muziku za sve osim pet Spielbergovih filmova, i sve nastavke obje Lucasove blokbaster franšize (''[[Ratovi zvijezda]]'' i ''[[Indiana Jones|Indijana Džons]]''); Williams je osvojio svih svojih pet Oskara u saradnji s njima. Osim toga, [[Danny Elfman]] je radio muziku za sve filmove koje je režirao [[Tim Burton]], s izuzetkom ''[[Ed Wood (film)|Eda Wooda]]'' (filmska muzika [[Howard Shore]] ) i ''[[Sweeney Todd: Demonski berberin iz Fleet Streeta|Sweeney Todd: The Demon Berber of Fleet Street]]'' (filmska muzika [[Stephen Sondheim]]). Drugi zabilježeni primjeri odnosa između režisera i kompozitora uključuju: [[Bernard Herrmann|Bernarda Herrmanna]] i [[Alfred Hitchcock|Alfreda Hitchcocka]]; [[Jerry Goldsmith]] s [[Joe Dante|Joeom Danteom]] i [[Franklin Schaffner|Franklinom Schaffnerom]]; [[Ennio Morricone]] sa [[Sergio Leone|Sergiom Leoneom]], [[Mauro Bolognini|Maurom Bologninijem]] i [[Giuseppe Tornatore|Giuseppeom Tornatoreom]]; [[Henry Mancini]] s [[Blake Edwards|Blakeom Edwardsom]]; [[Georges Delerue]] s [[François Truffaut|Françoisom Truffautom]]; [[Alan Silvestri]] s [[Robert Zemeckis|Robertom Zemeckisom]]; [[Angelo Badalamenti]] s [[David Lynch|Davidom Lynchom]]; [[James Newton Howard]] s [[M. Night Shyamalan]]om; [[Éric Serra]] s [[Luc Besson|Lucom Bessonom]]; [[Patrick Doyle]] s [[Kenneth Branagh|Kennethom Branaghom]]; [[Dave Grusin]] sa [[Sydney Pollack]]om; Howard Shore s [[David Cronenberg|Davidom Cronenbergom]], [[Peter Jackson|Peterom Jacksonom]] i [[Martin Scorsese|Martinom Scorseseom]]; [[Carter Burwell]] s Joelom i Ethanom Coenom; [[Bill Conti]] s [[John G. Avildsen|Johnom G. Avildsenom]]; [[Lalo Schifrin]] s [[Don Siegel|Donom Siegelom]], [[Stuart Rosenberg|Stuartom Rosenbergom]] i [[Brett Ratner|Brettom Ratnerom]]; [[Hans Zimmer]] s [[Ridley Scott|Ridleyjem Scottom]] i [[Christopher Nolan|Christopherom Nolanom]]; [[Harry Gregson-Williams]] s [[Tony Scott|Tonyjem Scottom]] i [[Andrew Adamson|Andrewom Adamsonom]]; [[Clint Mansell]] s [[Darren Aronofsky|Darrenom Aronofskyjem]]; [[Dario Marianelli]] s [[Joe Wright|Joeom Wrightom]]; [[Trent Reznor]] i [[Atticus Ross]] s [[David Fincher|Davidom Fincherom]];<ref>{{Cite web|url=http://uproxx.com/movies/2014/10/are-david-fincher-and-trent-reznor-the-next-leone-and-morricone/2/|title=Are David Fincher And Trent Reznor The Next Leone and Morricone?|date=4. 10. 2014}}</ref> [[Steve Jablonsky]] s [[Michael Bay]]om; [[Mychael Danna]] s [[Ang Lee|Angom Leejem]] i [[Atom Egoyan|Atomom Egoyanom]]; [[Terence Blanchard]] sa [[Spike Lee]]jem; [[Randy Newman]] s [[John Lasseter|Johnom Lasseterom]]; [[Thomas Newman]] sa [[Sam Mendes|Samom Mendesom]]; [[David Newman (kompozitor)|David Newman]] s [[Danny Devito|Dannyjem Devitom]], [[Brian Levant|Brianom Levantom]] i [[Stephen Herek|Stephenom Herekom]]; [[John Debney]] s [[Jon Favreau|Jonom Favreauom]] i [[Garry Marshall|Garryjem Marshallom]]; [[Gabriel Yared]] s [[Anthony Minghella|Anthonyjem Minghellom]]; [[Joe Kraemer (kompozitor)|Joe Kraemer]] s [[Christopher McQuarrie|Christopherom McQuarriejem]]; [[Michael