Прагляд крыніцы для Віленскае паўстаньне (1794)

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:

Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.

Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025

Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.

Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.

У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.

Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.

[[Файл:Jakub_Jasinski._Якуб_Ясінскі_(XIX).jpg|справа|значак|308пкс|[[Якуб Ясінскі]] — кіраўнік Віленскага паўстаньня]]
'''Віленскае паўстаньне''' — паўстаньне, якое праходзіла з 22 красавіка па 14 жніўня 1794 году ў [[Вільня|Вільні]] падчас [[Паўстаньне 1794 году|Паўстаньня 1794 году ў Польшчы, Беларусі і Літве]]. Арганізатарамі паўстаньня ў Вільні былі [[Якуб Ясінскі]] і [[Караль Прозар]].

== Гісторыя ==
{{Бітвы паўстаньня 1794 году}}
У ноч з 11 на 12 красавіка 1974 году па загадзе віленскага кашталяна, генэрал-маёра Мікалая Арсеньева ў Вільні былі арыштаваныя многія актыўныя арганізатары будучага паўстаньня. 21 красавіка ў Вільню прыбыў [[Гетман вялікі літоўскі]] [[Сымон Марцін Касакоўскі|Сыман Марцін Касакоўскі]], які параіў расейскім камандзірам правесьці новыя арышты сярод змоўшчыкаў і пачаць наступальную апэрацыю супраць [[Вялікае Княства Літоўскае|літоўскіх]] войскаў, дысьлякаваных у ваколіцах Вільні.

У ноч з 22 на 23 красавіка ў сталіцы [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] ўспыхнула ўзброенае паўстаньне. Атрад літоўскіх войскаў (каля 400 чалавек) пад правадырствам Якуба Ясінскага раптоўна напаў на расейскі [[гарнізон]]. У першай палове 23 красавіка Вільня ўжо была пад кантролем паўстанцаў. Расейскі камэндант, генэрал-маёр Мікалай Арсеньнеў, быў узяты ў палон. У палон трапілі 50 афіцэраў і каля 600 ніжэйшых чыноў. Расейцы ў паніцы невялікімі групамі ўцякалі з гораду.

23 красавіка на [[Ратушная плошча (Вільня)|Ратушнай плошчы]] быў абвешчаны «Акт паўстаньня літоўскага народу», у якім было заяўлена аб адзінстве мэт віленскага паўстаньня з польскім паўстаньнем пад кіраўніцтвам [[Тадэвуш Касьцюшка|Тадэвуша Касьцюшкі]].

У гэты ж дзень была створана [[Найвышэйшая Літоўская Рада]] на чале з [[Ваяводы наваградзкія|ваяводам наваградзкім]] [[Юзэф Несялоўскі|Юзэфам Несялоўскім]] і віленскім кіраўніком [[Антоні Тызэнгаўз|Антоніем Тызэнгаўзам]]. У склад Найвышэйшай Рады ВКЛ увайшло 29 шляхетных віленскіх гараджан. Была створана дэпутацыя для кіраўніцтва войскам, адміністрацыяй і казной. На чале літоўскіх паўстанцкіх сіл стаяў палкоўнік Якуб Ясінскі, прызначаны камэндантам Вільні. Да віленскіх паўстанцаў далучыліся часткі так званага Літоўскага корпуса расейскай арміі.

25 красавіка за здраду Бацькаўшчыне гетман Касакоўскі быў павешаны на Ратушнай плошчы ў Вільні.

11 траўня 1794 году Касьцюшка прызначыў  Ясінскага [[генэрал-лейтэнант]]ам. Аднак ужо 4 чэрвеня пад націскам кансэрватыўных сілаў  Ясінскага адхілілі ад камандаваньня войскам ВКЛ як радыкала, перадаўшы паўнамоцтвы генэралу [[Міхал Вельгорскі|Міхалу Вельгорскаму]]. 10 чэрвеня ўказам  Касьцюшкі [[Найвышэйшая Літоўская Рада|Найвышэйшую Літоўскую Раду]] расьпусьцілі і замянілі на значна больш памяркоўную па сваім складзе Цэнтральную дэпутацыю Вялікага Княства Літоўскага.

4 чэрвеня напалоханы радыкалізмам Ясінскага [[Тадэвуш Касьцюшка|Касьцюшка]] адхіліў яго ад камандаваньня. 10 чэрвеня Найвышэйшая Літоўская Рада была абвінавачана ў [[Сэпаратызм|сэпаратызьме]] і распушчаная.<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/772349.html Імёны Свабоды: Якуб Ясінскі (24.7.1761 — 4.11.1794)] // [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 26 ліпеня 2006 г.</ref> Гэта аслабіла паўстаньне, якое на той момант ужо згасала, і ў выніку чаго расейскія войскі ў жніўні занялі Вільню.<ref>[https://web.archive.org/web/20090925171226/http://knihi.com/10viakou/10v322.html Паўстаньне Тадэвуша Касьцюшкі]</ref>

19 ліпеня Вільню асадзіла руская армія пад камандаваньнем генэрал-маёра Багдана Кнорынга. Абаронай літоўскай сталіцы кіраваў генэрал Міхаіл Вельгорскі. Вільню абаранялі каля 500 салдат рэгулярных войскаў і каля 1 500 узброеных апалчэнцаў. Пад камандай Б. Кнорынга было 8 тысячаў салдат і некалькі гармат. Двухдзённыя жорсткія баі прывялі да цяжкіх страт у шэрагах рускіх войскаў. Вільня застаўся ў руках паўстанцаў.

9 жніўня пад Вільню прыбыў корпус генэрал-маёра Івана Германа, які злучыўшыся з корпусам Б. Кнорынга. 11 жніўня рускія войскі пад камандаваньнем Б. Кнорынга (12 000 салдат і моцная палявая артылерыя) распачалі другую атаку на Вільню. Абаронай літоўскай сталіцы кіраваў генэрал-лейтэнант Антоні Хлевінскі. 12 жніўня віленскі гарнізон капітуляваў. 14 жніўня жыхары Вільні падпісалі акт аб ляяльнасьці Расеі.

== Ушанаваньне памяці ==
* Барацьба за Вільню падчас паўстаньня Касьцюшкі ўшанавана на магіле Невядомага салдата ў [[Варшава|Варшаве]] надпісам на адным з сталоў: «ВІЛЬНЯ 22 красавіка — 13 жніўня 1794».

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Расейска-беларускія бітвы}}

[[Катэгорыя:Паўстаньне 1794 году]]
[[Катэгорыя:Падзеі 22 красавіка]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1794 году]]

Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:

Вярнуцца да старонкі «Віленскае паўстаньне (1794)».

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Віленскае_паўстаньне_(1794)»