Izvorni kôd stranice Alfa 1-antitripsin

Nemate dopuštenje da uredite ovu stranicu, iz sljedećeg razloga:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 09:48, 2 juli 2024
Expiry of block: 09:48, 2 juli 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Navedite sve gornje podatke u upite ili zahtjeve za deblokadu. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".
U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Možete vidjeti i kopirati izvorni kôd ove stranice.
{{Infokutija gen}} 
'''Alfa-1 antitripsin''' ili '''α<sub>1</sub>-antitripsin''' ('''A1AT''', '''α<sub>1</sub>AT''', '''A1A''' ili '''AAT''') jest [[protein]] [[serpin]]ske superporodice. Kod [[ljudi]] [[kodon|kodiran]] je [[gen]]om '''SERPINA1'''. Kao inhibitor [[proteaza]], znan je kao '''alfa<sub>1</sub>–proteinazni inhibitor''' ('''A1PI''') ili '''alfa<sub>1</sub>-antiproteinaza''' ('''A1AP''') jer inhibira razne [[proteaze]] (ne samo [[tripsin]]).<ref name=Gettins_2002>{{cite journal | vauthors = Gettins PG | title = Serpin structure, mechanism, and function | journal = Chemical Reviews | volume = 102 | issue = 12 | pages = 4751–804 | date = decembar 2002 | pmid = 12475206 | doi = 10.1021/cr010170 }}</ref> U starijoj biomedicinskoj literaturi ponekad se nazivao ""serumski inhibitor tripsina"" (STI, datirana terminologija), jer je njegova sposobnost [[inhibitor tripsina|inhibicije tripsina]] bila istaknuta karakteristika njegovog ranog proučavanja. Kao tip [[inhibitor enzima|inhibitora enzima]], štiti [[tkiva]] od [[enzim]]skih [[upala|upalnih]] ćelija, posebno [[elastaza|neutrofilna elastaza]] i ima [[referentni rasponi krvnih pretraga|referentni raspon za krvne pretrage]] od 0,9–2,3 g/L (u SAD-u je referentni raspon izražen u mg/dL ili mikromolima), ali koncentracija se može višestruko povećati nakon [[upala|akutne upale]].<ref name=Kushner_1993>{{cite book | author=Kushner, Mackiewicz A | title=The acute phase response: an overview. | publisher=CRC Press | year=1993 | pages=3–19 | work= Acute-phase glycoproteins: molecular biology, biochemistry and clinical applications}}</ref>

Kada [[krv]] sadrži neadekvatne količine A1AT ili funkcionalno oštećene A1AT (kao što je [[nedostatak alfa-1-antitripsina]]), neutrofilna elastaza se pretjerano slobodno razgrađuje [[elastin]] , degradirajući [[elastičnost (fizika)|elastičnost]] [[pluća]], što dovodi do [[pulmologija|respiratorne komplikacije]], kao što je [[hronična opstruktivna plućna bolest]], kod odraslih. Normalno, A1AT napušta mjesto porijekla, [[jetra|jetru]] i pridružuje se u [[cirkulacijski sistem|sistemsku cirkulaciju]]; neispravan A1AT to ne može učiniti, nakupljajući se u jetri, što rezultira [[ciroza|cirozom]] bilo kod odraslih ili [[pedijatrija|djece]].

Osim što se veže na neutrofilnu elastazu koju oslobađaju upalne ćelije, A1AT se također veže na elastazu lokaliziranu na površini ćelije, u kojem slučaju elastaza ne djeluje kao [[enzim]], već djeluje tako da signalizira ćelijama da se [[pokretljivost|kreću]].<ref>{{cite journal | vauthors = Guttman O, Baranovski BM, Schuster R, Kaner Z, Freixo-Lima GS, Bahar N, Mizrahi MI, Brami I, Ochayon DE, Lewis EC | title = Acute-phase protein α1-anti-trypsin: diverting injurious innate and adaptive immune responses from non-authentic threats | journal = Clinical & Experimental Immunology | volume = 179 | issue = 2 | pages = 161–172 | date = februar 2015 | pmid = 25351931 | pmc = 4298394 | doi = 10.1111/cei.12476 }}</ref> Osim ćelija jetre, A1PI se proizvodi u [[koštana srž|koštanoj srži]], [[limfocit]]nim i [[monocit]]nim ćelijama u [[limfni sistem|limfoidnom tkivu]] i Panethovim ćelijama crijeva.<ref>{{cite journal | vauthors = Winkler IG, Hendy J, Coughlin P, Horvath A, Lévesque JP | title = Serine protease inhibitors serpina1 and serpina3 are down-regulated in bone marrow during hematopoietic progenitor mobilization | journal = The Journal of Experimental Medicine | volume = 201 | issue = 7 | pages = 1077–88 | date = april 2005 | pmid = 15795238 | pmc = 2213124 | doi = 10.1084/jem.20042299 }}</ref>

