Прагляд крыніцы для Расейская народная добраахвотніцкая армія

← Расейская народная добраахвотніцкая армія
Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:
Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.
Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025
Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.
Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.
У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.
Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.
{{Вайсковае падразьдзяленьне|арыгінальная назва=Русская народная добровольческая армия|назва=Расейская народная добраахвотніцкая армія|гады=лістапад 1920 — 1921|памер=20 тысячаў|разьмяшчэньне=[[Палесьсе]]|у складзе=[[Узброеныя сілы Беларускай Народнай Рэспублікі|Войска БНР]]|уключае ў сябе=1-я пяхотная дывізія сьмерці<br/>2-я пяхотная дывізія<br/>3-я пяхотная Волжская дывізія<br/>Кавалерыйская дывізія<br/>Сялянская брыгада і іншыя|ролі=змаганьне з бальшавікамі, вызваленьне Беларусі|вядомыя камандзіры=[[Станіслаў Булак-Балаховіч]]<br/>[[Язэп Булак-Балаховіч]]|войны=[[Паход Булак-Балаховіча|Палескі паход]]}}

'''Расе́йская наро́дная до́браахво́тніцкая''' '''а́рмія'''<ref name=":0">{{Артыкул|загаловак=А ЗАГІНУЎ У АНТЫФАШЫСЦКІМ ЗМАГАННІ|аўтар=[[Анатоль Грыцкевіч]].|спасылка=http://bp21.org.by/ru/art/a080229.html|мова=be|нумар=31-32|год=29.02.2008|выданьне=[[Народная воля]]}}</ref> ({{Мова-ru|Русская народная добровольческая армия}}) — армія [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]], створаная напярэдадні [[Паход Булак-Балаховіча|Палескага паходу]]. Па заняцьці [[Мазыр]]у армія стала называцца '''Саю́знай наро́днай до́браахво́тніцкай а́рміяй'''<ref name=":0" />.

== Перадумовы ==
2 кастрычніка 1920 году ў [[Рыга|Рызе]] было падпісанае [[Рыская дамова (1920)|савецка-польскае замірэньне]] і папярэднія ўмовы міру, якімі тэрыторыя Беларусі падзялялася на дзьве часткі: [[Заходняя Беларусь]] і маленькая [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] з шасьці паветаў былой [[Менская губэрня|Менскай губэрні]].

[[Станіслаў Булак-Балаховіч]] цьвёрда стаяў за далейшую барацьбу з [[Бальшавікі|бальшавізмам]]. Пры падтрымцы начальніка [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай дзяржавы]] [[Юзэф Пілсудзкі|Ю. Пілсудзкага]] старшыня [[Расейскі палітычны камітэт|Расейскага палітычнага камітэту]] ў Польшчы [[Барыс Савінкаў]] яшчэ 27 ліпеня заключыў з Булак-Балаховічам пагадненьне аб сумесным наступе расейскіх (сфармаваных збольшага з ваеннапалонных) і беларускіх вайсковых часьцей у глыбіню Беларусі і Расеі, каб падняць масавае сялянскае паўстаньне супраць бальшавікоў. Камандоўцам прызначаўся Булак-Балаховіч. 12 кастрычніка 1920 году ён заключыў пагадненьне з [[Павал Аляксюк|Паўлам Алексюком]] зь [[Беларускі палітычны камітэт|Беларускага палітычнага камітэту]] ў [[Варшава|Варшаве]] (які займаў прапольскія пазыцыі), што цывільная ўлада ў Беларусі будзе перададзеная Алексюку і ягонаму камітэту.

Станіслаў Булак-Балаховіч выйшаў у паход з наступнай праграмай (была апублікаваная ў «[[Свобода|Свабодзе]]» 17 кастрычніка 1920 г., № 79, стар. 1.):<ref name=":1">{{Артыкул|аўтар=[[Анатоль Грыцкевіч|Анатолий Петрович Грицкевич]]|загаловак=Станислав Булак-Балахович – наш национальный герой|мова=ru|спасылка=http://inbelhist.org/stanislav-bulak-balaxovich-nash-nacionalnyj-geroj/|выданьне=[[Інстытут беларускай гісторыі і культуры]]}}</ref><blockquote>''1) Змаганьне з бальшавізмам;''

