Горацкі раён

Размешчаны на паўночным усходзе Магілёўскай вобласці. На поўначы мяжуе з Дубровенскім і Аршанскім раёнамі Віцебскай вобласці, на захадзе — Шклоўскім, поўдні — Дрыбінскім і Мсціслаўскім раёнамі Магілёўскай вобласці, усходзе — Краснінскім і Манастыршчынскім раёнамі Смаленскай вобласці Расійскай Федэрацыі.

У тэктанічных адносінах Горацкі раён прымеркаваны да Магілёўскай мульды Аршанскай упадзіны. Зверху залягаюць пароды антрапагенавага ўзросту магутнасцю 30-50 м, радзей да 98 м, ніжэй дэвонскія да 400—450 м. Юрскія і мелавыя адклады трапляюцца на поўдні раёна. Антрапагенавая тоўшча складзена з маламагутных марэнных адкладаў сожскага ўзросту і водналедавіковых, якія займаюць вузкія палосы і азёрападобныя пашырэнні ўздоўж рачных далін. Пашыраны ўтварэнні верхняга пратэразою (венду і рыфею) магутнасцю да 1000 м. Паверхня крышталічнага фундаменту на глыбіні 1300—1400 м ніжэй ўзроўню мора. Найбольш распаўсюджанымі адкладамі з’яўляюцца верхнедэвонскія, верхнемелавыя і чацвярцічныя адклады. Верхнедэвонскія адклады — даламіты, даламітызаваныя вапнякі, распаўсюджаныя вапнякі ў паўночнай частцы раёна, маюць магутнасць 160—180 м. Маламагутныя (10-15 м) маргельна-мелавыя адклады карбанатнай фармацыі верхняга мела распаўсюджаны ў паўднёвай частцы раёна (в. Ленполле, Мядзвёдаўка). Дэвонскія і мелавыя адклады пакрываюцца непасрэдна чацвярцічнымі адкладамі — суглінкі, водна-ледніковыя і алювіяльныя пяскі і супесі, балотныя адклады Магутнасць іх у межах не раёна не перавышае 40-60 м.

Тэрыторыя Горацкага раёна знаходзіцца на Горацка-Мсціслаўскай узвышанай раўніне. Па характару рэльефа — гэта раён хвалістай платападобнай раўніны, моцна расчлененай далінамі рэк і ручаёў, густой сеткай глыбокіх яроў і балак з выступаючымі ў шэрагу месц марэннымі градамі ў выглядзе палогіх узгоркаў. Рэльеф раўніны складаюць лёсавідныя суглінкі і супесі. Характэрнай асаблівасцю рэльефа з’яўляецца ўтварэнне шматлікіх (10-15 на 1 га) сподкападобных западзін, звязаных з вышчалочваннем карбанатаў і вымываннем гліністага драбназёму і паслядоўнай прасадкай грунту ў мікрапаніжэннях водападзельнай паверхні. Паверхня пласкахвалістая, парэзаная рачнымі далінамі і ярамі. Каля 2/3 тэрыторыі занята Аршанска-Магілёўскай раўнінай. На паўночным усходзе адгор’і Смаленскага ўзвышша. Агульны нахіл паверхні з поўначы на поўдзень. 75 % тэрыторыі на вышыні 190—200 м, 20 % — ніжэй за 190 м. Найвышэйшы пункт 231, 4 м (каля в. Майсеева Ленінскага с/с), найбольш нізкая адзнака 147 м. (урэз Проні на поўдні раёна). Найбольш прыўзнята паўднёвая ўскраіна раёна, у цэнтральнай частцы пераважае сярэдня і дробнахвалісты рэльеф, найбольш плоская паверхня ў заходняй і паўднёвай частках (выш. 190—185 м).

Карысныя выкапні: торф, пяскі, гліны.

Асноўныя рэкі раёна: Проня (з прытокамі Парасіца, Быстрая, Галыша), Бася (з прытокамі Паўна і Галубіна), Рамясцвянка, Лебядзёўка, Дняпрэц, Мярэя.

