Izvorni kôd stranice Arapsko poluostrvo

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.

{{Drugo značenje|Arabija}}
{{Infokutija kontinent
| naziv              = Arapsko poluostrvo
| slika              = Arabian Peninsula.svg
| površina           = 3.237.500 km<sup>2</sup>
| stanovništvo       = 95.000.000 (2023)
| gustoća            = 29,0/km<sup>2</sup>
| nominalni_BDP      = 
| BDP_PPP            = 
| denonim            = [[Arapi]]
| države             = {{Sakrij
|okvir_stil    = 
|naslov        = 9
|naslov_stil   =
|podaci_stil   =
|podaci        = {{ZID|Bahrein}}<br />{{ZID|Irak}}<br />{{ZID|Jordan}}<br />{{ZID|Kuvajt}} <br />{{ZID|Oman}}<br />{{ZID|Katar}} <br />{{ZID|Saudijska Arabija}}<br />{{ZID|UAE}}<br />{{ZID|Jemen}}}}
}}
[[Datoteka:Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg|mini|desno|280px|Arapsko poluostrvo]]

'''Arapsko poluostrvo''' ({{Jez-ar|شبه الجزيرة العربية}}), [[poluostrvo]] je u [[jugozapadna Azija|jugozapadnoj Aziji]] između [[Crveno more|Crvenog]] i [[Arapsko more|Arapskog mora]] te [[Perzijski zaliv|Perzijskog]], [[Omanski zaliv|Omanskog]] i [[Adenski zaliv|Adenskog zaliva]]. Obuhvata oko 3.000.000&nbsp;km<sup>2</sup>, a većinom se sastoji od [[pustinja|pustinje]]. Arapsko poluostrvo je najveće poluostrvo na svijetu.<ref>{{Cite book|last=Niz|first=Ellen Sturm|url=https://archive.org/details/peninsulas0000nize|title=Peninsulas|date=10. 4. 2006|publisher=Capstone|isbn=9780736861427|page=[https://archive.org/details/peninsulas0000nize/page/19 19]|language=en|url-access=registration}}</ref><ref>{{Cite book|last=McColl|first=R. W.|url=https://books.google.com/books?id=DJgnebGbAB8C&pg=PA710|title=Encyclopedia of World Geography|date=14. 5. 2014|publisher=Infobase Publishing|isbn=9780816072293|language=en|access-date=19. 5. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210519182851/https://books.google.com/books?id=DJgnebGbAB8C&pg=PA710|archive-date=19. 5. 2021|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Condra|first=Jill|url=https://books.google.com/books?id=lazWAQAAQBAJ&pg=PA62|title=Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World [2 Volumes]|date=9. 4. 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=9780313376375|language=en|access-date=19. 5. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210519183236/https://books.google.com/books?id=lazWAQAAQBAJ&pg=PA62|archive-date=19. 5. 2021|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|last=Dodge|first=Christine Huda|url=https://books.google.com/books?id=j47rDQAAQBAJ&pg=PT62|title=The Everything Understanding Islam Book: A Complete and Easy to Read Guide to Muslim Beliefs, Practices, Traditions, and Culture|date=1. 4. 2003|publisher=Simon and Schuster|isbn=9781605505459|language=en|access-date=19. 5. 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20211031101202/https://books.google.com/books?id=j47rDQAAQBAJ&pg=PT62|archive-date=31. 10. 2021|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.worldatlas.com/articles/15-largest-peninsulas-in-the-world.html|title=15 Largest Peninsulas in the World|work=WorldAtlas|access-date=21. 10. 2017|language=en|archive-date=17. 3. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210317051902/https://www.worldatlas.com/articles/15-largest-peninsulas-in-the-world.html|url-status=live}}</ref>