''2) Ззмаганьне разам зь іншымі народамі не за аднаўленьне ранейшай Расеі, а за прызнаньне тых дзяржаваў, якія ўжо ўзьніклі. Ваенная кааліцыя супраць бальшавікоў;''

''3) Змаганьне «супраць паняцьця» Савецкая Расея», якое зьяўляецца гняздом самадзяржаўя, суполкай захопнікаў. Змаганьне «ня супраць Чырвонай Арміі, якая складаецца з гвалтоўна змабілізаванага народу, а супраць тых, хто зладзіў гэтую мабілізацыю, супраць камісараў, камуністаў і іх паслугачоў»;''

''4) «Зьнішчэньне савецкай ўлады… выключна на добраавхотным пачатку. Гэта падразумее поўную свабоду выбару – ісьці з намі або не»;''

''5) Стварэньне часовага кіраўніцтва ў «ачышчаных ад бальшавікоў абласьцях». Стварэньне на месцах устаноўчых сходаў, якім даецца ўся ўлада.''</blockquote>

== Палескі паход ==
{{Асноўны артыкул|Паход Булак-Балаховіча}}

У раёне [[Мікашэвічы|Мікашэвічаў]] — [[Тураў|Турава]] на пачатку лістапада сабралася армія, падпарадкаваная генэралу [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Булак-Балаховічу]]. У ёй налічвалася 20 тысячаў чалавек<ref name=":0" />. У складзе арміі былі 3 пяхотныя і 1 кавалерыйская дывізіі, сялянская пяхотная брыгада, асобны «туземны» кавалерыйскі полк, полк данскіх казакаў і іншыя<ref name=":0" />. Каб прыцягнуць да гэтай акцыі і жыдоўскае насельніцтва, у [[Пінск]]у<ref name=":1" /> быў створаны асобны «габрэйскі эскадрон» на чале з паручнікам Цэйтліным<ref name=":0" />. Пры спрошчаным наборы ў армію Балаховіча трапілі і яго ранейшыя жаўнеры, і добраахвотнікі, якія ня мелі баявога досьведу. Былі і палонныя чырвонаармейцы, і нават разбэшчаныя вайной людзі, і крымінальныя элемэнты, якія жылі вайной і рабавалі насельніцтва. Выпадкі гвалту і забойстваў змусілі генэрала выдаць загад перад паходам ува [[Усходняе Палесьсе|Ўсходняе Палесьсе]], што камандоўцы, чые жаўнеры займаюцца пагромамі і рабункам, будуць зьнятыя з камандаваньня, пастаўленыя перад трыбуналам і асуджаныя «''паводле законаў ваеннага часу''». «''А злоўленых на гарачым учынку як жаўнераў, так і афіцэраў расстрэльваць на месцы. Пагромаў не павінна быць, і яны ня будуць мець больш месца''».

С.Булак-Балаховіч даў дазвол жыдоўскаму насельніцтву мястэчак ствараць узброеныя атрады самаабароны, каб бараніцца ад пагромаў.

6 лістапада 1920 г. з Турава армія Балаховіча ідзе наступленьнем на ўсход па абодвух баках [[Прыпяць|Прыпяці]]. Галоўны ўдар народнай арміі абрынуўся на [[10-я стралковая дывізія (СССР)|10-ю стралковую дывізію]] [[16-я Савецкая армія|16-й Савецкай арміі]], якая панесла значныя страты і вымушаная была адступаць. 8 лістапада войскі Булак-Балаховіча занялі [[Петрыкаў]], 9 — мястэчка [[Скрыгалаў|Скрыганаў]].