Inaktivacija A1AT drugim enzimima osim elastaze zbog upale/infekcije uzrokuje zaustavljanje migracije [[T-ćelija]] upravo na mjestu gdje postoji patološka uvreda. Ovo ukazuje na ulogu α1PI ne samo u kretanju limfocita kroz tkivo, već kao posljedicu infekcije, primarnu ulogu kao čuvara u imunskoj budnosti.<ref>{{cite journal | vauthors = Richler R, Forssmann W, Henschler R | title = Current developments in mobilization of hematopoietic stem and progenitor cells and their interaction with nicehes in bone marrow | journal = Transfus Med Hemother | volume = 44 | issue = 3 | pages = 151–164 | date = juni 2017 | pmid = 28626366 | pmc = 5473067 | doi = 10.1159/000477262 }}</ref>

A1AT je i [[endogen]]i inhibitor [[proteaza]] i egzogeni oblik, koji se koristi kao [[lijek]]. [[farmacija|Farmaceutski]] oblik je prečišćen iz [[transfuzija krvi|krvi dobrovoljnih davatelja]] i prodaje se pod nezaštićenim nazivom alfa<sub>1</sub>inhibitor proteinaze (ljudski) i pod različitim trgovačkim nazivima (uključujući Aralast NP, Glassia, Prolastin, Prolastin-C i Zemaira). [[Rekombinantna DNK|Rekombinantne]] verzije su također dostupne, ali se trenutno koriste u [[medicina|medicinskim istraživanjima]] više nego kao lijekovi.

==Aminokiselinska sekvenca==

Dužina [[polipeptid]]nog lanca je 418 [[aminokiselina]], a [[molekularna masa|molekulska težina]] 46.737 [[dalton (jedinica)|Da]].<ref name="UniProt">{{cite web|url=http://www.uniprot.org/uniprot/P01009#sequences |title=UniProt, P01009 |access-date=28. 7. 2021}}</ref>.

<table style="font-family:monospace;">
<tr style="text-align:right;"><th>10</th><th></th><th>20</th><th></th><th>30</th><th></th><th>40</th><th></th><th>50</th></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>MPSSVSWGIL</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>LLAGLCCLVP</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>VSLAEDPQGD</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>AAQKTDTSHH</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>DQDHPTFNKI</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>TPNLAEFAFS</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>LYRQLAHQSN</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>STNIFFSPVS</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>IATAFAMLSL</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>GTKADTHDEI</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>LEGLNFNLTE</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>IPEAQIHEGF</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>QELLRTLNQP</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>DSQLQLTTGN</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>GLFLSEGLKL</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>VDKFLEDVKK</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>LYHSEAFTVN</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>FGDTEEAKKQ</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>INDYVEKGTQ</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>GKIVDLVKEL</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>DRDTVFALVN</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>YIFFKGKWER</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>PFEVKDTEEE</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>DFHVDQVTTV</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>KVPMMKRLGM</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>FNIQHCKKLS</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>SWVLLMKYLG</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>NATAIFFLPD</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>EGKLQHLENE</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>LTHDIITKFL</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>ENEDRRSASL</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>HLPKLSITGT</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>YDLKSVLGQL</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>GITKVFSNGA</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>DLSGVTEEAP</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>LKLSKAVHKA</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>VLTIDEKGTE</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>AAGAMFLEAI</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>PMSIPPEVKF</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>NKPFVFLMIE</td></tr>
<tr style="background-color: #eee;"><td>QNTKSPLFMG</td><td style="background-color: #f9f9f9;"></td><td>KVVNPTQK</td></tr>
</table>
:Simboli
{{refbegin|4}}
'''C''': [[Cistein]] <br>
'''D''': [[Asparaginska kiselina]] <br>
'''E''': [[Glutaminska kiselina]] <br>
'''F''': [[Fenilalanin]] <br>
'''G''': [[Glicin]] <br>
'''H''': [[Histidin]] <br>
'''I''': [[Izoleucin]] <br>
'''K''': [[Lizin]] <br>
'''L''': [[Leucin]] <br>
'''M''': [[Metionin]] <br>
'''N''': [[Asparagin]] <br>
'''P''': [[Prolin]] <br>
'''Q''': [[Glutamin]] <br>
'''R''': [[Arginin]] <br>
'''S''': [[Serin]] <br>
'''T''': [[Treonin]] <br>
'''V''': [[Valin]] <br>
'''W''': [[Triptofan]] <br>
'''Y''': [[Tirozin]]
{{refend}}

== Funkcija ==
U [[medicina|medicini]], A1AT je 52-[[dalton (jedinica)|kDa]] [[serpin]] i smatra se najistaknutijim serpinom; termini ''α1-antitripsin'' i ''[[inhibitor proteaze]]'' (''P<sub>i</sub>'') često se koriste naizmjenično.