Па механічнаму складу глебы раёна размяркоўваюцца наступным чынам:

• Сугліністыя — 85,4 %
• Супясчаныя — 13 %
• Пясчаныя — 1,6 %

Асноўную долю глеб у раёне складаюць дзярнова-падзолістыя сугліністыя глебы, 86 % якіх выкарыстоўваецца пад ворыва. Найбольш натуральнай урадлівасцю адзначаюцца глебы на лёсавідных суглінках. У такіх глебах утрымліваецца да 2 % перагною, яны валодаюць добрай вільгацеёмістасцю, але слаба забяспечаны рухомай формай калія і фосфара, маюць патрэбу ў вапнаванні. Дзярнова-сярэдне і моцна падзоленыя глебы на лёссах прымяркованы да высокіх водападзельных плато, парэзаных па краях ярамі і балкамі з мноствам «сподкаў», утворанымі глыбокім вымываннем вапняку, занятых сухадольнымі і забалочанымі лугамі. Высокае размяшчэнне, наяўнасць рачных далін, яроў, лагчын, западзін і лёгкае размыццё лёсаў садзейнічаюць развіццю воднай плоскаснай і яравой эрозіі. У ворыўным гарызонце гэтых глебаў утрымліваецца 2-2, 5 % гумуса, значная кіслотнасць, рухомасць фосфара 8-10, а ў падзолістым пласце да 30 мг на 100 га глебы, што вышэй сярэдняй забяспечанасці. Дзярнова-падзолістыя супясчаныя глебы размешчаныя ў асноўным у паўднёва-усходняй частцы раёна, з’яўляюцца малагумуснымі, маюць няўстойлівы водны рэжым, маюць патрэбу ў вапнаванні і ўнясенні фосфарных удабрэнняў. На водна-ледавіковых пясках развіліся дзярнова-падзолістыя пясчаныя глебы, якія сустракаюцца асобнымі участкамі ў асноўным на поўдні. Глебы малагумусныя. У паніжэннях з далёкай грунтовай вадою распаўсюджаны дзярнова-падзолістыя залішне ўвільготненыя глебы, маючыя моцную кіслую рэакцыю. Гэтыя глебы патрабуюць абавязковага вапнавання, ўнясення ўдабрэнняў. У рачных далінах — поймах фарміруюцца пойменныя глебы. Яны адзначаюцца высокай урадлівасцю, у большай частцы маюць блізкую да нейтральнай або слабакіслую рэакцыю, утрымліваюць шмат гумуса. Выкарыстоўваюцца ў асноўным пад натуральныя сенакосы і пашы. Тарфяна-балотныя глебы сустракаюцца толькі плямамі ў западзінах і поймах рэк.

Раён падзелены на 9 сельсаветаў.