Giacchino]] s [[JJ Abrams]]om i [[Brad Bird|Bradom Birdom]]; [[James Horner]] s [[James Cameron|Jamesom Cameronom]] i [[Ron Howard|Ronom Howardom]]; [[John Barry (kompozitor)|John Barry]] s [[Bryan Forbes|Bryanom Forbesom]], [[Anthony Harvey|Anthonyjem Harveyjem]], [[Terence Young (reditelj)|Terenceom Youngom]] i [[Guy Hamilton|Guyem Hamiltonom]]; [[Elmer Bernstein]] s [[John Landis|Johnom Landisom]], [[John Sturges|Johnom Sturgesom]] i [[Robert Mulligan|Robertom Mulliganom]]; [[Maurice Jarre]] s [[David Lean|Davidom Leanom]], [[Peter Weir|Peterom Weirom]] i [[Georges Franju|Georgesom Franjuom]]; [[Philip Glass]] s [[Godfrey Reggio|Godfreyjem Reggiom]]; [[Cliff Martinez]] i [[David Holmes (muzičar)|David Holmes]] sa [[Steven Soderbergh|Stevenom Soderberghom]]; [[Akira Ifukube]] s [[Ishirō Honda|Ishirō Hondom]]; [[AR Rahman]] s [[Mani Ratnam]]om; [[George Fenton]] s [[Richard Attenborough|Richardom Attenboroughom]], [[Nicholas Hynter|Nicholasom Hynterom]], [[Ken Loach|Kenom Loachom]] i [[Stephen Frears|Stephenom Frearsom]]; [[Klaus Badelt]] i [[Ernst Reijseger]] s [[Werner Herzog|Wernerom Herzogom]]; [[Randy Edelman]] s [[Ivan Reitman|Ivanom Reitmanom]] i [[Rob Cohen|Robom Cohenom]]; [[Marc Shaiman]] s [[Rob Reiner|Robom Reinerom]]; [[Elliot Goldenthal]] s [[Julie Taymor]] i [[Neil Jordan]]; [[Rachel Portman]] s [[Beeban Kidron]], [[Lasse Hallström]]om i [[Jonathan Demme|Jonathanom Demmeom]]; [[Christophe Beck]] sa [[Shawn Levy|Shawnom Levyjem]]; [[Arthur B. Rubinstein]] i [[David Shire]] s [[John Badham|Johnom Badhamom]]; [[John Powell (filmski kompozitor)|John Powell]] s [[Doug Liman|Dougom Limanom]] i [[Paul Greengrass|Paulom Greengrassom]]; [[Trevor Rabin]] s [[Renny Harlin|Rennyjem Harlinom]] i [[Jon Turteltaub|Jonom Turteltaubom]]; [[Harald Kloser]] s [[Roland Emmerich|Rolandom Emmerichom]]; [[David Arnold (kompozitor)|David Arnold]] s [[Michael Apted|Michaelom Aptedom]] i [[John Singleton|Johnom Singletonom]]; [[Michael Kamen]] s [[Richard Donner|Richardom Donnerom]], [[John McTiernan|Johnom McTiernanom]] i [[Terry Gilliam|Terryjem Gilliamom]]; [[Jorge Arriagada]] s [[Raúl Ruiz (reditelj)|Raúlom Ruizom]]; [[Zbigniew Preisner]] s [[Krzysztof Kieślowski|Krzysztofom Kieślowskim]]; [[Mark Isham]] s [[Alan Rudolph|Alanom Rudolphom]] i [[Robert Redford|Robertom Redfordom]]; [[Basil Poledouris]] s [[John Millius|Johnom Milliusom]]; [[Joseph Trapanese]] s [[Joseph Kosinski|Josephom Kosinski]]; [[Jonny Greenwood]] i [[Jon Brion]] s [[Paul Thomas Anderson]]; [[Brian Tyler]] s [[Justin Lin|Justinom Linom]] i [[Sylvester Stallone|Sylvesterom Stalloneom]]; [[John Ottman]] s [[Bryan Singer|Bryanom Singerom]]; [[Marco Beltrami]] s [[Wes Craven|Wesom Cravenom]] i [[Guillermo del Toro|Guillermom del Torom]]; [[Tyler Bates]] s [[James Gunn|Jamesom Gunnom]], [[Zack Snyder|Zackom Snyderom]] i [[Rob Zombie|Robom Zombiejem]]; [[Pino Donaggio]] s [[Brian de Palma|Brianom De Palmom]] i [[Alexandre Desplat]] s [[Wes Anderson|Wesom Andersonom]], [[Roman Polański|Romanom Polanskim]] i [[George Clooney]]em.