Većina serpina inaktivira [[enzim]] vezujući se za njih [[kovalentna veza|kovalentno]]. Ovi enzimi se lokalno oslobađaju u relativno niskim koncentracijama, gdje ih odmah uklanjaju proteini poput A1AT. U reakciji [[akutna bolest|akutne faze]] potrebno je dodatno povišenje, kako bi se "ograničilo" oštećenje uzrokovano aktiviranim [[neutrofil]]nim [[granulociti]]ma i njihovim enzimom [[elastaza]], koji razgrađuje [[vezivno tkivo|vlakno]] [[elastin]].

Osim što ograničava aktivnost elastaze, kako bi ograničio razgradnju tkiva, A1PI također djeluje inducirajući kretanje [[limfocit]]a kroz [[tkivo]], uključujući nezrele [[T-ćelije]] kroz [[timus]], gdje nezrele T-ćelije sazrijevaju da postanu imunokompetentne T-ćelije, koje se oslobađaju u tkivo kako bi podigle [[imunski odgovor|imunsku reakciju]].<ref>{{cite journal | vauthors = Lapidot T, Petit I | title = Current understanding of stem cell mobilization: the roles of chemokines, proteolytic enzymes, adhesion molecules, cytokines, and stromal cells | journal = Exp Hematol | volume = 30 | issue = 9 | pages = 973–981 | date = septembar 2012 | pmid = 12225788 | doi = 10.1016/s0301-472x(02)00883-4 }}</ref>

Kao i svi [[serin]]ski proteazni inhibitori, A1AT ima karakteristike [[sekundarna struktura proteina|strukture]] od [[beta-list]]ova i [[alfa-heliks]]a. [[Mutacije]] u ovim područjima mogu dovesti do nefunkcionalnih proteina koji mogu [[polimer]]izirati i akumulirati seu [[jetra|jetri]] (infantilna jetrena [[ciroza]]).

== Uloga u bolesti ==
[[Datoteka:Alpha 1-antitrypsin (labelled).png| thumb | Alfa-1 antitripsin (bijeli) s istaknutim 'reaktivnim središnjim petljom' (plavo) i A-listom (svijetlo plavo). ([[PDB]]: 1QLP)]]
{{glavni | Nedostatak alfa-1 antitripsina}}
Poremećaji ovog proteina uključuju [[nedostatak alfa 1-antitripsina]], [[Dominantni gen|autosomni kodominantni]] [[nasljedni poremećaj]] kod kojeg nedostatak alfa- 1 antitripsin dovodi do hronične nesmetne razgradnje tkiva. To uzrokuje degradaciju posebno plućnog tkiva i na kraju dovodi do karakterističnih manifestacija [[emfizem|plućnog emfizema]].<ref name=DeMeo_2004>{{cite journal | vauthors = DeMeo DL, Silverman EK | title = Alpha1-antitrypsin deficiency. 2: genetic aspects of alpha(1)-antitrypsin deficiency: phenotypes and genetic modifiers of emphysema risk | journal = Thorax | volume = 59 | issue = 3 | pages = 259–64 | date = mart 2004 | pmid = 14985567 | pmc = 1746953 | doi = 10.1136/thx.2003.006502}}</ref> Dokazi pokazuju da<ref>{{cite journal | vauthors = Taggart C, Cervantes-Laurean D, Kim G, McElvaney NG, Wehr N, Moss J, Levine RL | title = Oxidation of either methionine 351 or methionine 358 in alpha 1-antitrypsin causes loss of anti-neutrophil elastase activity | journal = The Journal of Biological Chemistry | volume = 275 | issue = 35 | pages = 27258–65 | date = septembar 2000 | pmid = 10867014 | doi = 10.1074/jbc.M004850200 | doi-access = free }}</ref> dim [[cigareta]] može dovesti do oksidacije [[metionin]]a 358 α<sub>1</sub> -antitripsina (382 u prethodno obrađenom obliku koji sadrži [[signalni peptid]] od 24 aminokiseline), ostatak bitan za vezivanje elastaze; smatra se da je ovo jedan od primarnih mehanizama pomoću kojih pušenje (ili pasivno pušenje) može dovesti do emfizema. Budući da se A1AT eksprimira u jetri, određene mutacije u [[gen]]u koji kodiraj protein mogu uzrokovati pogrešno [[savijanje proteina]] i poremećenu sekreciju, što može dovesti do [[ciroza|ciroze jetre]].

Izuzetno rijedak oblik ''P<sub>i</sub>'', zvani ''P<sub>i</sub>''<sub> Pittsburgh </sub>, funkcionira kao [[antitrombin]] (srodni [[inhibitor serin proteaze|serpin]]), zbog mutacije ([[Metionin|Met]] 358 [[Arginin|Arg]]). Zabilježeno je da je jedna osoba s ovom mutacijom umrla od [[dijateza|krvareće dijateze]].<ref>{{cite journal | vauthors = Owen MC, Brennan SO, Lewis JH, Carrell RW | title = Mutation of antitrypsin to antithrombin. alpha 1-antitrypsin Pittsburgh (358 Met leads to Arg), a fatal bleeding disorder | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 309 | issue = 12 | pages = 694–8 | date = septembar 1983 | pmid = 6604220 | doi = 10.1056/NEJM198309223091203 }}</ref>

Biopsija jetre pokazuje bogate [[Periodična kiselina-Schiffova boja|PAS]]-pozitivne globule unutar periportnih [[hepatocit]]a.