Arapsko poluostrvo je važan dio veće regije [[Bliski istok|Bliskog istoka]], te ima kritično važnu [[geopolitika|geopolitičku]] ulogu zbog svojih ogromnih rezervi [[nafta|nafte]] i [[prirodni plin|prirodnog plina]]. Geografski, Arapsko poluostrvo uključuje [[Bahrein]],{{efn|Kao [[ostrvska država]], Bahrein tehnički nije dio Arapskog poluotoka, već dio malo veće geopolitičke regije zvane Arabija.|name="AP 1"}} [[Kuvajt]], [[Oman]], [[Katar]], [[Saudijska Arabija|Saudijsku Arabiju]], [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjene Arapske Emirate]] (UAE) i [[Jemen]], kao i južni [[Irak]] i [[Jordan]].<ref>{{cite book|title = Geopolitics of the World System|page = 337|first = Saul Bernard|last = Cohen|date = 2003|publisher = Rowman & Littlefield|isbn = 9780847699070|url = https://books.google.com/books?id=QkMD8HKRlgoC&pg=PA337|access-date = 5. 9. 2022|archive-date = 1. 10. 2022|archive-url = https://web.archive.org/web/20221001180013/https://books.google.com/books?id=QkMD8HKRlgoC&pg=PA337|url-status = live}}</ref> Najveća od njih je Saudijska Arabija.<ref>{{Cite web|last=Zaken|first=Ministerie van Buitenlandse|date=14. 5. 2017|title=Kingdom of Saudi Arabia – Doing business in the Gulf region – netherlandsworldwide.nl|url=https://www.netherlandsworldwide.nl/doing-business-in-the-gulf-region/other-sectors-in-the-gulf-region/gcc-countries/saudi-arabia|access-date=19. 2. 2021|website=netherlandsworldwide.nl|language=en|archive-date=11. 5. 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511171451/https://www.netherlandsworldwide.nl/doing-business-in-the-gulf-region/other-sectors-in-the-gulf-region/gcc-countries/saudi-arabia|url-status=live}}</ref> U klasično doba, [[Sinaj]] se također smatrao dijelom Arabije.

Arapsko poluostrvo nastalo je kao rezultat razdvajanja kojim je nastalo [[Crveno more]] između 56 i 23 miliona godina, a graniči sa Crvenim morem na zapadu i jugozapadu, [[Perzijski zaliv|Perzijskim]] i [[Omanski zaliv|Omanskim zalivom]] na sjeveroistoku, [[Levant]]om i [[Mezopotamija]] na sjeveru i [[Arapsko more|Arapskim morem]] i [[Indijski okean|Indijskim okeanom]] na jugoistoku.

Prije moderne ere, regija je bila podijeljena prvenstveno na četiri različite regije: Centralna visoravan (Najd i Al-Yamama), Južna Arabija (Jemen, Hadramaut i Oman), Bahrein (Istočna Arabija ili El-Hassa) i Hidžaz (Tihama za zapadnu obalu), kako je opisao [[Ibn el -Fakih]].<ref>{{cite book |author1=Ibn al-Faqih |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/mukhtasar-kitab-al-buldan/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%82-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A9-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B2-COM_ARA_000011 |title=Mukhtasar Kitab al-Buldan |date=c. 903 |language=Arabic |access-date=20. 4. 2021 |archive-date=20. 4. 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210420224114/https://referenceworks.brillonline.com/entries/mukhtasar-kitab-al-buldan/%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B1%D9%82-%D8%A8%D9%8A%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A9-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B2-COM_ARA_000011 |url-status=live }}</ref>

== Geologija ==
Obale poluostrva omeđene su Crvenim morem i [[zaliv Aqaba|zalivom Aqaba]] na (jugo)zapadu, Arapskim morem (dio [[Indijski okean|Indijskog okeana]]) na jugoistoku, te Omanskim zalivom, [[Hormuz]]om i Perzijskim zalivom na sjeveroistoku. Sjeverna granica poluostrva određena je kolizijskom zonom [[Zagros]]a, planinske visoravni na kojoj se zbiva kontinentski jaz između arapske ploče i Azije. Arapsko poluostrvo se geografski spaja sa [[Sirijska pustinja|Sirijskom pustinjom]] bez jasne linije razgraničenja.