== Produkcijska muzika ==
{{Glavni|Production music}}
Mnogobrojne kompanije uz naknadu obezbjeđuju muziku za različite filmske, TV i komercijalne projekte. Ponekad se ta muzika naziva bibliotečka muzika jer je u vlasništvu produkcijskih muzičkih biblioteka i licencirana je korisnicima za upotrebu u filmu, na televiziji, radiju i drugim medijima. Neki primjeri takvih firmi uključuju Warner Chappell Production Music, Jingle Punks, Associated Production Music, FirstCom Music, VideoHelper i Extreme Music. Za razliku od izdavača popularne i klasične muzike, koji obično posjeduju manje od 50 posto autorskih prava na kompoziciju, biblioteke za muzičku produkciju posjeduju sva autorska prava na njihovu muziku, što znači da se može licencirati bez traženja dozvole kompozitora lično, a što je neophodno za licenciranje muzike normalnih, običnih izdavača. Ovo je zbog toga što se gotovo sva muzika stvorena za muzičke biblioteke radi na osnovu najma. Produkcijska muzika je iz tog razloga veoma povoljan medij za medijske producente – oni mogu biti sigurni da će moći licencirati bilo koje muzičko djelo u biblioteci po razumnoj, prihvatljivoj cijeni.

Produkcijske muzičke biblioteke obično nude širok spektar muzičkih stilova i žanrova, omogućavajući producentima i urednicima da pronađu puno toga što im treba na jednom mjestu, u istoj biblioteci. Muzičke biblioteke variraju u veličini, odnosno brojnosti muzičkih djela, od nekoliko stotina pjesama do više hiljada. Prvu produkcijsku muzičku biblioteku uspostavila je kompanija [[De Wolfe Music]] 1927. godine s pojavom zvuka na filmu. Navedena kompanija je prvobitno izvodila muziku uživo, a potom snimala originalnu filmsku muziku za potrebe nijemog filma.<ref>{{Cite book|last=De Wolfe|first=Warren|title=de wolfe millennium catalogue|publisher=De Wolfe Music|year=1988|location=London}}</ref> Još jednu muzičku biblioteku uspostavio je Ralph Hawkes iz muzičke izdavačke kuće Boosey & Hawkes Music Publishers 1930-ih.<ref>{{Cite book|last=Wallace|first=Helen|title=Boosey & Hawkes The Publishing Story|url=https://archive.org/details/booseyhawkespubl0000wall|publisher=B&H London|year=2007|isbn=978-0-85162-514-0|location=London}}</ref>  Najveća američka biblioteka, APM, ima preko 250.000 muzičkih numera.<ref>{{Cite news|title=PRWeb July 2007|url=http://www.prweb.com/releases/2007/07/prweb539516.htm|access-date=20. 7. 2007|archive-date=31. 1. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080131111420/http://www.prweb.com/releases/2007/07/prweb539516.htm|url-status=dead}}</ref>

== Također pogledati ==

* [[AFI-jevih 100 godina filmske muzike|AFI-jeva 100 godina filmske muzike]]
* [[Izmišljena muzika]]
* [[Spisak kompozitora filmskih partitura]]
* [[Spisak saradnje režisera i kompozitora]]
* ''Score'', dokumentarni film iz 2016. o filmskim partiturama
* ''Film Score Monthly''

