Прагляд крыніцы для Чан Кайшы

Вы ня маеце дазволу на рэдагаваньне гэтай старонкі з наступнай прычыны:
Ваш IP-адрас у дыяпазоне, які быў заблакаваны на ўсіх вікі-праектах Фонда Вікімедыя.
Блакіроўка была зроблена ‪EPIC‬. Названая прычына: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Пачатак блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2024
Канец блакіроўкі: 11:48, 2 ліпеня 2025
Ваш бягучы IP-адрас - 206.189.44.186, а заблакаваны дыяпазон - 206.189.32.0/20. Калі ласка, уключайце ўсе гэтыя падрабязнасці ў свае звароты.
Калі вы лічыце, што былі заблакаваны па памылцы, вы можаце знайсці дадатковую інфармацыю і інструкцыі на старонцы Недапушчальнасць выкарыстання адкрытых проксі-сервераў глабальных правіл.
У адваротным выпадку, каб абмеркаваць блакіроўку, калі ласка, звярніцеся з запытам пра перагляд на МетаВікі або адпраўце электроннае паведамленне ў чаргу VRT stewards па адрасе stewards@wikimedia.org, уключаючы ўсе вышэйпералічаныя дэталі.
Вы можаце праглядаць і капіяваць крынічны тэкст гэтай старонкі.
{{Артаграфія}}
{{Палітык
|імя = Чан Кайшы
|выява = Chiang Kai-shek Colour.jpg
|подпіс_пад_выявай = галоўнакамандуючы ўзброенымі сіламі Кітая, [[генэралісімус]] Чан Кайшы. Сакавік [[1945]] 
|шырыня партрэта =
|пасада = Старшыня Нацыянальнага ўраду Кітайскай рэспублікі
|пачатак_тэрміну = [[10 кастрычніка]] [[1928]]
|канец_тэрміну = [[15 сьнежня]] [[1931]]
|папярэднік = [[Тань Янькай]]
|наступнік = [[Лін Сэнь]]
|пасада2 = Старшыня Нацыянальнага ўраду Кітайскай рэспублікі
|пачатак_тэрміну2 = [[10 кастрычніка]] [[1943]]
|канец_тэрміну2 = [[20 траўня]] [[1948]]
|папярэднік2 = [[Лін Сэнь]]
|наступнік2 = Пасада скасаваная
|пасада3 = Старшыня Выканаўчага Юаня Кітайскай Рэспублікі
|пачатак_тэрміну3 = [[4 сьнежня]] [[1930]]
|канец_тэрміну3 = [[15 сьнежня]] [[1931]]
|папярэднік3 = [[Сун Цзывэнь]]
|наступнік3 = [[Чэнь Міншу]]
|пасада4 = Старшыня Выканаўчага Юаня Кітайскай Рэспублікі
|пачатак_тэрміну4 = [[20 лістапада]] [[1939]]
|канец_тэрміну4 = [[31 траўня]] [[1945]]
|папярэднік4 = [[Кун Сянсі]]
|наступнік4 = [[Сун Цзывэнь]]
|дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|31|10|1887|0|1}}
|месца_нараджэньня = Сікоў, павет Фэнхуа, [[Чжэцзян]], каля [[Нінбо]]
|дата_сьмерці = {{Памёр|5|4|1975}}
|месца_сьмерці = [[Тайбэй]], [[Тайвань]]
|партыя = [[Гаміньдан]]
|бацька =
|маці =
|пахаваны = Маўзалей Чан Кайшы, Цыху
|сужэнец = 1) Мао Фумэй<br />2) Яо Ечэн<br />3) Чэнь Цзежу<br />4) [[Сун Мэйлін]]
|дзеці ='''сыны:''' [[Цзян Цзінга]] і [[Цзян Вэйга]] (прыёмны)
|подпіс = Chiang Kaishek signature.svg
}}
'''Чан Кайшы''' ({{мова-zh|蒋介石, 蒋介石}}, Jiǎng Jièshí, Цьзян Цьзешы; 31 кастрычніка 1887 — 5 красавіка 1975) — вайсковы і палітычны дзяяч [[Кітай|Кітаю]], які ўзначаліў [[Гаміньдан]] у 1925 г. пасьля сьмерці [[Сунь Ятсэн]]а.