Пасьля цяжкага бою Пскоўскі полк 1-й дывізіі «сьмерці» палкоўніка Мацьвеева 10 лістапада ў 16 гадзін 40 хвілінаў заняў [[Мазыр]]. Празь дзьве гадзіны ў Мазыр уступіла і кавалерыйская дывізія палкоўніка Паўлоўскага. Паўлоўскі сфармаваў з палонных Мазырскі полк. У гэты ж дзень, 10 лістапада, Остраўскі полк 1-й дывізіі Балаховіча заняў [[Каленкавічы]]. Камэндант Мазыру [[генэрал-маёр]] Яраслаўцаў адразу аддаў загад вывесіць у мястэчку на будынках [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белыя беларускія сьцягі]]<ref name=":0" />.
[[Файл:Паход_Булак-Балаховіча_(1920).jpg|спасылка=https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%91%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BA-%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0_(1920).jpg|значак|252x252пкс|Тэрыторыя{{Недаступная спасылка|date=July 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Беларусі ў лістападзе 1920 году, цёмна-зялёным колерам пазначаная тэрыторыя «Беларускай дзяржавы», якая кантралявалася арміяй Булак-Балаховіча]]
14 лістапада Станіслаў Булак-Балаховіч выдаў загад пра фармаваньне беларускай арміі зь беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі. Ён абвясьціў сябе галоўным камандоўцам усімі [[Узброеныя сілы Беларускай Народнай Рэспублікі|ўзброенымі сіламі]] на тэрыторыі Беларусі. Камандаваньне Расейскай народнай арміяй Булак-Балаховіч перадаў свайму брату [[Язэп Булак-Балаховіч|Язэпу]], надаўшы яму годнасьць генэрал-маёра. Кваліфікацыйная камісія пацьвердзіла гэтае наданьне. Але фактычна С. Булак-Балаховіч па-ранейшаму камандаваў усёй Саюзнай (як яна цяпер называлася) народнай добраахвотніцкай арміяй.

Армія Балаховіча працягвала наступаць. 2-я пяхотная дывізія і група Язэпа Балаховіча, раней намесьніка галоўнага камандоўца, наступалі на [[Рэчыца|Рэчыцу]], другая частка арміяў — на [[Оўруч]] і Чарнобыль. 16 лістапада атрады Станіслава з трох бакоў падышлі да Рэчыцы і пачалі баі на яе ўскраінах.

=== Адступленьне ===
Камандаваньне [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]] кінула на фронт новыя сілы, якія праз тыдзень ужо мелі колькасную перавагу. З боку [[Жлобін]]а контранаступленьне 16-й арміі Заходняга фронту пачалося 16 лістапада. Агульны ж плян палягаў на тым, каб абкружыць армію Балаховіча і зьнішчыць яе. Ужо 17 лістапада часьці 16-й арміі з баямі занялі [[Каленкавічы]]. Пазьбягаючы абкружэньня, С.Булак-Балаховіч спыніў далейшы наступ у глыб [[Палесьсе|Палесься]]. 19 лістапада пачалося агульнае адступленьне. 2-я пяхотная дывізія балахоўцаў упарта абараняла [[Мазыр]], але 20 лістапада і ён быў захоплены бальшавікамі.

Асноўнай групоўцы арміі Балаховіча ўдалося прабіцца ў раёне [[Каплічы (Гомельская вобласьць)|Каплічаў]]—[[Якімавічы (Берасьцейская вобласьць)|Якімавічаў]] (30—40 км на поўнач ад Мазыру) ляснымі дарогамі, праз рэкі ў балоты скрозь заслоны 33-й савецкай Кубанскай казацкай дывізіі і 24 лістапада фарсаваць раку [[Пціч]]. Сам генэрал у баях атрымаў рану, але не пакідаў камандаваньня. 26 лістапада яго войскі выйшлі праз [[Жыткавічы]] да чыгуначнай станцыі [[Сінкевічы|Сінкевічаў]] ў раён разьмяшчэньня польскіх войскаў. І хаця плян камандаваньня Чырвонай Арміі — зьнішчыць вайсковыя сілы Булак-Балаховіча — не ўдаўся, армія гэтая была раззброена польскімі войскамі.