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Аршанскай акругі БССР. 20 жніўня 1924 года падзелены на 12 сельсаветаў: Гарадзецкі, Горацкі, Горскі, Кацялёўскі, Красулінскі, Ленінскі, Любіжскі, Палёнскі (Палёнкаўскі), Панкратаўскі, Паршынскі, Сенькаўскі і Чашніцкі. 21 жніўня 1925 года скасаваны Горацкі сельсавет, утвораны Асталопаўскі, Казіміраўскі і Каменкаўскі (Каменскі) сельсаветы, Гарадзецкі сельсавет перайменаваны ў Ходараўскі, Красулінскі сельсавет — у Шарыпскі, Палёнскі (Палёнкаўскі) сельсавет — у Ліхачоўскі, Сенькаўскі сельсавет — у Рэкценскі (Ракцянскі), Чашніцкі сельсавет — у Макараўскі. 24 верасня 1926 года Ліхачоўскі сельсавет перайменаваны ў Палёнскі (Палёнкаўскі), Рэкценскі (Ракцянскі) сельсавет — у Сенькаўскі. У 1927 годзе скасаваны Ходараўскі сельсавет. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. У 1931 годзе Палёнскі (Палёнкаўскі) сельсавет зноў перайменаваны ў Ліхачоўскі, а Сенькаўскі сельсавет — зноў у Рэкценскі (Ракцянскі). 25 сакавіка 1931 года Казіміраўскі сельсавет уключаны ў гарадскую рысу горада Горкі, 11 ліпеня 1931 года сельсавет скасаваны. 8 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Бельскі (Кішчыцкі), Гарадзецкі, Гасподаўскі (Трылесінскі), Дрыбінскі, Карэбскі, Кледнявіцкі, Пакуцценскі, Чурылаўскі (Студзянецкі) сельсаветы скасаванага Дрыбінскага раёна, Маслакоўскі сельсавет скасаванага Копыскага раёна, Пячонкаўскі сельсавет скасаванага Расненскага раёна. 25 ліпеня 1931 года далучаны Чэрнеўскі сельсавет Чавускага раёна, Пячонкаўскі сельсавет перададзены ў склад Мсціслаўскага раёна. 5 верасня 1931 года да раёна далучаны Жданавіцкі сельсавет Чавускага раёна. 20 лістапада 1934 года Асталопаўскі сельсавет перайменаваны ў Варашылаўскі. 12 лютага 1935 года Бельскі (Кішчыцкі), Гарадзецкі, Гасподаўскі (Трылесінскі), Дрыбінскі, Жданавіцкі, Карэбскі, Кледнявіцкі, Пакуцценскі, Чурылавіцкі (Студзянецкі) і Чэрнеўскі сельсаветы перададзены ў склад адноўленага Дрыбінскага раёна. 5 красавіка 1935 года да раёна далучаны Рудкаўшчынскі сельсавет Аршанскага раёна. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 12—13 кастрычніка 1943 года на тэрыторыі раёна адбылася бітва пад Леніна, у якой воіны Першай Польскай пяхотнай дывізіі імя Тадэвуша Касцюшкі ўступілі ў першы бой з немцамі. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Варашылаўскі, Каменкаўскі, Кацялёўскі, Паршынскі сельсаветы, утвораны Будскі сельсавет, Ліхачоўскі сельсавет перайменаваны ў Палёнкаўскі, Шарыпскі — у Саўскі. 16 верасня 1959 года да раёна далучаны Гарадзецкі, Дрыбінскі, Кароўчынскі, Первамайскі, Чурылаўскі сельсаветы і часткі Бельскага і Суслаўскага сельсаветаў скасаванага Дрыбінскага раёна, 14 кастрычніка 1959 года — Пакуцценскі і Расненскі сельсаветы Мсціслаўскага раёна. 19 студзеня 1960 года Чурылаўскі сельсавет перайменаваны ў Копцеўскі. 24 чэрвеня 1960 года скасаваны Гарадзецкі, Кароўчынскі і Пакуцценскі сельсаветы. 20 чэрвеня 1966 года ўтвораны Кароўчынскі, Паршынскі і Цемналескі сельсаветы. 18 лютага 1972 года Панкратаўскі сельсавет перайменаваны ў Добраўскі. 29 кастрычніка 1982 года горад Горкі аднесены да катэгорыі гарадоў абласнога падпарадкавання. У 1982 годзе Рэкценскі сельсавет перайменаваны ў Рэкцянскі. 26 сакавіка 1987 года ўтвораны Горацкі сельсавет, скасаваны Макараўскі сельсавет. 29 снежня 1989 года ў склад адноўленага Дрыбінскага раёна перададзены Дрыбінскі, Кароўчынскі, Первамайскі, Расненскі і Цемналескі сельсаветы. 5 чэрвеня 1992 года скасаваны Палёнкаўскі сельсавет, Любіжскі сельсавет перайменаваны ў Аўсянкаўскі. 1 снежня 1998 года горад Горкі і Горацкі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 7 верасня 2000 года ўтвораны Ходараўскі сельсавет. 22 лютага 2001 года скасаваны Будскі сельсавет, 13 чэрвеня 2002 года — Горацкі сельсавет, 20 лістапада 2013 года — Рудкаўшчынскі і Ходараўскі сельсаветы^[5].

На тэрыторыі раёна знаходзяцца 172 населеныя пункты. Колькасць гарадскога насельніцтва складае 34,3 тыс. чал., сельскага — 17,6 тыс. чал. Пятая частка насельніцтва — людзі пенсіённага ўзросту.

Колькасць насельніцтва:

1969 — 77,1 тыс.

2004 — 52,6 тыс.

2007 — 51,5 тыс.

2009 — 47,8 тыс.

2019 — 45,8 тыс.

Згодна інфармацыі аддзела статыстыкі на 2009 г. у раёне пражывалі 90,9 % беларусаў, 5,7 % рускіх, 0,8 % украінцаў, 0,7 % туркменаў. На тэрыторыі Горацкага раёна пражываюць таксама палякі, яўрэі, цыгане, армяне, азербайджанцы, татары, малдаване, грузіны, немцы, літоўцы, узбекі і інш.

Прамысловасць раёна прадстаўлена вытворцамі прадуктаў харчавання, будаўнічых матэрыялаў, прадпрыемствамі лёгкай прамысловасці. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі: мяса-малочная жывёлагадоўля, ільнаводства. Вырошчваюцца зерневыя, кармавыя культуры, бульба.

Па Горацкім раёне праходзяць чыгунка Орша — Крычаў, аўтадарогі з Горак у Оршу, Магілёў, Мсціслаў.