== Раньнія гады ==
Чан Кайшы нарадзіўся ў мястэчку Сікоў павета Фэнхуа правінцыі [[Чжэцзян]], прыкладна ў 40 кілямэтрах ад партовага гораду [[Нінбо]], разьмешчанага паўднёвей за [[Шанхай]]. Згодна з запісам ў кнізе сямейнага летапісу, ён належаў да 28-га пакаленьню роду Чан, які бярэ пачатак ад нашчадкаў Чжоў-Гуна (мудрага кіраўніка, якім захапляўся сам [[Канфуцый]]). Сям’я Чан Кайшы жыла ў доме, які адначасова зьяўляўся і крамай: яго бацька — тыповы сельскі грамацей з старога кітайскага грамадзтва — быў гаспадаром салянай крамы, ашчадным, строгім і сталым. Ва ўзросьце 6 гадоў бацькі аддалі яго ў прыватную школу, дзе ён пачаў сваю рэгулярную адукацыю пад кіраўніцтвам настаўніка Жэнь Цземая<ref>[Http://www.peoples.ru/state/king/china/kai-shek/ Чан (Цзян) Кайшы (Чжунчжэн) / Chiang Kai-shek]</ref>.

У [[1895]] ў хлопчыка памёр бацька, і сям’я стала выпрабоўваць сур’ёзныя фінансавыя цяжкасьці. У [[1899]] маці была вымушана адправіць сына ў дом дзеда па матчынай лініі. У 15-гадовым узросьце па патрабаваньні маці ён ажаніўся, яго нявесту звалі [[Мао Фумэй]], яна была на 5 гадоў старэй за жаніха.
[[Файл:Jiangjp.jpg|170пкс|зьлева|міні|Чан Кайшы ў японскай форме]]
У [[1903]] у, ва ўзросьце 17 гадоў Цзян Чжунчжэн<ref>Сам Чан Кайшы аддаваў перавагу, каб яго называлі Цзян Чжунчжэн. [Http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/682// Чан Кайшы: выгнаннік і трыумфатар]</ref> паступіў у школу ў павятовым горадзе Фэнхуа, дзе давалі адукацыю па эўрапейскаму ўзору. Там ён пачаў цікавіцца палітычнымі падзеямі, і выбраў свой жыцьцёвы шлях, вырашыўшы стаць вайскоўцам. У [[1906]] у ён упершыню прыехаў у [[Японія|Японію]], дзе пазнаёміўся з рэвалюцыянэрамі, якія групаваліся вакол [[Сунь Ятсэн]]а. У знак сваёй рашучасьці ўдзельнічаць у антыманархічнай рэвалюцыі Цзян Чжунчжэн ў красавіку [[1906]], знаходзячыся ў Токіа, зрэзаў сваю касу і адаслаў яе дадому. Ён хацеў паступіць у Японіі ў ваеннае вучылішча, аднак яго пляны сарваліся, і ўзімку ён быў вымушаны вярнуцца на радзіму.

Улетку [[1907]] Цзян Чжунчжэн прыбыў у [[Баадзін]], дзе, вытрымаўшы вялікі конкурс, паступіў у ваеннае вучылішча на кароткатэрміновыя курсы падрыхтоўкі афіцэраў Нацыянальнай арміі Міністэрства абароны. У канцы году ён пасьпяхова здаў экзамены па японскай мове для тых, хто жадае працягнуць ваеннае навучаньне ў Японіі. У 1908—1909 гадах Цзян навучаўся ў японскім пяхотным вучылішчы Сінбу, у гэты ж час ён па рэкамэндацыі Чэнь Цімэя (адзін з паплечнікаў Сунь Ятсэна) уступіў у [[Тунмэнхой]]. Пасьля заканчэньня вучылішча Цзян Чжунчжэн быў прыняты на ваенную службу ў якасьці кадэта 19-га артылерыйскага палка 13й дывізіі японскай арміі.