Utvrđeno je da pacijenti sa [[reumatoidni artritis|reumatoidnim artritisom]] (RA) stvaraju [[autoantitijelo|autoantitijela]] prema [[karbamilacija|karbamiliranim]] oblicima A1AT u [[sinovijalna tečnost|sinovijalnoj tečnosti]]. Ovo sugerira da A1AT može imati protivupalnu ili zaštitnu ulogu izvan [[pluća]]. Ova [[antitijela]] povezana su sa težim tokom bolesti, mogu se posmatrati godinama prije početka bolesti i mogu predvidjeti razvoj RA kod pacijenata sa [[artalgija|artralgijom]]. Zbog toga se karbamilirani A1AT razvija kao [[antigen]]ski [[biomarker]] za RA.<ref name=Verheul_2017>{{cite journal | vauthors = Verheul MK, Yee A, Seaman A, Janssen GM, van Veelen PA, Drijfhout JW, Toes RE, Mahler M, Trouw LA | title = Identification of carbamylated alpha 1 anti-trypsin (A1AT) as an antigenic target of anti-CarP antibodies in patients with rheumatoid arthritis | journal = Journal of Autoimmunity | volume = 80 | pages = 77–84 | date = juni 2017 | pmid = 28291659 | doi = 10.1016/j.jaut.2017.02.008 }}</ref>

== Genetika ==
[[Gen]] se nalazi na dugom kraku [[hromosom 14|hromosoma 14]] (sekvenca 14q32.1).

U različitim [[populacija]]ma, opisano je preko 100 različitih varijanti α-anti[[tripsin]]a. Sjeverozapadni [[Evropa|evropski]] najveći su rizik za nositeljstvo jednog od najčešćih mutantskih oblika A1AT, mutacije Z (Glu342Lys na M1A, rs28929474).

== Biohemijska svojstva ==
A1AT je jednolančani [[glikoprotein]], koji se sastoji od 394 aminokiseline u zrelom obliku i pokazuje mnoge [[izoforma|glikoforme]]. Tri N-vezana mjesta glikozilacije uglavnom su opremljena takozvanim prehrambenim N-[[glikani]]ma. Međutim, jedno posebno mjesto pokazuje značajnu količinu heterogenosti jer se tri–, pa čak i tetraantenarni N-[[glikani]] mogu vezati za [[asparagin]] 107 ([[UniProtKB]] aminokiselinska nomenklatura). Ovi [[glikani]] nose različite količine negativno nabijenih sijalinskih kiselina; to uzrokuje heterogenost uočenu na normalnom A1AT-u, kada se analizira pomoću [[izoelektrična tačka|izoelektričnog fokusiranja]]. Također, pokazano je da fukosilirani triantenarni N-glikani imaju [[fukoza|fukozu]] kao dio takozvanog [[sijalil Lewis x]] [[epitop]]a,<ref name=Kolarich_2006>{{cite journal | vauthors = Kolarich D, Weber A, Turecek PL, Schwarz HP, Altmann F | title = Comprehensive glyco-proteomic analysis of human alpha1-antitrypsin and its charge isoforms | journal = Proteomics | volume = 6 | issue = 11 | pages = 3369–80 | date = juni 2006 | pmid = 16622833 | doi = 10.1002/pmic.200500751 | s2cid = 25498702 }}</ref> što bi ovom [[protein]]u moglo dati posebna svojstva prepoznavanja proteinskih ćelija. Utvrđeno je da je pojedinačni [[cistein]]ski ostatak A1AT na položaju 256 ([[UniProtKB]] nomenklatura) kovalentno povezan sa slobodnim pojedinačnim [[cistein]]om, pomoću [[disulfidna veza|disulfidnog mosta]].<ref name=Kolarich_2006/>

== Analiza ==
Nivo A1AT u serumu najčešće se određuje dodavanjem antitijela koje se veže za A1AT, zatim pomoću [[turbidimetrije]] za mjerenje količine A1AT. Druge metode detekcije uključuju upotrebu testova imuno-sorbenata povezanih s enzimima i radijalnu imunodifuziju.

Za određivanje [[fenotip]]a A1AT koriste se različite analitičke metode. Kako [[elektroforeza]] [[protein]]a nije precizna, [[fenotip]] A1AT se analizira pomoću [[izoelektrična tačka|izoelektričnog fokusiranja]] (IEF), u rasponu pH 4,5-5,5, gdje protein migrira u gelu prema svojoj [[izoelektrična tačka|izoelektričnoj tački]] ili naboju u gradijentu [[pH]].

