Арган

Арган
Арган
	Арган у саборы Св. Эцьена, г.Тулуза (Францыя
Класіфікацыя	Духавы інструмент
Дыяпазон	;
Роднасныя інструменты	Флейта Пана, шэн
Музыканты	Спіс арганістаў; Спіс арганных кампазітараў
	Арган на вікісховішчы

Версія для друку болей не падтрымліваецца і можа мець памылкі апрацоўкі. Калі ласка, абнавіце закладкі браўзеру і выкарыстоўвайце ўбудаваную функцыю друку браўзеру.

Арган (лац.: organum з грэч. ὄργανον — «інструмент, прылада») — клавішна-духавы музычны інструмент, самы вялікі музычны інструмент у свеце.

З прычыны свайго памеру, шырокага дыяпазону гукавых частот, багацця тэмбра і багаццем музычна-выканаўчае сродкаў, арган займае першае месца сярод усіх музычных інструментаў і па праве называецца «каралём інструментаў».

Арган складаецца з вялікай колькасці лабіяльных і язычковых труб розных памераў, пнеўматычнай сістэмы і кафедры кіравання з ручнымі і нажнымі клавіятурамі і прыладамі для іх сувязі, прыладамі для кіравання рэгістрамі і сілай гучання. Кожная з труб аргана дае гук пэўнага тэмбру. Групы труб аднаго тэмбру складаюць рэгістры.

Арган вядомы з III ст. да н.э. У Еўропе пашырыўся ў XIV — першай палове XVIII стагоддзя.

Арган на Беларусі

З’яўленне аргана на тэрыторыі сучаснай Беларусі звязана з пашырэннем будаўніцтва касцёлаў у XV—XVI стст. Так, у 1586 г. у капліцы каралеўскага замка ў Гродне знаходзіўся зроблены, згодна з модай таго часу, «рэгал з флетам»^[1]. Апісання гэтага інструмента не захавалася, але, зыходзячы з даных пра аналагічныя інструменты, можна сцвярджаць, што гродзенскі рэгал меў адзін рэгістр пішчалак.

Згодна з інвентарамі, у 1565—1566 гг. у Брэсце сярод розных прафесій адзначана прафесія арганіста^[2].

У XVII ст. тэрыторыя бытавання аргана на Беларусі значнап пашыраецца. У першай палове XVII ст. арган з’явіўся ў Нясвіжы (ускосна датуецца 1627 г.)^[3], Ружанах, у другой — у Пінску (ускосна датуецца 1679 г.), Паставах і Драгічыне^[4]. У гэтых гарадах працавалі добра падрыхтаваныя прафесійныя выканаўцы: слуцкі арганіст Андрэй Рагачоўскі, нясвіжскі — Ян Зубрыцкі, пінскі — Людвіг Лапчынскі, пастаўскі — Андрэй Жывіцкі, драгічынскі — Томаш Фалькоўскі^[5]. Па даных М. Прывалава, адным з лепшых арганістаў XVII ст. быў Адам Маслікоўскі, які служыў пры двары польскага караля і вялікага князя літоўскага Жыгімонта III Вазы^[6].

У 1698 г. стольнік маскоўскага цара Пятра I П. Талстой, які праязджаў праз гэтыя гарады, у сваім дарожным дзённіку занатаваў: «Те Бернардынки при мне играли на органах на хорах и пели зело предивно». Таксама «зело предивно» ігралі яму манахіні ў Бенядзікцінскім касцёле^[7]. У канцы XVII ст. якасны арган быў у Жыровічах, і лічыўся адным з лепшых, бо меў 80 рэгістраў^[8].

Зноскі

↑ Gołos, J. Polskie organy i muzyka organowa / Jerzy Gołos. — Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1972. — 511 s., [48] s. tabl. — S. 42.
↑ Копысский, З. Ю. Экономическое развитие городов Белоруссии в XVI — первой половине XVII в. / З. Ю. Копысский; АН БССР, Ин-т истории. — Мн.: Навука і тэхніка, 1966. — 225, [2] с. — С. 77.
↑ Gołos, J. Polskie organy… — S. 338.
↑ Gołos, J. Polskie organy… — S. 345.
↑ Mizgalski, J. Organiści i organmistrze polscy jako źródła rozprzestrzeniania się muzyki profesjonalnej na terenie Polski do końca XVIII wieku // Prace Naukowe Instytutu Muzykologii UW Prace Naukowe Instytutu Muzykologii UW. — 1961. — T. 1. — S. 104, 108.
↑ Прывалаў, М. Народныя музычныя інструменты Беларусі / Інстытут беларускай культуры, Даследчы інстытут для вывучэння мастацтва. — Мн.: Друкарня Інбелкульта, 1928. — 39 с. — С. 37.
↑ Толстой, П. А. Путевой дневник стольника П. А. Толстого // Русский архив. — 1888. — Кн. 1. — Вып. 2. — С. 177, 186.
↑ Elski, M. Kilka wspomnien z przeszłości muzycznej // Echo Muzyczne. — 1881. — № 22 — 23. — S.

Літаратура

Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1. А капэла — Габелен. — С. 159, 160. — 727 с. — 10 000 экз.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Арган

[1] Gołos, J. Polskie organy i muzyka organowa / Jerzy Gołos. — Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1972. — 511 s., [48] s. tabl. — S. 42.

[2] Копысский, З. Ю. Экономическое развитие городов Белоруссии в XVI — первой половине XVII в. / З. Ю. Копысский; АН БССР, Ин-т истории. — Мн.: Навука і тэхніка, 1966. — 225, [2] с. — С. 77.

[3] Gołos, J. Polskie organy… — S. 338.

[4] Gołos, J. Polskie organy… — S. 345.

[5] Mizgalski, J. Organiści i organmistrze polscy jako źródła rozprzestrzeniania się muzyki profesjonalnej na terenie Polski do końca XVIII wieku // Prace Naukowe Instytutu Muzykologii UW Prace Naukowe Instytutu Muzykologii UW. — 1961. — T. 1. — S. 104, 108.

[6] Прывалаў, М. Народныя музычныя інструменты Беларусі / Інстытут беларускай культуры, Даследчы інстытут для вывучэння мастацтва. — Мн.: Друкарня Інбелкульта, 1928. — 39 с. — С. 37.

[7] Толстой, П. А. Путевой дневник стольника П. А. Толстого // Русский архив. — 1888. — Кн. 1. — Вып. 2. — С. 177, 186.

[8] Elski, M. Kilka wspomnien z przeszłości muzycznej // Echo Muzyczne. — 1881. — № 22 — 23. — S.

[1]

Арган
Арган у саборы Св. Эцьена, г.Тулуза (Францыя
Класіфікацыя	Духавы інструмент
Дыяпазон	$\new PianoStaff << \new Staff = "right" \with {\remove "Time_signature_engraver"} {\time 2/1 s1 } \new Staff = "left" \with {\remove "Time_signature_engraver"} { \clef bass \ottava #-1 c,,1\glissando \change Staff = "right" \ottava #2 c''''''1 } >>$
Роднасныя інструменты	Флейта Пана, шэн
Музыканты	Спіс арганістаў Спіс арганных кампазітараў
Арган на вікісховішчы