[[18 сакавіка]] [[1910]] году ў Чан Кайшы зьявіўся першы і адзіны, які афіцыйна лічыцца родным сын, якому ён даў імя [[Цзян Цзінга|Цзінга]]. У 1935 годзе Цзінга параўся шлюбам зь [[Цзян Фанлян]].

== На шляху да ўлады ==
У [[1911]], пасьля пачатку [[Сіньхайская рэвалюцыя|Сіньхайскай рэвалюцыі]] ў Кітаі, Чан Кайшы вярнуўся ў Кітай, дзе стаў дапамагаць [[Чэнь Цімэй|Чэнь Цімэю]] разгортваць ўзброеныя дзеяньні ў [[Шанхай|Шанхаі]] і ў [[Ханчжоў]] супраць цінскіх уладаў. Камандуючы авангардам, ён праклаў шлях да сталіцы сваёй роднай правінцыі [[Чжэцзян]] — гораду [[Ханчжоў]]. У ўзнагароду за посьпехі ў гэтай апэрацыі ён быў прызначаны камандзірам палка. Затым ён дапамог Чэнь Цімэю паставіць пад кантроль паўсталых правінцыю [[Цзянсу]].

У [[1912]] у ў ходзе барацьбы за ўладу Чэнь Цімэй загадаў Чан Кайшы арганізаваць таемнае забойства [[Тао Чэнчжан]]а — кіраўніка актыўнай у той час у Шанхаі і прылеглай да яго часткі Кітая рэвалюцыйнай арганізацыі. У сувязі са скандалам, які ўтварыўся з-за гэтага, Чан Кайшы быў вымушаны бегчы ў Японію. Там ён стаў выдаваць часопіс «Цзюнь ��эн» («Голас арміі») і заняўся вывучэньнем нямецкай мовы, марачы аб вандроўцы ў Нямеччыну. Аднак узімку ён зноў вярнуўся ў Шанхай, дапамагаў Чэнь Цімэю ў барацьбе супраць [[Юань Шыкай|Юань Шыкая]], а потым зноў паехаў у Японію. У [[1914]] у ён па загадзе Сунь Ятсэна паспрабаваў арганізаваць выступы супраць Юань Шыкая ў раёне Шанхая і Нанкін, аднак яны апынуліся няўдалымі. Пасьля гэтага Сунь Ятсэн накіраваў Чан Кайшы ў Маньчжурыю. У [[Харбін]]е Чан Кайшы накіраваў Сунь Ятсэну памятную запіску аб немінучасьці вайны ў Эўропе, а таксама прапанаваў плян зьвяржэньня ўлады Юань Шыкая. Пасьля пачатку Першай сусьветнай вайны ён вярнуўся ў Японію.

У 1915—1916 годзе Чан Кайшы прымаў удзел ва ўзброеных выступах супраць улады Юань Шыкая ў Шанхаі. У ходзе іх ён праявіў вялікую мужнасьць, і яго імя набыло вядомасьць сярод прыхільнікаў Сунь Ятсэна. Калі ў [[1916]] Чэнь Цімэй загінуў ад рукі наёмнага забойцы, Чан Кайшы фактычна замяніў яго ў ролі вядучага ваеннага дзеяча зь ліку прыхільнікаў Сунь Ятсэна ў Шанхаі.

[[10 верасьня]] [[1916]] на сьвятло зьявіўся хлопчык, якога Чан Кайшы пасьля афіцыйна ўсынавіў і назваў [[Цзян Вэйга|Вэйга]]. Ёсьць вэрсія, што Цзян Вэйга — пазашлюбны сын Чан Кайшы і яго японскай сяброўкі.