На тэрыторыі раёна дзейнічае Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія і педагагічнае вучылішча, 12 сярэдніх, 6 базавых і 10 пачатковых школ, 2 музычныя школы, 16 дашкольных устаноў, 25 клубаў, 27 бібліятэк, 6 бальніц, 21 фельчарска-акушэрскі пункт.

Помнікі архітэктуры: захавалася частка касцёла пачатку XIX стагоддзя і сядзібы канца XIX стагоддзя ў вёсцы Расна. Мемарыяльны комплекс і музей савецка-польскай баявой садружнасці ў вёсцы Леніна.

Мясцовая прэса прадстаўлена праз выданні:

• Грамадская газета «Ленінскі шлях». Наклад — каля 3,4 тыс. асобнікаў (2009), заснавальнік — Горацкі раённы выканаўчы камітэт.
• Штотыднёвік «Узгорак». Асвятляе сацыяльна-эканамічнае і культурнае жыццё.
• Газета БДСГА « Советский студент».

У раёне прадстаўлены 3 рэлігійных канфесіі, агульная колькасць рэлігійных суполак — 10:

• Руская Праваслаўная Царква — 6 суполак
• Пратэстанцтва — 3 суполкі
• Рымска-Каталіцкая Царква — 1 суполка

• вёскі: Арлоўшчына, Бася, Буда, Верашчакі, Дыбаўскія, Цяплухі, Шведы.
• пасёлкі: Антропенкі, Глінішча, Грабянёўка, Гразіна, Дуброва, Запаложжа, Засценкі, Зялезны, Круты, Казіміраўскі, Мікалаеўскі, Павінскі, Паўдзённы, Рагавы, Ржаўскі, Сябр��цкі, Тормаль, Троіцкі, Цёплае, Цвяткоў, Эмігрант,
• хутары: Барэц, Выдрыца, Выжары, Высоцкія, Добры Двор, Дубінец, Закамчынскія, Зарэчча, Іванькава, Кангрэс, Кастрычнік, Мяжэвічы, Навасёлкі, Новыя Душкі, Пасек, Ракіта, Раўкі, Рудня, Сушчак, Таўкачы, Чайкі, Шупілава, Шыманоўка.

• Іван Ігнатавіч Якубоўскі (7.01.1912-30.11.1976) нар. у в. Зайцава, двойчы Герой Савецкага Саюза (студзень, верасень 1944 г.), Герой ЧССР (1970 г.), маршал Савецкага Саюза.
• Рыгор Усцінавіч Дольнікаў нар. 8.05.1921 г. у в. Сахараўка, званне Героя Савецкага Саюза прысвоена ў 1978 г., генерал-палкоўнік, заслужаны ваенны лётчык СССР, кандыдат гістарычных навук, з 1994 г.- ганаровы грамадзянін г. Горкі.
• Мікалай Фаміч Шындзікаў (30.10.1925-22.01.1945) нар. у в. Любіж, званне Героя Савецкага Саюза прысвоена 27.02.1945 г. пасмяротна.
• Фёдар Антонавіч Угначоў (1913—1978) нар. у в. Слабада, званне Героя Савецкага Саюза прысвоена 6.04.1945 г.

• Аляксандра Антонаўна Анюхоўская, нар.31.08.1920 г. у в. Клімацічы, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1966 г.
• Пётр Іванавіч Афіцэраў, нар. 18.08.1928 г. у в. Стрыкілі, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1966 г.
• Аляксандра Кірылаўна Балабава, нар. 16.4.1928 г. у в. Калінаўка, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1966 г.
• Якаў Іванавіч Галухін, нар. 14.08.1930 г. у в. Сахараўка, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1981 г.
• Еўдакія Малахаўна Гаўрыленка, нар. 14.08.1915 г. у в. Кварцяны, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1966 г.
• Ганна Данілаўна Каліва, нар. 25.07.1915 г. у в. Каменка, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1966 г.
• Міхаіл Трафімавіч Клімаў, нар. 3.01.1915 г. в. Міхайлавічы, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1976 г.
• Іван Лазаравіч Крупскі, нар. у 1926 г. у в. Першыно, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1957 г.
• Ніна Іванаўна Ніканава, нар. 25 06.1933 г. у в. Сцяфанава, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1981 г.
• Яфрэм Яўсеевіч Сакалоў, (25.04.1926 г. у в. Равячына – 05.04.2022), званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1986 г.
• Аляксей Аляксандравіч Старасцін, нар. ў 1931 г. у в. Нівішчы, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1973 г.
• Іван Ігнацьевіч Шурынаў, нар. 8.03.1926 г. у в. Шапялёўка, званне Героя Сацыялістычнай Працы прысвоена ў 1971 г.