== Reference ==
{{Refspisak}}

== Dalje čitanje ==

* Andersen, Martin Stig. "[https://web.archive.org/web/20110407204452/http://cec.concordia.ca/econtact/12_4/andersen_audiovisual.html Electroacoustic Sound and Audiovisual Structure in Film]". ''eContact! 12.4&nbsp;— Perspectives on the Electroacoustic Work / Perspectives sur l’œuvre électroacoustique'' (August 2010). Montréal: [[:en:Canadian Electroacoustic Community|CEC]].
* Dorschel, Andreas (ed.). ''Tonspuren. Musik im Film: Fallstudien 1994–2001''. Universal Edition, Vienna 2005 (Studien zur Wertungsforschung 46). {{ISBN|3-7024-2885-2}}[[:en:ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[:en:Special:BookSources/3-7024-2885-2|3-7024-2885-2]]. Scrutinizes film score practice at the turn from the 20th to 21st century. In German.
* Elal, Sammy and Kristian Dupont (eds.). "[https://web.archive.org/web/20100901114326/http://www.minimumnoise.com/Articles/The-Essentials-Of-Scoring-Film.aspx The Essentials of Scoring Film]". ''Minimum Noise''. Copenhagen, Denmark.
* Harris, Steve. ''Film, Television, and Stage Music on Phonograph Records: A Discography''. Jefferson, N.C.: McFarland & Co., 1988. {{ISBN|0-89950-251-2}}[[:en:ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[:en:Special:BookSources/0-89950-251-2|0-89950-251-2]].
* MacDonald, Laurence E. (1998) [https://books.google.com/books?id=clPmzY4YNNYC ''The Invisible Art of Film Music: A Comprehensive History'']. Scarecrow Press. {{ISBN|9781461673040}}[[:en:ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[:en:Special:BookSources/9781461673040|9781461673040]].
* Holly Rogers and Jeremy Barham, ''The Music and Sound of Experimental Film''. Oxford: Oxford University Press, 2017.
* Slowik, Michael. ''After the Silents: Hollywood Film Music in the Early Sound Era, 1926–1934.'' New York: Columbia University Press, 2014.
* Spande, Robert. [http://robertspande.com/#!a-theory-of-film-music "The Three Regimes – A Theory of Film Music"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211117123624/http://robertspande.com/#!a-theory-of-film-music |date=17. 11. 2021 }} Minneapolis, 1996.
* Stoppe, Sebastian, ed. ''Film in concert: film scores and their relation to classical concert music''. Glückstadt: Verlag Werner Hülsbusch, 2014. {{ISBN|978-3-86488060-5}}[[:en:ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[:en:Special:BookSources/978-3-86488060-5|978-3-86488060-5]].
* Stubblevine, Donald J. ''Cinema Sheet Music: A Comprehensive Listing of Published Film Music, from'' Squaw Man ''(1914) to'' Batman ''(1989)''. Jefferson, N.C.: McFarland & Co., 1991. {{ISBN|0-89950-569-4}}[[:en:ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[:en:Special:BookSources/0-89950-569-4|0-89950-569-4]].
* Various contributors [wiki]. "[http://cec2.ca/cec/econtact/8_4/films.html Films with Significant Electroacoustic Content]{{Mrtav link}}". ''eContact! 8.4&nbsp;— Ressources éducatives / Educational Resources'' (September 2006). Montréal: [[:en:Canadian Electroacoustic Community|CEC]].
Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:
Šablon:Category handler (uredi)
Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite dictionary (uredi)
Šablon:Cite encyclopedia (uredi)
Šablon:Cite journal (uredi)
Šablon:Cite magazine (uredi)
Šablon:Cite news (uredi)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Fix (uredi)
Šablon:Fix/kategorija (uredi)
Šablon:Glavni (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:Jezik (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Mrtav link (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Webarchive (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Category handler (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Hatnote (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote list (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Main (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/config (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Namespace detect/data (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Unsubst (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Webarchive (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Webarchive/data (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Nazad na Filmska muzika.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Filmska_muzika"