[[Файл:CHIANG1920.jpg|міні|300пкс|Чан Кайшы ў 1920 годзе]]
У [[1918]] ў Сунь Ятсэн выклікаў Чан Кайшы ў [[Гуанчжоў]], дзе тады знаходзіўся цэнтар рэвалюцыйных сіл, і прызначыў яго начальнікам апэратыўнага кіраваньня. У кастрычніку [[1918]] ён стаў камандуючым 2й калёнай гуандунскай арміяй і прыняў удзел у баях гуандунскай арміі супраць фуцьзяньскіх войскаў. У [[1919]] яму давялося сысьці з камандных пастоў. Ён некаторы час езьдзіў паміж Японіяй і Шанхаем, а затым зьехаў у родныя краі, каб даглядаць за маці. Яго маці памерла ў [[1921]] ва ўзросьце 58 гадоў. Неўзабаве пасьля гэтага ён быў выкліканы Сунь Ятсэнам і пачаў распрацоўку плянаў Паўночнага паходу- наступу войска з правінцыі [[Гуандун]] на поўнач краіны з мэтай пакончыць зь яе раздробленасьцю, аб’яднаць краіну і стварыць цэнтральны ўрад Кітайскай рэспублікі.

У чэрвені [[1922]] гуандунскі мілітарысты генэрал [[Чэнь Цзюнмін]] падняў мяцеж супраць Сунь Ятсэна ў Гуанчжоў. Чан Кайшы разам з Сунь Ятсэнам схаваўся на лодцы «Юнфэн». Факт, што ў цяжкую для Сунь Ятсэна хвіліну Чан Кайшы апынуўся разам зь ім, паслужыў прычынай іх збліжэньня.

[[Файл:Whampoa-Sun.jpg|міні|300пкс|[[Сунь Ятсен]] падчас візыту ў Акадэмію вамп 16 Чэрвеня 1924 г.. Стаяць, злева направа: [[Хэ Інцынь]], Чан Кайшы і Ван Балін]]
У лютым [[1923]] Сунь Ятсэн вярнуўся ў Гуанчжоў і прызначыў Чан Кайшы начальнікам свайго генэральнага штаба, а таксама зрабіў яго сябрам ваеннага камітэта партыі [[Гаміньдан]]. Ўстала задача стварэньня ўласных узброеных сілаў партыі Гаміньдан. У сувязі з гэтым, Сунь Ятсэн накіраваў Чан Кайшы ў Маскву. У Маскве Чан Кайшы прапанаваў плян ваенных дзеяньняў у Кітаі, складзены Сунь Ятсэнам, які разьлічваў на значную дапамогу з боку СССР. Замест гэтага Масква прапанавала дапамогу ў стварэньні ўзброеных сіл партыі Гаміньдан на яе ўласнай базе ў Гуанчжоў.

У [[1924]] Сунь Ятсэн прыняў рашэньне аб арганізацыі ў Гуанчжоў на высьпе Хуанпу (на кантонскім дыялекце яго назва вымаўляецца як «вамп») [[акадэмія вамп|акадэміі вамп]] — будучай кузьні кадраў для нацыянальнай рэвалюцыйнай арміі, падпарадкоўвальнай кіраўніцтву партыі Гаміньдан. Старшынёй камітэта па падрыхтоўцы да стварэньня гэтай школы быў прызначаны Чан Кайшы, у красавіку ён быў прызначаны начальнікам ваеннай школы вамп і адначасова начальнікам генэральнага штаба. [[16 чэрвеня]] адбылася ўрачыстая цырымонія адкрыцьця. У ліпені Чан Кайшы стаў па сумяшчальніцтве начальнікам крэпасьці Чанчжоў.

[[12 сакавіка]] [[1925]] ў Пэкіне ва ўзросьце 59 гадоў памёр Сунь Ятсэн. У жніўні Чан Кайшы атрымаў пасаду камандуючага 1-й нацыянальнай рэвалюцыйнай арміяй. У верасьні ён быў прызначаны камандуючым войскамі Ўсходняга паходу, які ажыцьцяўляўся з мэтай аб’яднаньня правінцый [[Гуандун]] і [[Гуансі]]. Такім чынам Чан Кайшы стаў самай моцнай ваеннай фігурай у партыі Гаміньдан. У лістападзе ў выніку шэрагу пасьпяховых ваенных апэрацый уся правінцыя Гуандун апынулася пад уладай Нацыянальнага ўрада.