• Барыс Барысавіч Бойка нар. 6.08.1923 г. у в Ходараўка — доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар, член-карэспандэнт АН БССР, заслужаны дзеяч навукі БССР
• Міхаіл Гапеевіч Булахаў нар. 22.07.1919 г. ў в. Маслакі, доктар філалагічных навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі БССР
• Васіль Іванавіч Васільеў нар. 1.06.1923 г. у в. Тушавая, член Саюза мастакоў Беларусі.
• Аляксей Маісеевіч Венядзіктаў, нар.17.10.1915 г у в. Блажкі, доктар сельскагаспадарчых навук, старэйшы навуковы супрацоўнік.
• Віктар Ціханавіч Гарбатоўскі нар. 5.05.1936 г. у в. Тушавая, заслужаны дзеяч культуры БССР.
• Нічыпар Эмануілавіч Глушанкоў нар. 14.03.1902 г. у в. Зубры, генерал-лейтэнант.
• Віктар Аляксандравіч Грамыка нар. 1.01.1923 г. у. в. Сенькава, прафесар, заслужаны дзеяч мастацтва БССР,член Саюза мастакоў БССР.
• Георгій Фёдаравіч Іваноў (1883—1955) нар. у в. Горы, доктар медыцынскіх навук, прафесар.
• Сяргей Несцеравіч Іваноў нар. 20.03.1909 г. у в. Валынцава, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, член-карэспандэнт АН БССР, лаўрэат дзяржаўнай прэміі БССР.
• Аляксандр Фаміч Коршунаў нар. 4.03.1924 г. у в. Палішына, кандыдат філалагічных навук, лаўрэат дзяржаўнай прэміі БССР.
• Фёдар Ісідаравіч Кузняцоў (29.09.1898-22.03.1961) г. у в. Балбечына — генерал-палкоўнік. Яго імя носіць адна з вуліц Горак.
• Анісім Сцяфанавіч Люхцікаў нар. у 1898 г. у в. Кузавіна, генерал-маёр.
• Давід Міхайлавіч Міхлін нар. у 1887 г. у в. Горы, доктар біялагічных навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі РСФСР.
• Дзям'ян Раманавіч Новікаў (1886—1976) нар. у в. Шапялёўка, заслужаны дзеяч культуры БССР.
• Даніла Іванавіч Пагуляеў нар. 10.12. 1895 г. у в. Горы, доктар геолага-мінералагічных навук, прафесар.
• Даніла Іванавіч Пагуляеў нар. 10.12. 1895 г. у в. Горы, доктар геолага-мінералагічных навук, прафесар.
• Павел Ананьевіч Піліпенка нар.16.12. 1897 г. у в. Анікавічы, генерал-маёр артылерыі.
• Якаў Львовіч Сімкін нар. у 1921 г. у в. Леніна, член Саюза мастакоў СССР.
• Уладзімір Сяргеевіч Чатыркін нар. У 1899 г. у в. Горы, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі БССР.
• Георгій Міхайлавіч Шчарбатаў (1919—1953) нар. у в. Рэкатка, член Саюза пісьменнікаў Беларусі.
• Фелікс Купрыянавіч Яўмененка (1908—1978) нар. у в. Леніна, член Саюза мастакоў СССР.
• Міхаіл Васілевіч Мірончыкаў, нар. 20.08.1937., нар. у.в. Горы, заслужаны работнік гандлю і грамадскага харчавання БССР.
• Пётр Маісеевіч Гарэлінкаў, нар. 5.02.1922 г. у.в. Сахараўка, заслужаны настаўнік БССР.
• Марыя Паўлаўна Дылянок, нар. 17.01.1910 г. у в. Валынцава, заслужаны настаўнік БССР.
• Кацярына Якаўлеўна Панамарова, нар. 8.01.1928 г. у.в. Галёнкі, заслужаны настаўнік БССР.
• Уладзімір Пятровіч Фомчанка, нар. 1890 г., у в. Рэкатка, заслужаны настаўнік БССР.
• Віктар Уладзіміравіч Фомчaнка, нар. 14.04.1925 г. у. в. Рэкатка, заслужаны настаўнік БССР.
• Мікалай Гаўрылавіч Дзівакоў нар.25.04.1928 г. у в. Арлы, заслужаны будаўнік БССР.
• Анатоль Сямёнавіч Добышаў нар.26.02.1949 г. у в. Шышава, доктар тэхнічных навук, прафесар.
• Даніла Уладзіміравіч Жаркоўскі нар. 2.01.1904 г.у в. Ходараўка, доктар хімічных навук, прафесар.
• Праскоўя Самуілаўна Жукава нар. 13.10.1921 г. у в. Рэкта, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар, заслужаны работнік сельскай гаспадаркі БССР.
• Васіль Пятровіч Каваль (сапр. Кавалёў) (17.08.1907 −2 9.10.1937) нар. у в. Сава — член Саюза пісьменнікаў БССР.
• Аляксандр Аляксеевіч Кажэкін нар. у в. Шаўнева — доктар медыцынскіх навук, прафесар.
• Іван Данілавіч Касачоў нар. 25 ліпеня 1939 у в. Акушкі — доктар медыцынскіх навук, прафесар, заслужаны ўрач Расійскай Федэрацыі.
• Тамара Міхайлаўна Міхеева нар. 13 лістапада 1938 г., у в. Гарадзец, — доктар біялагічных навук.
• Уладзімір Міхайлавіч Кавалёў нар. 19 мая 1940 г. у в. Пнеўшчына — доктар біялагічных навук, прафесар.
• Дзмітрый Фёдаравіч Вайстроў — адзін з кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Магілёўскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны
• Васіль Андрэевіч Мастоўнікаў — беларускі фізік

