Акно

Паводле археалагічных даследаванняў, на тэрыторыі Беларусі найбольш архаічнае акно мела форму адтуліны ў 2 сумежных вянках зруба, звычайна ў верхняй або сярэдняй яго частцы. Вядома і валаковае акно, якое зачынялася звонку спецыяльнай засаўкай — «волакам» (выяўлена ў пабудовах Бярэсця XII — XIII стст., захавалася ў сялянскіх хатах да пачатку XX ст.). У каменным дойлідстве часоў Кіеўскай Русі ўжываліся ў асноўным 2 тыпы аконных праёмаў. Адзін — проосты арачны праём з паралельнымі шчокамі (вядомы з IX ст.), часам заглыблены з боку фасада ў дэкаратыўную нішу. Такія праёмы часам групаваліся па 2,3 і больш. З сярэдзіны XVI ст. пашырыўся другі праём з раструбам і вонкавымі адкосамі, перакрыты 2 канічнымі арачнымі перамычкамі, злучанымі вузкім бокам. У храмах сустракаюцца маленькія аконныя праёмы ў выглядзе круглых або крыжападобных адтулін, што асвятляюць храм, унутрысценавыя лесвіцы, праходы. У XI — XII стст. акно мела драўляныя (дашчаныя) аканіцы з радамі круглых адтулін дыяметрам 15—20 см, у якія ўстаўляліся шыбкі. Паміж круглымі часам праразалі трохвугольныя, ромбападобныя ці квадратныя адтуліны. У 2-й палове XIII — 1-й палове XVI стст. пашыраны арачнае акно (выкарыстоўвалася як байніца) і са спічастым завяршэннем. У XVI — XVIIст. акно ў замкавых палацах мела вапнавае абрамленне. Прамавугольныя, лучковыя, арачныя, паўцыркулярныя, крыжовыя праёмы закрываліся зашклёнымі рамамі з драўлянымі і алавянымі пераплётамі. У іх устаўлялі шкляныя круглыя, прама-, трох- ці шматвугольныя шыбкі або вітражы. У дамах невялікіх сядзіб замест шкла выкарыстоўвалі слюду, насычаную спецыяльнай смалой паперу, пергамент або палатно.

• Ліштва
• Скразняк
• Будынак
• Перапланоўка
• Архітэктура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
• Подъяпольский, С. С., Бессонов, Г. Б., Беляев, Л. А., Постникова, Т. М. Реставрация памятников архитектуры: Учеб. пособие для архитектурных спец. высших учебных заведений / С. С. Подъяпольский, Г. Б. Бессонов, Л. А. Беляев, Т. М. Постникова; Под общ. ред. С. С. Подъяпольского. — М.: Стройиздат, 1988. — 264 с. - (Специальность «Архитектура»). — ISBN 5-274-00009-6.
• Трусаў, А. А. Акно / А. А. Трусаў // Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыклапедыя / Беларуская Энцыклапедыя; Рэдкал.: В. В. Гетаў і інш. — Мн.: «Беларуская Энцыклапедыя» імя П. Броўкі, 1993. — 702 с. — С. 31. — ISBN 5-85700-077-7.

•   На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Акно