Гнёздава (Смаленскі раён)

Гнёздава
Краіна	Расія
Суб’ект федэрацыі	Смаленская вобласць
Муніцыпальны раён	Смаленскі раён
Каардынаты	54°46′59″ пн. ш. 31°51′50″ у. д.HGЯO
Вышыня цэнтра	171 м
Насельніцтва	349 чал. (2007);
Тэлефонны код	481
Паштовыя індэксы	214525
Код АКАТП	66244821003
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гнёздава (руск.: Гнёздово) — вёска ў Смаленскім раёне Смаленскай вобласці Расіі. Уваходзіць у склад Гнёздаўскага сельскага паселішча.

Геаграфія

Размешчана ў заходняй частцы вобласці за 14 км на захад ад Смаленска на Віцебскай шашы, на правым беразе ракі Дняпро. Аднайменная чыгуначная станцыя на лініі «Смаленск — Віцебск».

Гісторыя

У перыяд ранняга жалезнага веку ў I тысячагоддзі да н.э. у раёне Гнёздава ўзнікла некалькі ўмацаваных паселішчаў-гарадзішчаў, якія адносіліся да днепра-дзвінскай культуры. У IV стагоддзі н. э. на пакатым схіле правага карэннага берага Дняпра ў раёне ўпадзення ракі Свінкі з’яўляецца неўмацаванае паселішча земляробаў. Да сярэдзіны V стагоддзя ў вярхоўях Дняпра, уключаючы раён Гнёздава, сфарміравалася насельніцтва, якое адносіцца да банцараўска-тушамлінскай культуры^[1]^[2].

Гнёздава лічыцца першапачатковым Смаленскам, з прычыны таго, што археалагічных слаёў да XI стагоддзя ў сучасным Смаленску не выяўлена. Назва горада невядома, але ён мог называцца «Вялікаград», паколькі ў летапісах згаданы як «вялікі і мног людзьмі» (у часы Вешчага Алега).

Гнёздаўскі комплекс помнікаў археалогіі ўключае раскінутыя на 5 км уздоўж Дняпра помнікі 2-й пал. IX — пач. XI стагоддзя: два гарадзішчы, да якіх прылягаюць адкрытыя паселішчы — селішчы, і больш 10 курганных могільнікаў, якія ўвогуле налічваюць каля 6 тыс. насыпаў. Верагодна, Гнёздава згадваецца пад назвай ’’Сюрнес’’ (нарв.: Syrnes ^[3]) у спісе гарадоў Усходняй Еўропы старажытнаскандынаўскага геаграфічнага трактата «Якія землі ляжаць у свеце». У раёне Гнёздава праходзіў «шлях з вараг у грэкі» — тут размяшчаўся адзін з волакаў паміж рэкамі Каспляй (левы прыток Заходняй Дзвіны, басейн Балтыйскага мора) і Дняпром (басейн Чорнага мора). Гнёздава, нароўні з Навасёлкамі, даюць у Смаленскім Падняпроўі асноўную масу знаходак скандынаўскіх рэчаў^[4].

У гады Вялікай Айчыннай вайны акупавана нямецкімі войскамі ў ліпені 1941 года, вызвалена ў верасні 1943 года^[5]. У пасёлку Гнёздава дзейнічала маладзёжная патрыятычная група, якая ўзначальвалася старэйшым палітруком А. Ніканавым і камсамолкай Н. Чуркінай, студэнткай Смаленскага медыцынскага інстытута. Гнёздаўская патрыятычная арганізацыя была звязана з Красным Борам, Серабранкай і падпольным цэнтрам у Смаленску.

Гл. таксама

Зноскі

↑ Е. А. Шміт. Найстаражытныя паселішчы ў Гнёздаве // Смаленск і Гняздова ў гісторыі Расіі (Матэрыялы навуковай канферэнцыі), Смаленск , 1999, з. 108—115.
↑ Е. А. Шміт. Археалагічныя помнікі Смаленскай вобласці, Смаленск, 1976, з. 199.
↑ Джаксан Т.Н. Syrnes і Gaðar: Загадкі старажытнаскандынаўскай тапаніміі Старажытнай Русі // ScSl. 1986. T. 32. С. 73-83.
↑ Скандынаўскія знаходкі з тэрыторыі Старажытнай Русі (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 22 красавіка 2013.
↑ Вызваленне Смаленшчыны./Энцыклапедыя Смаленскай вобласці Архівавана 27 жніўня 2016.

Спасылкі

[1] Е. А. Шміт. Найстаражытныя паселішчы ў Гнёздаве // Смаленск і Гняздова ў гісторыі Расіі (Матэрыялы навуковай канферэнцыі), Смаленск , 1999, з. 108—115.

[2] Е. А. Шміт. Археалагічныя помнікі Смаленскай вобласці, Смаленск, 1976, з. 199.

[3] Джаксан Т.Н. Syrnes і Gaðar: Загадкі старажытнаскандынаўскай тапаніміі Старажытнай Русі // ScSl. 1986. T. 32. С. 73-83.

[4] Скандынаўскія знаходкі з тэрыторыі Старажытнай Русі (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 22 красавіка 2013.

[5] Вызваленне Смаленшчыны./Энцыклапедыя Смаленскай вобласці Архівавана 27 жніўня 2016.

[1]