Uobičajeni A1AT naziva se ''M'', jer migrira prema centru takvog IEF gela. Druge varijante su manje funkcionalne i nazivaju se A-L i N-Z, ovisno o tome prolaze li proksimalno ili distalno od M pojasa. Prisustvo devijantnih traka na IEF-u može ukazivati na prisustvo [[nedostak alfa 1-antitripsina]]. Budući da je broj identificiranih mutacija premašio broj slova u abecedi, najnovijim otkrićima u ovoj oblasti dodani su indeksi, kao u gore opisanoj mutaciji u [[Pittsburgh]]u.

Kako svaka osoba ima dvije [[alel]]ne kopije [[gen]]a A1AT, [[heterozigot]] s dvije različite kopije gena može imati dvije različite trake koje se pokazuju na elektrofokusiranju, iako će heterozigot sa jednim nultim mutantom koji dokine ekspresiju gena pokazati samo jedan pojas.

U rezultatima testiranja [[krv]]i, rezultati IEF-a su označeni kao u ''P<sub>i</sub>'' MM, gdje ''P<sub>i</sub>'' znači [[proteaza|inhibitor proteaze]] i ''MM'' je obrazac povezivanja tog pacijenta.

Nivoi alfa-1 antitripsina u krvi zavise od [[genotip]]a. Neki mutirani oblici ne uspijevaju se pravilno saviti i, prema tome, ciljaju se na uništavanje u [[proteasom]]u, dok drugi imaju tendenciju da [[polimer]]iziraju, zadržavajući se u [[endoplazmatski retikulum|endoplazmatskom retikulumu]]. Serumski nivoi nekih uobičajenih genotipova su:

* PiMM: 100% (normalno)
* PiMS: 80% normalnog serumskog nivoa A1AT
* PiSS: 60% normalnog serumskog nivoa A1AT
* PiMZ: 60% normalnog serumskog nivoa A1AT
* PiSZ: 40% normalnog serumskog nivoa A1AT
* PiZZ: 10-15% (ozbiljan [[nedostatak alfa 1-antitripsina]])
* PiZ je uzrokovan mutacijom [[glutamat]]a do [[lizin]]a na poziciji 342 (366 u prethodno obrađenom obliku)
* PiS je uzrokovan mutacijom [[glutamat]]a do [[valin]]a na položaju 264 (288 u prethodno obrađenom obliku)
Opisani su i drugi rjeđi oblici; ukupno postoji preko 80 varijanti.

== Medicinska upotreba ==
{{Infokutija lijek
| verifiedrevid = 477318673
| naziv = Aralast, Zemaira, Glassia
| INN = 
| type = 
[[slika:A1AT.png|A1AT.png]]
| width = 
| alt = 
| caption =

===Klinički podaci===
Trgovačka imena: Aralast, Zemaira, Glassia i ostali<ref>{{cite web | title=Alpha-1-Proteinase Inhibitor, Human | website=Drugs.com | date=4. 5. 2020 | url=https://www.drugs.com/international/alpha-1-proteinase-inhibitor-human.html | access-date=11. 5. 2020}}</ref>
| Drugs.com = {{drugs.com|monograph|a1-proteinase-inhibitor-human}}
| MedlinePlus = 
| licence_CA = <!-- Health Canada may use generic or brand name (generic name preferred) -->
| licence_EU = <!-- EMA uses INN (or special INN_EMA) -->
| DailyMedID = Alpha_1_proteinase_inhibitor
| licence_US = <!-- FDA may use generic or brand name (generic name preferred) -->
| pregnancy_AU = <!-- A / B1 / B2 / B3 / C / D / X -->
| pregnancy_AU_comment = 
| pregnancy_US = <!-- A / B / C / D / X / N -->
| pregnancy_US_comment = 
| pregnancy_category= 
| dependency_liability = 
| addiction_liability = 
| routes_of_administration = [[Intravenska primjena]]
| class = 
| ATCvet = 
| ATC_prefix = B02
| ATC_suffix = AB02
| ATC_supplemental =

===Zakonski status===
| legal_AU = <!-- S2, S3, S4, S5, S6, S7, S8, S9 or Unscheduled -->
| legal_AU_comment = 
| legal_BR = <!-- OTC, A1, A2, A3, B1, B2, C1, C2, C3, C4, C5, D1, D2, E, F -->
| legal_BR_comment = 
| legal_CA = <!-- OTC, Rx-only, Schedule I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII -->
| legal_CA_comment = 
| legal_DE = <!-- Anlage I, II, III or Unscheduled -->
| legal_DE_comment = 
| legal_NZ = <!-- Class A, B, C -->
| legal_NZ_comment = 
| legal_UK = POM
| legal_UK_comment = <ref>{{cite web | title=Respreeza - Summary of Product Characteristics (SmPC) | website=(emc) | date=10. 10. 2018 | url=https://www.medicines.org.uk/emc/product/7026/smpc | access-date=11. 5. 2020}}</ref>
| legal_US = Rx-only
| legal_US_comment = 
| legal_EU = Rx-only
| legal_EU_comment = 
| legal_UN = <!-- N I, II, III, IV / P I, II, III, IV -->
| legal_UN_comment = 
| legal_status = Samo Rx