== Склад ==
На пачатку свайго фармаваньня (лістапад 1920 году) армія мела наступны склад:<ref>{{Артыкул|загаловак=Боевые действия РНДА в ноябре 1920 г.|аўтар=[[Рыгор Дземавідцаў|Григорий Демовидцев]].|спасылка=http://www.demidovtsev.ru/11615|мова=ru}}</ref>

* 1-я пяхотная дывізія сьмерці ([[Палкоўнік|палк]]. Л. Т. Мацьвееў) — каля 4000 чалавек, у тым ліку 2600 штыкоў і шабляў.
** Зводна-Партызанскі полк ([[Капітан (вайсковая годнасьць)|кап]]. Вайцахоўскі)
** Пскоўскі пяхотны полк (кап. Андрэеў)
** Остраўскі пяхотны полк ([[Падпалкоўнік|падпалк]]. Т. І. Жгун)
** Узьнесенскі пяхотны полк (палк. Васільеў)
** Дывізіён коннай артылерыі
** Інжынэрны батальён
* 2-я  пяхотная дывізія (палк. Л. І. Мікоша) — каля 4800 чалавек, у тым ліку 3200 штыкоў і шабляў.
** Георгіеўскі пяхотны полк (падпалк. Талат-Келпш)
** Менскі пяхотны полк (палк. Стрыжэўскі)
** Смаленскі пяхотны полк
** Віцебскі пяхотный полк (палк. Эрдман)
** Дзьве артылерыйскія батарэі
** Інжынэрная рота
* 3-я пяхотная Валжанская дывізія (ген.-маёр М. В. Яраслаўцвў) — 2200 чалавек, у тым ліку 1500 штыкоў.
** Яраслаўскі пяхотны полк
** Казанскі пяхотны полк
** Ніжагародзкі пяхотны полк
** Самарскі пяхотный полк
** Артылерыйская батарэя
* Кавалерыйская дывізія (палк. С. Э. Паўлоўскі) — каля 1100 чалавек, у тым ліку 400 штыкоў і 700 шабляў
** Конны полк
** Тульскі драгунскі полк
** Уланскі полк
** Гусарскі полк (ротм. Суйкоўскі)
* Сялянская брыгада (атаман Іскра — І. А. Лахвіцкі) — 1200 штыкоў і шабляў.
** Кіеўскі пяхотны полк
** Наўгародзка-Ўладзімер-Валынскі пяхотны полк
** Пуціўльскі конна-стралковы полк
** Сотня Мяркулава
* Асобныя часьці:
** Данскі казачы полк (палк. Г. Духапельнікаў) — 1200 шабляў
** Туземны конны полк (палк. Мадацьян) — 100 штыкоў и 30 шабляў
** Асабістая сотня генэрала [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Булак-Балаховіча]] — 120 шабляў
** Чыгуначны полк
** Бронецягнік «Балаховец»

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==

* {{Кніга|загаловак=Антыбальшавіцкія паўстаньні і партызанская барацьба на Беларусі|isbn=998-6952-02-6|старонкі=125 — 139|спасылка=https://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=6193|год=2006|старонак=296|аўтар=[[Юрка Віцьбіч]].|месца=[[Вільнюс|Вільня]]|выдавецтва=Gudas|частка=[https://web.archive.org/web/20191229095918/http://www.jivebelarus.net/history/new-history/anticom-resist-and-partisans-at-belarus.html?page=11#lnk10 Руская (Беларуская) Дабравольная Армія]}}

== Вонкавыя спасылкі ==

* {{Артыкул|загаловак=А ЗАГІНУЎ У АНТЫФАШЫСЦКІМ ЗМАГАННІ|аўтар=[[Анатоль Грыцкевіч]].|спасылка=http://bp21.org.by/ru/art/a080229.html|мова=be|выданне=[[Народная воля]]|нумар=31-32|год=29.02.2008}}
* {{Артыкул|загаловак=Боевые действия РНДА в ноябре 1920 г.|аўтар=[[Рыгор Дземавідцаў|Григорий Демовидцев]].|спасылка=http://www.demidovtsev.ru/11615|мова=ru}}

{{Накід:Гісторыя Беларусі}}

[[Катэгорыя:Польска-савецкая вайна]]
[[Катэгорыя:Вайсковыя фармаваньні, створаныя ў 1920 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1921 годзе]]
[[Катэгорыя:Лістапад 1920 году]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1920 году]]
[[Катэгорыя:Узброеныя сілы БНР]]
[[Катэгорыя:1920 год у Беларусі]]
Шаблён, які ўжываецца на гэтай старонцы:
Вярнуцца да старонкі «Расейская народная добраахвотніцкая армія».
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Расейская_народная_добраахвотніцкая_армія»