Лужычане
Лужыча́не, альбо лу́жыцкія сэ́рбы (па-нямецку: Sorben, па-дольнасорбску: Serby, па-верхнелужыцку: Serbja), вэ́нды — група з двух блізкароднасных славянскіх народаў, які пражывае на тэрыторыі Ніжняй і Верхняй Лужыц — абласьцей, што ўваходзяць у склад сучаснае Нямеччыны.
| Лужычане | |
Serby, Serbja | |
 | |
| Агульная колькасьць | 50—60 тыс. |
|---|---|
| Рэгіёны пражываньня | Нямеччына |
| Мовы | нямецкая, лужыцкія |
| Рэлігіі | каталіцтва, пратэстантызм |
| Блізкія этнасы | палякі, чэхі, кашубы, славакі, іншыя славяне, немцы (мяшаныя шлюбы) |
Гісторыя
рэдагавацьУзьнікненьне
рэдагавацьСучасныя лужычане — нашчадкі лужыцкіх сэрбаў, або проста сэрбаў, аднаго з 3 галоўных пляменных зьвязаў так званых палабскіх славянаў, у лік якіх уваходзілі таксама пляменныя зьвязы люцічаў (вэлетаў або вэльцаў) і бодрычаў (абадрытаў, рэракаў або рарогаў). Палабскія славяне, або, па-нямецку, вэнды, у раньнім Сярэднявеччы засялялі ня меней за траціну тэрыторыі сучаснае нямецкае дзяржавы — поўнач, паўночны захад і ўсход[1]. Як сьведчаць фіксацыі старажытных рымскіх і грэцкіх гісторыкаў, а таксама матэрыяльныя сьведчаньні, найбольш верагодным выпадае казаць аб засяленьні гэтае тэрыторыі славянамі ў раньнім Сярэднявеччы з тэрыторыяў Усходняй Эўропы, да гэтага тэрыторыі сучаснае Нямеччыны й суседніх рэгіёнаў насялялі германскія й кельцкія плямёны. Першыя селішчы лужыцкіх сэрбаў, у адпаведнасьці зь нямецкімі зьвесткамі, зафіксаваныя меркавана да VI ст. Паводле іншых тэорыяў, лужычане, як і славяне наогул, зьяўляюцца аўтахтонным насельніцтвам дадзеных тэрыторыяў, на якіх адбываўся працэс вылучэньня славянаў як такіх з больш раньніх індаэўрапейскіх супольнасьцяў. У прыватнасьці, іх суадносяць з так званай Пшаворскай культурай.
Новы пэрыяд
рэдагавацьУ цяперашні час усе нашчадкі славянскіх плямёнаў цяперашняе Нямеччыны, за выключэньнем лужычанаў, цалкам зьнямечаныя. Гэты працэс доўжыўся некалькі стагодзьдзяў, на працягу якіх насельніцтва гэтых некалі славянскіх земляў, знаходзячыся пад нямецкім ваенна-палітычным панаваньнем, паступова анямечвалася. Працэс уключэньня палабскіх і паморскіх земляў у склад германскіх дзяржаваў расьцягнуўся на пэрыяд з XII да XIV ст. Землі лужычанаў увайшлі ў склад Францкай імпэрыі Карла Вялікага у IX стагодзьдзе.
У пачатку XI ст. лужыцкія землі былі заваяваныя Польшчай, аднак неўзабаве перайшлі пад уладу Майсэнскага маркграфства. У 1076 нямецкі імпэратар Генрых IV саступіў Лужыцкую марку Чэхіі. У пэрыяд знаходжаньня ў складзе Чэскага каралеўства пачаўся актыўны працэс ��ерманізацыі рэгіёну, якім была закранутая таксама ўласна Чэхія. У Лужыцу масава перасяляліся каляністы зь Нямеччыны, якія атрымлівалі ад чэскай дзяржавы розныя гандлёвыя і падатковыя прывілеі.
Пасьля ўсталяваньня ў Чэхіі дынастыі Габсбургаў працэсы германізацыі славянскага насельніцтва паскорыліся. У XVII ст. лужыцкія землі былі саступленыя Саксоніі, а ў XIX ст. увайшлі ў склад Прусіі, з 1871 — у складзе Нямецкае імпэрыі.
Сучасны стан
рэдагавацьЛужычане — апошняя этнічная супольнасьць славянаў Нямеччыны, прадстаўнікі якой карыстаюцца славянскай мовай.
Сучасная лужыцкая мова падзяляецца на верхне- і ніжнелужыцкую мовы.
Лужычане — адна з чатырох афіцыйна прызнаных нацыянальных меншасьцяў Нямеччыны (нараўне з цыганамі, фрызамі і датчанамі). Лічыцца, што лужычанамі цяпер ёсьць каля 60 тысячаў грамадзянаў Нямеччыны, зь якіх 20 000 жыве ў Ніжняй Лужыцы (Брандэнбург) і 40 тыс. — у Верхняй Лужыцы (Саксонія).
Крыніцы
рэдагаваць- ^ А. Нидерле, Славянские древности, М., «Алетейа», 2001.
Вонкавыя спасылкі
рэдагавацьЛужычане — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