Geološki je ova regija zapravo ''Arapski potkontinent'' jer leži na istoimenoj [[Tektonika ploča|tektonskoj]] [[Arabijska ploča|ploči]] koja se sve više udaljava od sjeveroistočne [[Afrika|Afrike]] (formirajući [[Crveno more]]), te podvlači pod [[euroazijska ploča|euroazijsku ploču]] (formirajući planine [[Zagros]]a). Sastav se stijena sistematski razlikuje kroz Arabiju. Najstarije stijene izložene na [[Arapsko-nubijski štit|Arapsko-nubijskom štitu]] blizu Crvenog mora prekrivene su ranijim sedimentima koji postaju mlađi prema Perzijskom zalivu. Možda najbolje očuvani [[ofiolit]] na Zemlji, ofiolit Semail, leži izložen u planinama UAE-a i sjevernog Omana.

Arapsko poluostrvo je pretežno valovit (prosječna visina 500–1000 m) s velikim [[pustinja|pustinjskim]] područjima ([[Nefud]], [[Rub'al Khali]]) i osamljenim [[granit]]nim masivima. Na rubnim dijelovima prelazi u [[planina|planinske]] krajeve (najviši ispon 3760 m). Uz Perzijski zaliv izdvaja se prostrana do 150&nbsp;km široka obalna ravnica. Obale su pretežno ravne i pješčane.

U regiji prevladava pustinjska [[klima]] sa znatnim dnevnim i godišnjim kolebanjima temperature i vrlo malom količinom padavina (do 100&nbsp;mm godišnje). Stalnih površinskih tokova i [[jezero|jezera]] nema, a suhe doline povremenih vodenih tokova ([[vadi]]) duge su često do nekoliko stotina km. Ispod površine velikog dijela poluostrva postoje obilni drevni [[akvifer]]i (vodonosnici), a na mjestima gdje voda izbija na površinu formiraju se [[oaza|oaze]] (npr. oaze [[Al-Hasa]] i [[Qatif]]) koje omogućuju razvoj poljoprivrede.

Biljni pokrov veoma je oskudan (kserofitno grmlje, rijetka trava), a životinjski svijet uglavnom čine vrste koje su se prilagodile [[pustinja|aridnoj]] klimi pustinje. [[Monsun]]ske lišćarske šume razvijene su samo na vlažnijim (500–750&nbsp;mm) padinama planinskog područja južnog i jugoistočnog dijela poluostrva. U oazama dobro uspijeva [[palma]].

Smatra se da je poluostrvo bilo izvorna domovina [[protosemiti|protosemitskim]] narodima, precima svih [[semiti|semitskih]] naroda u regiji – [[Akađani|Akađana]], [[Arapi|Arapa]], [[Asirci|Asiraca]], [[Hebreji|Hebreja]] itd. Arapsko poluostrvo je bio kolijevka [[arapski jezik|arapskog jezika]] (koji se proširio izvan poluostrva zajedno s [[islam|islamskom religijom]] tokom ekspanzije [[islam]]a započete u 7. vijeku n. e.), a još uvijek održava malehno stanovništvo govornika [[Južnosemitski jezici|južnosemitskih]] jezika poput [[mehri]]ja i shehrija, ostataka jezične porodice koja je imala veću važnost u ranijim historijskim razdobljima kada je cvjetalo kraljevstvo [[Sheba]] u južnom dijelu poluostrva (današnji [[Jemen]] i [[Oman]]).

== Države ==

Poluostrvo je [[politička geografija|politički]] podijeljeno od ostatka Azije sjevernim granicama Kuvajta i Saudijske Arabije. Na teritoriji Arabije nalaze se:

* [[Bahrein]] (ostrvo u Perzijskom zalivu)
* [[Jemen]]
* [[Katar]]
* [[Kuvajt]]
* [[Oman]]
* [[Saudijska Arabija]]
* [[Ujedinjeni Arapski Emirati]]

Sve navedene zemlje, osim Jemena, nazivaju se [[arapske zalivske države|arapskim zalivskim državama]]. One su jedne od najbogatijih zemalja u svijetu s obzirom na njihovo malobrojno stanovništvo i bogata ležišta [[nafta|nafte]] i [[plin]]a koja se nalaze u primorju Perzijskog zaliva.

