Перайсці да зместу

Маскоўская вуліца (Мінск)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Вуліца Маскоўская.
Маскоўская вуліца
Мінск
Фатаграфія
Агульная інфармацыя
Краіна Беларусь
Горад Мінск
Раён Кастрычніцкі,
Маскоўскі
Працягласць
  • 1 070 ± 1 м
Найбліжэйшыя
станцыі метро
Інстытут культуры
Вакзальная
Паштовы індэкс 220007
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вуліца Маскоўская — вуліца на сутыку Кастрычніцкага і Маскоўскага раёнаў Мінска. Адна з галоўных магістраляў, злучае цэнтр горада з паўднёвымі раёнамі — Курасоўшчынай, Паўднёвым Захадам, Малінаўкай і Брылевічамі.

Назва

[правіць | правіць зыходнік]

Названая так па былым вакзале Маскоўска-Берасцейскай чыгункі.

Размяшчэнне

[правіць | правіць зыходнік]

Вуліца працягнулася ад плошчы Мяснікова да вуліцы Чкалава. Па Маскоўскай вуліцы праходзіць мяжа Маскоўскага і Кастрычніцкага раёнаў Мінска.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Гаўрыленка П. Н.. «Мінск. Маскоўская вуліца». 1936

23 жніўня 1870 года за дзве з паловай вярсты ад тагачаснай гарадской мяжы Мінска была здзейснена закладка вакзала Маскоўска-Брэсцкай чыгункі. Туды ўздоўж старога Койданаўскага тракта працягнулася вуліца, якая спачатку называлася Нова-Захар’еўскай, Новай Маскоўскай, а з 1880 года і дагэтуль называецца Маскоўскай. Маскоўска-Брэсцкая і пабудаваная неўзабаве пасля яе Лібава-Роменская чыгункі адсеклі ад горада яго паўднёвую частку — чыгуначныя раёны Уборкі, Грушаўку  (руск.) (бел. і Добрыя Мыслі, якія бурна забудоўваліся. Каб скараціць час прастою ля шлагбаўмаў, у дзевяностыя гады XIX стагоддзі над Маскоўскай вуліцай быў збудаваны першы ў Мінску чыгуначны пуцеправод — Заходні мост. Вуліца і з другога боку ўпіралася ў чыгуначнае палатно, таму ў 1908 годзе Маскоўскую вуліцу і Койданаўскі тракт злучыў Бетонны мост, названы ад матэрыялу, з якога выраблены пуцеправод, па тых часах быў рэдкім і не самым танным (зрэшты, мясцовыя жыхары называлі яго яшчэ «цэментавым» або «каменным віядукам»). Бетонны мост быў рэканструяваны ў першай палове 80-х гадоў XX стагоддзя, у выніку на скрыжаванні Маскоўскай і Суражскай вуліц з’явілася двухузроўневая развязка.

Велізарную тэрыторыю паміж левым (няцотным) бокам вуліцы і пуцямі Маскоўска-Брэсцкай чыгункі шмат гадоў займала так званае Францысканскае балота[1]. Па ўсёй верагоднасці назва гэта паходзіць ад размешчанага ў далёкім канцы вуліцы падворка Францысканскага манастыра[2].

Грамадскі ранспарт

[правіць | правіць зыходнік]
Заходні мост цераз вуліцу

У 1892 годзе Віленскі і Брэсцкі вакзалы злучыла Вакзальная лінія конкі, якая ішла ўздоўж Бабруйскай і Маскоўскай вуліц. У 1929 годзе на месца конкі прыйшоў трамвай, потым аўтобус, а ў 1956 годзе і тралейбус. Трамвайная лінія была знята ў 1961 годзе.

На вуліцу ёсць выхады са станцыі метро «Інстытут Культуры».

Забудова

[правіць | правіць зыходнік]
Добрыя Мыслі, вуліца Новазахараўская, 1941—1943 гады.