== Паўночны паход ==
[[Файл:Chiang1926.jpg|міні|250пкс|Чан Кайшы ў 1926 годзе]]
У [[1926]], на 2-м зьезьдзе партыі Гаміньдан Чан Кайшы быў абраны сябрам Цэнтральнага выканаўчага камітэта (ЦВК), а на пленуме ЦВК — сябрам Пастаяннага камітэта. На зьезьдзе Чан Кайшы выступіў з дакладам аб ваенным становішчы. Ён адстойваў прапанову аб тым, каб урад распачаў [[Паўночны паход]] з мэтай аб’яднаньня краіны.

У пачатку [[1926]] ў Гаміньдана было 2 лідэры: ваенны — Чан Кайшы, і грамадзянскі — [[Ван Цзінвэй]]. Аднак у траўні Ван Цзінвэй нечакана, спаслаўшыся на хваробу, зьехаў у Францыю. У чэрвені ў руках Чан Кайшы фармальна засяродзілася партыйная, дзяржаўная, ваенная і фінансавая ўлада. У ліпені па хваробе з пасады старшыні Пастаяннага камітэта ЦВК сышоў [[Чжан Цзінцзян]], і яго месца таксама заняў Чан Кайшы.

[[9 ліпеня]] Чан Кайшы ўступіў на пасаду галоўнакамандуючага [[Нацыянальна-рэвалюцыйная армія|Нацыянальнай рэвалюцыйнай арміяй]], і неадкладна пачаў [[Паўночны паход]]. Усяго за паўгода яму ўдалося дамагчыся стабілізацыі становішча ў Паўднёва-Усходнім Кітаі. Да лістапада [[1926]] армія на чале з Чан Кайшы атрымала верх над дзьвума з трох асноўных праціўнікаў.

У сьнежні ЦВК партыі Гаміньдан пераехаў з [[Гуанчжоў]] ў [[Ухань]], дзе ўтварыўся цэнтар улады. Чан Кайшы ў процівагу Ўханю стварыў свой цэнтар ўлады ў [[Наньчан]]е, дзе разам зь ім апынуліся які вярнуўся да сваіх абавязкаў старшыня ЦВК [[Чжан Цзінцзян]] і выконваючы абавязкі старшыні Нацыянальнага ўрада [[Тань Янькай]]. Так паўстаў раскол партыі Гаміньдан.

У [[1927]] войскі Чан Кайшы ўзялі Нанкін, дзе было створаны новы Нацыянальны ўрад. Тады ж Чан Кайшы пачаў адкрытую ўзброеную барацьбу супраць камуністаў пад назвай «кампаніі за навядзенне парадку і чысьціні ва ўласным доме». У красавіку 1927 гады ў выніку змовы паміж Чан Кайшы, кіраўніцтвам замежных канцэсій Шанхая і кіраўніком [[Зялёная банда|Зялёнай банды]] [[Ду Юэшэн]]ем ў Шанхаі была ўчынены [[Шанхайская разьня 1927 году|разьня]], у выніку якой загінула каля 4 тысячаў камуністаў. У жніўні, у выніку палітычных інтрыг, Чан Кайшы абвясьціў аб сваёй адстаўцы і аб адыходзе ад палітычнай дзейнасьці, пасьля чаго зьехаў спачатку на радзіму, у правінцыю Чжэцзян, а затым у Японію. Аднак пры гэтым ён працягваў актыўную працу па развалу лягера сваіх палітычных апанентаў.

[[1 сьнежня]] [[1927]] адбылося шлюб Чан Кайшы і [[Сун Мэйлін]] (малодшая сястра жонкі Сунь Ятсэна). Першая жонка Чан Кайшы — Мао Фумэй — добраахвотна выступіла ініцыятарам разводу, на які Чан Кайшы пагадзіўся.

[[4 студзеня]] [[1928]] Чан Кайшы вярнуўся на пасаду галоўнакамандуючага Нацыянальнай рэвалюцыйнай арміяй і быў прызначаны камандуючым сіламі [[Паўночны паход|Паўночнага паходу]], які пасьпяхова завяршыў у ліпені таго ж году. [[10 кастрычніка]] [[1928]] а Чан Кайшы стаў старшынёй Нацыянальнага ўрада [[Гісторыя Кітайскай Рэспублікі|Кітайскай рэспублікі]].

