Сурағол Миңлебаев
| Сурағол Миңлебаев | |
| Тыуған көнө |
билдәһеҙ |
|---|---|
| Тыуған урыны |
Төнгүк ауылы, Ғәйнә улусы, Уҫы даруғаһы (хәҙерге Пермь крайының Барҙы районы) |
| Вафат булған көнө |
билдәһеҙ |
| Вафат булған урыны |
билдәһеҙ |
Сурағол Миңлебаев — 1755—1756 йылдарҙағы башҡорт ихтилалы етәкселәренең береһе. Мулла.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Сурағол Миңлебаев сығышы менән Уҫы даруғаһы Ғәйнә улусы Төнгүк ауылы башҡорттарынан[1][2].
Мулла Сурағол Миңлебаев Батыршаға уның ниәттәрен хуплап хат яҙа[3]. 1755 йылдың йәйендә Бөрйән улусында ихтилал тоҡанғаны билдәле булғас, ғәйнә башҡорттары йәнә Батыршаға көрәште башларға кәрәк тигән тәғдим яһайҙар. Ахун Ғәйнә улусында хәл менән танышыу маҡсатында үҙенең шәкерттәрен ебәрә. Һуңғыларҙың килеүе менән файҙаланып, Сурағол Миңлебаев Ғәйнә улусы (Төнгүк, Барҙы, Башап, Сәрәш, Солтанай, Аҡлыш ауылдары) кешеләренән баш күтәреүселәр отрядын ойоштора. Шул уҡ ваҡытта Аҡбаш Әндрүшев һәм Мостай Теребирҙин Ҡыҙылъяр ауылы башҡорттары баш күтәрә[4].
1755 йылдың 27 авгусында Сурағол Миңлебаев отряды менән Ҡыҙылъяр ауылына килә. Ихтилалсылар йыйылып Себер даруғаһы Ҡарыш ауылына Батыршаға барырға ниәтләй. Ләкин бында Туҡтамыш Ишбулатов отряды тарафынан һөжүм ителә[1].
Аҙаҡ батша хөкүмәтенә тоғро мишәр старшиналарына әсиргә эләгә. Өфө ҡалаһы төрмәһендә тотола, язалауҙарға дусар ителә. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ[1].
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Аҡманов И. Ғ. Сурағол Миңлебаев // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- ↑ Хәҙерге Пермь крайының Барҙы районы
- ↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — ISBN 978-5-295-04683-4.
- ↑ История башкирских родов. Гайна. Том 11 / С. И. Хамидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, В. Г. Волков, А. А. Каримов, А. М. Зайнуллин, А. Р. Махмудов, Р. М. Рыскулов, А. Р. Асылгужин, А. Я. Гумерова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2015. — С. 65. — 696 с. — ISBN 978-5-85051-641-3.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов. — Уфа: Гилем, 2011. — Т. III. — 476 с. — ISBN 978-5-7501-1301-9.
- Таймасов С. У. Батырша и Башкирское восстание 1755 года // Вестник Башкирского университета. — 2005. — Т. 10. — № 4. — С. 71—73.
- № 121. 1756 г. Февраля 8. — Указ из Оренбургской Губернской Канцелярии в Уфимскую Провинциальную Канцелярию об оставлении на местах до поимки муллы Батырши 15 человек из числа причастных к восстанию башкир, мищеров и татар.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Аҡманов И. Ғ. Сурағол Миңлебаев // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.