• Горацкі павет
• Моўчанка

• Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
• Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012.
• Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Беларусь», 1984. — 80 с., ил.
• Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Полымя», 1989, 95 с., ил. ISBN 5-345-00084-0
• Лившиц В. М. Белорусская сельскохозяйственная академия. Памятники и памятные места. Соавт.: Добролюбов Н. Н. Минск: «Ураджай»,1990. — 93 с. ISBN 5-7860-0551-8
• Лившиц В. М. Горки. Фотоальбом. Автор текста. Минск: «Беларусь», 1991, с.110, цв. ил. ISBN 5-538-00738-Х
• Ліўшыц У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей. Даведнік. Мінск: «Полымя», 1991. — 95 с., іл. ISBN 5-345-00376-9
• Ліўшыц У. М. Летапіс горада Горкі. Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995, 103 с. *ISBN 985-6120-04-7
• Ліўшыц У. М. "Ішло ў бясмерце Горацкае гетта… " Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995. — 24 с. ISBN 985-6120-06-3
• Ліўшыц У. М. Летапіс Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (1836—1995 гг.). аўт.-склад. Горки: ред.-изд. отдел БСХА, 1995. — 208 с. ISBN 985-6120-11-Х
• Ліўшыц У. М. Раскопкі вакол горацкага «Парнаса. Літаратуразнаўчыя нарысы». Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 2001. — 194 с., ил. 20. ISBN 985-6120-44-6
• Ліўшыц У. М. Горкі: Старонкі гісторыі. Мінск: «Красико — принт», 2007. — 312 с., ил.16 л. ISBN 985-405-384-9
• Лившиц В.М Горецкая еврейская община: страницы истории. Нацрат Илит — Горки: 2009. — 298 с., ил.
• Лившиц, В. М. Евреи в Горках: судьбы и дела.— Горки-Нацрат Илит. Типография БГСХА.2012.-310с.
• Ліўшыц, У. М.У краі бярозавых гаёў. Аўтар тэксту/сааўтар А. В. Бяляцкі.- Магілёў:2012. Магілёўская друкарня імя С.Собаля.-120с. ил. ISBN 978-985-6848-96-7
• Стельмашонок И. М. Освобождение Горецкого района в годы Великой Отечественной войны. Горки:1994. 64 с.
• Стельмашонок И. М. Защищая Родину(из истории горецкого антифашисткого подполья и партизанского движения, участия воинов-земляков в борьбе с немецко-фашисткими захватчиками).Горки: 1995. 44 с.
• Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Горацкага раёна. Мінск:1996."Вышэйшая школа".589 с. ISBN 985-06-0180-9

• Горацкі раённы выканаўчы камітэт Архівавана 23 снежня 2011. (на рускай мове)
• Горацкі раён на сайце Магілёўскага аблвыканкама Архівавана 18 лютага 2011. (на рускай мове)
• Рэгіянальны інфармацыйны партал horki.info
• Карты і агульныя звесткі на emaps-online Архівавана 27 лістапада 2020.
• Славутасці на партале globustut.by (на рускай мове)