===Farmakokinetika===
| bioavailability = 
| protein_bound = 
| metabolism = 
| metabolites = 
| onset = 
| elimination_half-life = 
| duration_of_action = 
| excretion =

===Identifikatori===
| CAS_number_Ref = {{cascite|correct|??}}
| CAS_number = 9041-92-3
| CAS_supplemental = 
| PubChem = 
| IUPHAR_ligand = 
| DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
| DrugBank = DB00058
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID = none
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = F43I396OIS
| KEGG_Ref = 
| KEGG = 
| ChEBI_Ref = 
| ChEBI = 
| ChEMBL_Ref = 
| ChEMBL = 4297879
| NIAID_ChemDB = 
| PDB_ligand = KB2
| synonyms =

===Hemijski i fizički podaci===
| IUPAC_ime = Inhibitor alfa-1-proteinaze 
| C=2001 | H=3130 | N=514 | O=601 | S=10
| SMILES = 
| StdInChI = 
| StdInChI_comment = 
| StdInChIKey = 
| density = 
| density_notes = 
| melting_point = 
| melting_high = 
| melting_notes = 
| boiling_point = 
| boiling_notes = 
| solubility = 
| sol_units = 
| specific_rotation = 
}}

Alfa-1 antitripsinski koncentrati se pripremaju iz [[krvna plazma|krvne plazme]] davatelja krvi. Američka [[Uprava za hranu i lijekove]] (FDA) odobrila je upotrebu četiri alfa-1 antitripsinska proizvoda dobivena iz ljudske plazme: Prolastin, Zemaira, Glassia i Aralast.<ref name="Aralast NP">{{cite web | title=Aralast NP | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=22. 7. 2017 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/aralast-np | access-date=11. 5. 2020}}</ref><ref name="Aralast">{{cite web | title=Aralast | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=22. 7. 2017 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/aralast | access-date=11. 5. 2020}}</ref><ref name="Glassia">{{cite web | title=Glassia | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=22. 7. 2017 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/glassia | access-date=11. 5. 2020}}</ref><ref name="Prolastin">{{cite web | title=Prolastin | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=5. 3. 2018 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/prolastin | access-date=11. 5. 2020}}</ref><ref name="Prolastin-C">{{cite web | title=Prolastin-C | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=21. 9. 2017 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/prolastin-c | access-date=11. 5. 2020}}</ref><ref name="Zemaira">{{cite web | title=Zemaira | website=U.S. Food and Drug Administration (FDA) | date=22. 7. 2017 | url=https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/approved-blood-products/zemaira | access-date=11. 5. 2020}}</ref> Ovi proizvodi za intravenoznu augmentacijsku terapiju A1AT mogu koštati i do 100.000 USD godišnje po pacijentu.<ref name="Alkins_and_O'Malley_2000">{{cite journal | vauthors = Alkins SA, O'Malley P | title = Should health-care systems pay for replacement therapy in patients with alpha(1)-antitrypsin deficiency? A critical review and cost-effectiveness analysis | url = https://archive.org/details/sim_chest_2000-03_117_3/page/875 | journal = Chest | volume = 117 | issue = 3 | pages = 875–80 | date = mart 2000 | pmid = 10713018 | doi = 10.1378/chest.117.3.875 }}</ref> Primjenjuju se intravenozno u dozi od 60&nbsp;mg/kg jednom sedmično; veće doze ne pružaju dodatnu korist, iako se mogu koristiti u očekivanju prekida sedmične primjene, naprimjer za godišnji odmor.<ref>{{Cite journal|last1=Brantly|first1=Mark L.|last2=Lascano|first2=Jorge E.|last3=Shahmohammadi|first3=Abbas|date=28. 11. 2018|title=Intravenous Alpha-1 Antitrypsin Therapy for Alpha-1 Antitrypsin Deficiency: The Current State of the Evidence|journal=Chronic Obstructive Pulmonary Diseases |volume=6|issue=1|pages=100–114|doi=10.15326/jcopdf.6.1.2017.0185|pmc=6373587|pmid=30775428}}</ref>

Inhibitor alfa1-proteinaze (Respreeza) odobren je za medicinsku upotrebu u [[Evropska Unija|Evropskoj uniji]] u septembru 2015.<ref name="Respreeza EPAR">{{cite web | title=Respreeza EPAR | website=European Medicines Agency (EMA) | date=17. 9. 2018 | url=https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/respreeza | access-date=11. 5. 2020}} {{PD-notice}}</ref> Indiciran je za održavanje, kako bi se usporilo napredovanje emfizema kod odraslih osoba s dokumentiranim teškim nedostatkom inhibitora alfa1-proteinaze (npr. [[genotip]]ovi PiZZ, PiZ (nula), Pi (nula, nula),PiSZ).<ref name="Respreeza EPAR"/> Ljudi trebaju biti pod optimalnim farmakološkim i nefarmakološkim tretmanom i pokazati dokaze o progresivnoj plućnoj bolesti (npr. predviđeni manji volumen prisilnog izdisaja u sekundi (FEV1), smanjenu sposobnost hodanja ili povećan broj egzacerbacija) prema procjeni zdravstvenog radnika sa iskustvom u liječenje nedostatka inhibitora alfa1-proteinaze.<ref name = "Respreeza EPAR"/>

