Displazija
(Ovo je članak o pretkanceroznim promjenana u ćelijama i tkivu. Za kliničko stanje koje utječe na kuk vidi Displazija kuka.)
Displazija (od grč. δυσπλασία = "malformacija") jeste termin koji se koristi u patologiji, a odnosi se na neku abnormalnost u razvoju. Tu se uglavnom radi o ekspanziji nezrelih ćelija uz odgovarajuće smanjenje zrelih ćelija. Displazija je često indikativna za rani neoplazični proces. Ovaj se termin obično koristi kada je abnormalnost ćelija ograničena na tkivo u kojem je nastala, kao u slučaju ranog in-situ neoplazma.
Displazija pri kojoj su sazrijevanje i diferencijacija ćelija zakašnjeli može biti kontrastirana s metaplazijom, prilikom koje su ćelije jednog diferenciranog tipa zamijenjene ćelijama drugog diferenciranog tipa.
Termini displazija kuka i fibrozna displazija također se odnose na abnormalan razvoj, ali više na makroskopskom nivou.
Primjeri
urediNpr., epitelna displazija cerviksa (cervikalna intraepitelna neoplazija - poremećaj koji se obično otkrije Papa-testom) sastoji se od povećanog broja nezrelih ćelija koje su ograničene na mukoznu podlogu i koje nisu prodrle do dubljih mehkih tkiva kroz bazalnu membranu. U analogna stanja spadaju vaginalna i vulvarna intraepitelna neoplazija.
Mijelodisplazični sindromi ili displazija krvotvornih ćelija pokazuju povećan broj nezrelih ćelija u koštanoj srži i smanjenje broja zrelih, funkcionalnih ćelija u krvi.
Mikroskopske promjene
urediDisplaziju karakteriziraju 4 glavne patološke mikroskopske promjene:
- Anizocitoza (ćelije nejednake veličine)
- Poikilocitoza (abnormalno oblikovane ćelije)
- Hiperhromatizam
- Prisutnost mitotskih figura (neobičan broj ćelija čije je dijeljenje u toku)
Displazija : karcinom in-situ : invazivni karcinom
urediOvi su termini povezani jer predstavljaju 3 koraka u progresiji mnogih malignih neoplazama (karcinoma) epitelnog tkiva. Vjerovatnoća razvoja karcinoma povezana je sa stepenom displazije.[1]
- Displazija je najraniji oblik pretkancerozne lezije koju patolozi mogu prepoznati u Papa-testu ili biopsiji. Displazija može biti niskog i visokog stepena (vidi: Karcinom in situ ispod). Rizik da će se niskostepena displazija transformirati u visokostepenu i kasnije u karcinom nizak je. Liječenje je obično direktno. Visokostepena displazija predstavlja veću progresiju prema malignim transformacijama.
- Karcinom in situ (doslovno "rak u mjestu") predstavlja transformaciju neoplazične lezije u onu u kojoj ćelije u osnovi ne sazrijevaju i koja se zbog toga može smatrati sličnom raku. U ovom stanju, epitelne ćelije izgubile su identitet tkiva i vratile se u prijašnji primitivni oblik ćelije koji brzo raste uz abnormalnu regulaciju za vrstu tkiva. Međutim, ovaj oblik raka ostaje lokaliziran i ne prodire kroz bazalnu membranu u tkiva ispod površine.
- Invazivni karcinom posljednji je korak u ovom nizu. To je rak koji je prodro kroz bazalnu membranu i ima potencijal da metastazira, tj. da se proširi na druge dijelove tijela. On se obično može liječiti, ali ne uvijek uspješno. Međutim, ako se liječenje izostavi, skoro uvijek je fatalan.
Reference
uredi- ^ J.A. Ridge, B.S. Glisson, M.N. Lango i dr., "Head and Neck Tumors" Arhivirano 18. 10. 2011. na Wayback Machine u: R. Pazdur, L.D. Wagman, K.A. Camphausen, W.J. Hoskins (ur.), Cancer Management: A Multidisciplinary Approach Arhivirano 4. 10. 2013. na Wayback Machine, 11. izdanje, 2008.
- Noel Weidner (ur.), Richard Cote, Saul Suster, Lawrence Weiss (2003), Modern Surgical Pathology, "W.B. Saunders", London; ISBN 0-7216-7253-1. OCLC 50244347
- Ramzi S. Cotran, Vinay Kumar, Tucker Collins (ur.) (1999), Robbins Pathologic Basis of Disease, 6. izdanje, "W.B. Saunders", London; ISBN 0-7216-7335-X; OCLC 39465455