== У барацьбе зь Японіяй ==
[[Файл:Chiang1933.jpg|міні|300пкс|Чан Кайшы ў 1933 годзе]]
У [[1931]] Японія пачала адкрытую [[Японская інтэрвенцыя ў Маньчжурыю (1931)|інтэрвенцыю з мэтай захопу Маньчжурыі]]. Чан Кайшы апынуўся адначасова перад трыма праціўнікамі: зьнешняй японскай агрэсіяй, выступамі спарадычна характару з боку мясцовых цэнтраў ўлады ўнутры самога Кітая, і актыўнай узброенай барацьбой [[Камуністычная партыя Кітая|Камуністычнай партыі Кітая]] за ўладу ў краіне. Некалькі гадоў яму ўдавалася лавіраваць паміж гэтымі трыма пошасьцямі, аднак у канцы [[1936]], у выніку «[[Сіаньскі інцыдэнт|Сіаньскага інцыдэнту]]», ён быў вымушаны пайсьці на стварэньне з КПК адзінага фронту барацьбы супраць японскіх захопнікаў.

Імкнучыся наладзіць супрацоўніцтва зь вядучымі дзяржавамі таго часу ў барацьбе супраць Японіі, Чан Кайшы разьвівае супрацоўніцтва адначасова з СССР і зь Нямеччынай. [[Цзян Цзінга]] адпраўляецца на вучобу ў Маскву, а [[Цзян Вэйга]] — у Мюнхэн, пасьля служыць у танкавых войсках [[вэрмахт]]а.

[[7 ліпеня]] [[1937]] [[Інцыдэнт на Лугаўцяо|японскія войскі абстралялі мост Лугаўцяо]] ([[Мост Марка Пола]]) у ваколіцах Пэкіна: так пачалася Японска-Кітайская вайна 1937-45. Рашэньнем нацыянальнага ўрада Чан Кайшы быў прызначаны гэнералісімусам Кітайскай рэспублікі. У канцы [[1938]] Ван Цзінвэй зьбег да японцаў і стаў кіраўніком [[Рэжым Ван Цзінвэя|марыянеткавага кітайскага ўрада]]; Чан Кайшы прыйшлося ваяваць ня толькі супраць японскай арміі, але і супраць [[калабарацыйная кітайская армія|армій, складзеных з кітайцаў і падпарадкоўваючыхся праяпонскім урадам]].

Пасьля капітуляцыі Японіі [[2 верасьня]] [[1945]] г. і няўдалых перамоваў з КПК аб стварэньні кааліцыйнага ўрада зь ліпеня [[1946]] г. Чан Кайшы кіраваў барацьбой Гаміньдана з КПК у грамадзянскай вайне.

[[Файл:Chiang Kai-shek, Li Zongren and XGOA microphone 19480520.jpg|міні|300пкс|20 траўня 1948 году. Чан Кайшы ўступае ў пасаду прэзыдэнта Кітайскай рэспублікі]]

== Рэлігійныя погляды ==
Насуперак антыхрысьціянскім настроям у Гаміньдане, жадаючы ажаніцца на Сун Мэйлін, гэнерал Чан Кайшы пагадзіўся з умовай, пастаўленай яе маці — прыняць хрысьціянства. Вясельле адбылася [[1 сьнежня]] [[1927]], аднак хрышчэньне ў [[��етадызм|метадысцкай]] царквы Чан Кайшы прыняў толькі па сканчэньні амаль трох гадоў — [[23 кастрычніка]] [[1930]], перад гэтым старанна дасьледаваўшы хрысьціянскае веравучэньне.<ref name="r2176">[https://web.archive.org/web/20130601000502/http://www.portal-credo.ru/site/?act=lib&id=2176 Партал-Credo.Ru — Кс <! — Загаловак дададзены ботам ->]</ref>. Пасьля ён рэгулярна выступаў з пропаведзямі ў радыёзвароце на хрысьціянскія тэмы.