[[Saudijska Arabija]] pokriva veći dio poluostrva. Većina stanovništva poluostrva živi u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]] i [[Jemen]]u. Poluostrvo sadrži najveće rezerve [[nafta|nafte]] na svijetu. U Saudijskoj se Arabiji nalaze [[islam]]ski sveti gradovi [[Mekka]] i [[Medina]]. [[Ujedinjeni Arapski Emirati|UAE]] i [[Saudijska Arabija]] ekonomski su najbogatije države u regiji. [[Katar]], malo poluostrvo u Perzijskom zalivu, dom je slavnoj [[arapski jezik|arapskoj]] televizijskoj postaji [[Al Jazeera|Al Jazeeri]]. [[Kuvajt]] je mala zemlja na sjeveroistoku poluostrva koja graniči s [[Irak]]om. Tokom Prvog [[Zalivski rat|zalivskog rata]] [[Sadam Husein]] je napao Kuvajt kojeg je zatim proglasio iračkom provincijom. Kuvajt je strateško važna zemlja koja je formirala jedan od glavnih terena koalicijskih snaga za organizaciju [[invazija Iraka|invazije Iraka]] 2003.

Arapsko poluostrvo geografski čine:
# središnja visoravna s plodnim dolinama i pašnjacima korištenima za ispašu [[ovca|ovaca]] i druge stoke.
# prostor pustinja – na sjeveru se nalazi stjenovita pustinja [[Nefud]], na jugu [[Rub' Al-Khali]] ili Velika arapska pustinja, a između njih Dahna. U pustinji Rub' Al-Khali pijesak se prostire gotovo 200 m ispod površine.
# prostor suhe i močvarne obale s koraljnim grebenima na [[Crveno more|crvenomorskoj]] strani.
# pojas planina, koje su prvenstveno usporedne s [[Crveno more|Crvenim morem]] u zapadnom (npr. provincija [[Asir]]) i jugoistočnom dijelu (Oman). Najviša tačka Jabal Al-Nabi Sho'aib u Jemenu visoka je 3666 m.

== Također pogledajte ==
* [[Arapski svijet]]
* [[Rub' al Khali]] ([[pustinja]])
* [[Arabia Deserta]]
* [[Arabia Petraea]]
* [[Mašrik]]
* [[Arapska liga]]

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Reference ==
{{Refspisak}}

{{Commonscat|Arabian Peninsula}}
{{Regija}}

[[Kategorija:Azija]]
[[Kategorija:Poluostrva]]
[[Kategorija:Arapsko poluostrvo]]

Šablon koji su upotrebljeni na ovoj stranici:

Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite news (uredi)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Commonscat (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Drugo značenje (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Efn (uredi)
Šablon:Hidden begin (uredi)
Šablon:Hidden begin/styles.css (uredi)
Šablon:Hidden end (uredi)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija kontinent (uredi)
Šablon:Jez-ar (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Notelist (uredi)
Šablon:Plain link (uredi)
Šablon:Plainlist/styles.css (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Bahrein (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Irak (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Jemen (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Jordan (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Katar (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Kuvajt (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Oman (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Saudijska Arabija (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi UAE (uredi)
Šablon:Podaci o zastavi Ujedinjeni Arapski Emirati (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Regija (uredi)
Šablon:Regije svijeta (uredi)
Šablon:Sakrij (uredi)
Šablon:Side box (uredi)
Šablon:Spisaknapomena (uredi)
Šablon:Sporedni okvir (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:ZID (uredi)
Šablon:ZID/core (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Hatnote (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote list (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:InfoboxImage (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Other uses (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Side box (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Side box/styles.css (uredi)
Modul:TableTools (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Modul:Yesno (pogledaj izvor) (zaštićeno)

Nazad na Arapsko poluostrvo.

Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Arapsko_poluostrvo"