Дарэвалюцыйная Маскоўская вуліца была забудавана пераважна драўлянымі дамамі, ды і нямногія цагляныя былі не вышэй за два паверхі. З тагачаснай забудовы захаваўся толькі дом № 11[3], які, аднак, быў перабудаваны да непазнавальнасці, надбудаваны да трохпавярховага і таму ахоўнага статуса не атрымаў. У дваццатыя-трыццатыя гады мінулага стагоддзя з’явіліся першыя шматпавярховыя дамы, але таксама не занадта высокія — не больш за чатыры паверхі. Дом № 5 пабудаваны ў 1929 годзе. У трыццатыя тут размяшчаўся інтэрнат Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, а пасля вайны дом, застаючыся ўніверсітэцкім, на нейкі час стаў жылым, у тэлефонных даведніках пяцідзесятых гадоў[4] можна знайсці прозвішчы, знаёмыя шматлікім студэнтам і супрацоўнікам універсітэта. Затым на працягу многіх гадоў у будынку знаходзілася ваенная кафедра ўніверсітэта, цяпер там Інстытут бізнесу і менеджменту тэхналогій БДУ.

100-кватэрны дом № 8, які стаіць насупраць (архітэктары А. П. Воінаў, М. Гіляраў і А. Крылоў, што працавалі пад сумесным псеўданімам вогикры[5][6]) пабудаваны ў трыццатыя гады для чыгуначнікаў..

Дом № 16
Дом № 18
  • № 18 — пяціпавярховы будынак.

Славутасці

[правіць | правіць зыходнік]

На кароткай Маскоўскай вуліцы — 20 будынкаў, 5 з іх маюць ахоўны статус помнікаў архітэктуры[7].

На доме № 11 мемарыяльная дошка ў гонар Героя Савецкага Саюза Я. Ф. Філіпскіх[8].

У культуры

[правіць | правіць зыходнік]

Мы жылі з ёй у згодзе, былі з ёй амаль што сябрамі,
Шырыню, даўжыню яе ўласнымі змераў нагамі,
Крокі ўчуўшы мае, адгукалася рэхам знаёма,
Запрашаючы ў восьмы
Пад’езд камунальнага дома.

Аркадзь Куляшоў. «Сцяг брыгады»[9]

Я жыву на вуліцы Маскоўская…
Пад вясновым громам
І дажджом,
Адлюстрованы ў панелі коўзкай,
Там стаіць шматпавярховы дом.

Аркадзь Куляшоў. «Вуліца Маскоўская»[10]

Аркадзь Куляшоў, які да Вялі��ай Айчыннай вайны жыў у доме № 16, згадаў і свой дом, і Маскоўскую вуліцу ў паэме «Сцяг брыгады» ў кранальных радках пра чалавека, што пакідае свае рэчы перад ад’ездам на фронт. У іншым сваім вершы, які так і называецца «Вуліца Маскоўская», Аркадзь Куляшоў распавядае, як у вёсцы адказвае сябрам, на якой вуліцы жыве.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ «История Минска». Минск, 2006. С. 229.
  2. ↑ «Справочная книга и Спутник по Минской губернии». Составил Израиль Абрамов Бомштейн. Минск, типо-литография Р. Дворжец. 1889. С. 156.
  3. ↑ Тут і далей, калі не абумоўлена іншае, прыводзіцца сучасная нумарацыя, якая адрозніваецца ад дарэвалюцыйнай і даваеннай.
  4. ↑ «Список абонентов минской городской телефонной сети». Минск, 1951, 1955, 1958 гг.
  5. ↑ па першых літарах прозвішчаў на рускай мове
  6. ↑ В. Чернатов. «Национальное своеобразие белорусской архитектуры довоенного периода. Исследования искусствоведа А. Далина». «Архитектура и строительство» № 4, 2012.
  7. ↑ Государственный список историко-культурных ценностей по г. Минску. Управление культуры Мингорисполкома. Архівавана з першакрыніцы 31 студзеня 2023. Праверана 31 студзеня 2023.
  8. ↑ Партизанский полковник Евгений Филипских Архівавана 15 ліпеня 2014. (руск.) // Газета Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь «Белорусская военная газета. Во славу Родины»
  9. ↑ «Сцяг брыгады»
  10. ↑ «Вуліца Маскоўская»

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
commons: Маскоўская вуліца (Мінск) на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Маскоўская_вуліца_(Мінск)&oldid=4790550"