У [[1951]] Чан Кайшы і яго жонка Сун Мэйлін прынялі ўдзельнікаў місіянерскай канфэрэнцыі, якая пасьля гэтага стала рэгулярнай. Урад Гаміньдана цесна супрацоўнічаў з хрысьціянскімі місіянэрамі, выкарыстоўваючы іх друк, радыёстанцыі і школы для [[антыкамунізм|антыкамуністычнай]] прапаганды<ref>[https://web.archive.org/web/20130531210127/http://www.portal-credo.ru/site/?act=lib&id=2182 Партал-Credo. Ru — Кс <! — Загаловак дададзены ботам ->]</ref>.

Да гэтага часу на Тайвані карыстаецца папулярнасьцю кніга «Салодкая крыніца ў пустыні» ('' Хуанмо ганьцюань''), якая ўяўляе сабой пераклад кнігі Летта Каўман «Streams in the Desert» з камэнтарамі «ананімнага кітайскага хрысьціяніна», аўтарам якіх зьяўляецца Чан Кайшы, які чытаў яе зь ліпеня [[1944]] <ref name="r2176"/>.

== Тайванскі пэрыяд ==
[[Файл:Stamp China 1945 2 inauguration.jpg|міні|Паштовая марка Кітаю 1945 году, прысьвечаная інаўгурацыі Чан Кайшы]]
[[Файл:Chiang Kai-shek and Soong May-ling in 1955.jpg|міні|300пкс|Чан Кайшы з жонкай у 1955 годзе]]
Пасьля паразы Гаміньдана ў [[1949]] Чан Кайшы ўзначаліў урад і Гаміньдан на [[Тайвань|Тайвані]]. Прэзыдэнт ([[1950]]) і Вярхоўны галоўнакамандуючы ўзброеных сіл [[Кітайская Рэспубліка|Кітайскай Рэспублікі]] (як афіцыйна называецца дзяржава на Тайвані). Да пачатку 1970-х гадоў карыстаўся падтрымкай [[ЗША]] і шматлікіх (але далёка не ўсіх) іх саюзьнікаў як адзіны законны кіраўнік усяго Кітая. Доўгі час прадстаўнікі рэжыму Чан Кайшы займалі ў [[Савет Бясьпекі ААН|Савеце Бясьпекі ААН]] кітайскае месца, аднак [[25 кастрычніка]] [[1971]] у Савет Бясьпекі быў уведзены прадстаўнік [[КНР]].

Памёр [[5 красавіка]] [[1975]] г. на Тайвані, дзе правёў апошнія 26 гадоў свайго жыцьця. У сваім палітычным завяшчаньні Чан Кайшы заклікаў сваіх суайчыньнікаў працягваць ажыцьцяўляць 3 народных прынцыпы Сунь Ятсена: дамагацца аздараўленьня і вяртаньня да жыцьця кантынентальнай часткі Кітая, адраджаць нацыянальную культуру і рашуча абараняць дэмакратыю. Перад сваёй сьмерцю ён прасіў, каб яго астанкі былі перавезены на мацярык ў Нанкін для пастаяннага пахаваньня на гары Цзыцзіньшань, дзе знаходзіцца труна зь целам Сунь Ятсэна <ref>[http://www.epochtimes.ru/content/view/1157/17/Чан Кайшы: гісторыя кітайскага Банапарта — Вялікая Эпоха (The Epoch Times) — Актуальныя навіны і фотарэпартажы з усяго свету. Эксклюзіўныя навіны з Кітая]{{Недаступная спасылка|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Сын Чан Кайшы — [[Цзян Цзінга]] — стаў новым кіраўніком тайванскай адміністрацыі.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Палітыкі-эмігранты]]
[[Катэгорыя:Лідэры краін-удзельніц Другой сусьветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Чан Кайшы| ]]
Шаблёны, якія ўжываюцца на гэтай старонцы:
Вярнуцца да старонкі «Чан Кайшы».
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/Чан_Кайшы»