Najčešće nuspojave uključuju omaglicu, glavobolju, dispneju (otežano disanje) i mučninu.<ref name = "Respreeza EPAR"/> Tokom liječenja primijećene su [[alergija|alergijske reakcije]], od kojih su neke bile teške.<ref name="Respreeza EPAR"/>

Proučava se terapija A1AT povećanim [[aerosol]]om. Ovo uključuje udisanje prečišćenog ljudskog A1AT u pluća i hvatanje A1AT-a u donji respiratorni trakt. Međutim, inhalirani A1AT možda neće doći do elastinskih vlakana u plućima, gdje dolazi do ozljede elastaze. Dodatne studije su u toku. [[Rekombinantna DNK|Rekombinantni]] alfa-1 antitripsin još nije dostupan za upotrebu kao lijek, ali je u razvoju.

== Historija ==

Axelsson i [[Carl-Bertil Laurell|Laurell]] prvi su (1963.) proučavali mogućnost [[alel]]nih varijanti A1AT-akoje se vežu za bolest.<ref name=Axelsson_1965>{{cite journal | vauthors = Axelsson U, Laurell CB | title = Hereditary variants of serum alpha-1-antitrypsin | journal = American Journal of Human Genetics | volume = 17 | issue = 6 | pages = 466–72 | date = novembar 1965 | pmid = 4158556 | pmc = 1932630 }}</ref>

== Reference ==
{{reflist}}

== Dopunska literatura ==
{{refbegin|33em}}
* {{cite journal | vauthors = Kalsheker N | s2cid = 34243822 | title = Alpha 1-antitrypsin: structure, function and molecular biology of the gene | journal = Bioscience Reports | volume = 9 | issue = 2 | pages = 129–38 | date = april 1989 | pmid = 2669992 | doi = 10.1007/BF01115992 }}
* {{cite journal | vauthors = Crystal RG | title = The alpha 1-antitrypsin gene and its deficiency states | journal = Trends in Genetics | volume = 5 | issue = 12 | pages = 411–7 | date = decembar 1989 | pmid = 2696185 | doi = 10.1016/0168-9525(89)90200-X }}
* {{cite journal | vauthors = Carrell RW, Jeppsson JO, Laurell CB, Brennan SO, Owen MC, Vaughan L, Boswell DR | s2cid = 11904305 | title = Structure and variation of human alpha 1-antitrypsin | journal = Nature | volume = 298 | issue = 5872 | pages = 329–34 | date = juli 1982 | pmid = 7045697 | doi = 10.1038/298329a0 | bibcode = 1982Natur.298..329C }}
* {{cite journal | vauthors = Elliott PR, Abrahams JP, Lomas DA | title = Wild-type alpha 1-antitrypsin is in the canonical inhibitory conformation | journal = Journal of Molecular Biology | volume = 275 | issue = 3 | pages = 419–25 | date = januar 1998 | pmid = 9466920 | doi = 10.1006/jmbi.1997.1458 }}
* {{cite journal | vauthors = Miyamoto Y, Akaike T, Maeda H | title = S-nitrosylated human alpha(1)-protease inhibitor | journal = Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Protein Structure and Molecular Enzymology | volume = 1477 | issue = 1–2 | pages = 90–7 | date = mart 2000 | pmid = 10708851 | doi = 10.1016/S0167-4838(99)00264-2 }}
* {{cite journal | vauthors = Coakley RJ, Taggart C, O'Neill S, McElvaney NG | title = Alpha1-antitrypsin deficiency: biological answers to clinical questions | url = https://archive.org/details/sim_american-journal-of-the-medical-sciences_2001-01_321_1/page/33 | journal = The American Journal of the Medical Sciences | volume = 321 | issue = 1 | pages = 33–41 | date = januar 2001 | pmid = 11202478 | doi = 10.1097/00000441-200101000-00006 | s2cid = 2458903 }}
* {{cite journal | vauthors = Lomas DA, Lourbakos A, Cumming SA, Belorgey D | title = Hypersensitive mousetraps, alpha1-antitrypsin deficiency and dementia | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 30 | issue = 2 | pages = 89–92 | date = april 2002 | pmid = 12023831 | doi = 10.1042/BST0300089 }}
* {{cite journal | vauthors = Kalsheker N, Morley S, Morgan K | title = Gene regulation of the serine proteinase inhibitors alpha1-antitrypsin and alpha1-antichymotrypsin | journal = Biochemical Society Transactions | volume = 30 | issue = 2 | pages = 93–8 | date = april 2002 | pmid = 12023832 | doi = 10.1042/BST0300093 }}
* {{cite journal | vauthors = Perlmutter DH | title = Liver injury in alpha1-antitrypsin deficiency: an aggregated protein induces mitochondrial injury | journal = The Journal of Clinical Investigation | volume = 110 | issue = 11 | pages = 1579–83 | date = decembar 2002 | pmid = 12464659 | pmc = 151639 | doi = 10.1172/JCI16787 }}
* {{cite journal | vauthors = Lomas DA, Mahadeva R | title = Alpha1-antitrypsin polymerization and the serpinopathies: pathobiology and prospects for therapy | journal = The Journal of Clinical Investigation | volume = 110 | issue = 11 | pages = 1585–90 | date = decembar 2002 | pmid = 12464660 | pmc = 151637 | doi = 10.1172/JCI16782 }}
* {{cite journal | vauthors = Lisowska-Myjak B | title = AAT as a diagnostic tool | journal = Clinica Chimica Acta; International Journal of Clinical Chemistry | volume = 352 | issue = 1–2 | pages = 1–13 | date = februar 2005 | pmid = 15653097 | doi = 10.1016/j.cccn.2004.03.012 }}
* {{cite journal | vauthors = Lomas DA | title = Molecular mousetraps, alpha1-antitrypsin deficiency and the serpinopathies | journal = Clinical Medicine | volume = 5 | issue = 3 | pages = 249–57 | year = 2005 | pmid = 16011217 | pmc = 4952210 | doi = 10.7861/clinmedicine.5-3-249 }}
* {{cite journal | vauthors = Rudnick DA, Perlmutter DH | title = Alpha-1-antitrypsin deficiency: a new paradigm for hepatocellular carcinoma in genetic liver disease | journal = Hepatology | volume = 42 | issue = 3 | pages = 514–21 | date = septembar 2005 | pmid = 16044402 | doi = 10.1002/hep.20815 | s2cid = 37875821 | doi-access = free }}
{{refend}}

== Vanjski linkovi ==
* {{cite web | url = https://druginfo.nlm.nih.gov/drugportal/rn/9041-92-3 | publisher = U.S. National Library of Medicine | work = Drug Information Portal | title = Alpha 1-Antitrypsin }}
* The [[MEROPS]] online database for peptidases and their inhibitors: [http://merops.sanger.ac.uk/cgi-bin/merops.cgi?id=I04.001 I04.001] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080401023027/http://merops.sanger.ac.uk/cgi-bin/merops.cgi?id=I04.001 |date=1. 4. 2008 }}
* [http://proteopedia.org/wiki/index.php/Alpha-1-antitrypsin Proteopedia: ''Alpha-1-antitrypsin'']
* {{UCSC gene info|SERPINA1}}

{{PDB Gallery|geneid=5265}}
{{Antihemoragici}}
{{proteini akutne faze}}
{{Serpini}}
{{Alfa globulini}}
{{Portal| Medicina}}

{{DEFAULTSORT:Alpha 1-Antitrypsin}}
[[Kategorija:Proteini akutne faze]]
[[Kategorija:Enzimi koji se koriste kao lijekovi]]
[[Kategorija:Sirotinjski lijekovi]]
[[Kategorija:Inhibitori serinske proteaze]]
[[Kategorija:Geni na hromosomu 14]]
[[Kategorija:Ljudski proteini]]
[[Kategorija:Proteomika]]
Šabloni koji su upotrebljeni na ovoj stranici:
Šablon:Akutna proteinska faza (uredi)
Šablon:Alfa globulini (uredi)
Šablon:Antihemoragici (uredi)
Šablon:Cite book (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Cite journal (uredi)
Šablon:Cite web (uredi)
Šablon:Glavni (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:Infokutija (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Infokutija gen (uredi)
Šablon:Infokutija lijek (uredi)
Šablon:JV-napomena (uredi)
Šablon:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Šablon:Navkutija (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Šablon:PD-notice (uredi)
Šablon:PDB Gallery (uredi)
Šablon:PDB Gallery/5265 (uredi)
Šablon:Portal (uredi)
Šablon:Proteini akutne faze (uredi)
Šablon:Refbegin (uredi)
Šablon:Refbegin/styles.css (uredi)
Šablon:Refend (uredi)
Šablon:Reflist (uredi)
Šablon:Refspisak (uredi)
Šablon:Refspisak/styles.css (uredi)
Šablon:Serpini (uredi)
Šablon:UCSC gene info (uredi)
Šablon:Webarchive (uredi)
Modul:Arguments (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1 (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/COinS (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Date validation (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Utilities (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Citation/CS1/styles.css (uredi)
Modul:Hatnote (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Hatnote list (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox/styles.css (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infobox3cols (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:InfoboxImage (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Infokutija gen (uredi)
Modul:Main (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:No globals (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Portal (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Portal/images/m (uredi)
Modul:Webarchive (pogledaj izvor) (zaštićeno)
Modul:Webarchive/data (pogledaj izvor) (poluzaštićeno)
Nazad na Alfa 1-antitripsin.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/wiki/Alfa_1-antitripsin"