Морозов Александр Александрович битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

Битте мөхәррирләү ғәмәлен башҡара алмайһығыҙ. Сәбәбе:

IP-адресығыҙ бөтә Викимедиа Фонды викиларында блокланған.

Блок ҡуйыусы: ‪EPIC‬. Сәбәбе: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Блоктың башланғыс датаһы: 08:48, 2 июль 2024
Блоктың тамамланыу датаһы: 08:48, 2 июль 2025

Ағымдағы IP-адресығыҙ: 206.189.44.186. Блокланған арауыҡ: 206.189.32.0/20

Был мәғлүмәттәрҙе барлыҡ мөрәжәғәттәрегеҙҙә лә күрһәтегеҙ. Әгәр блоклауға яңылыш эләктем тип уйлаһағыҙ, өҫтәмә мәғлүмәтте һәм инструкцияларҙы глобаль асыҡ прокси ҡағиҙәләрендә таба алаһығыҙ.

Юғиһә, блок тураһында фекер алышыу өсөн Мета-викила тикшереү һорауы яҙығыҙ. Һеҙ шулай уҡ стюардтарҙың stewards@wikimedia.org адресындағы VRT сиратына бөтә юғарыла күрһәтелгән мәғлүмәттәр ҡушып электрон хат ебәрә алаһығыҙ.

Һеҙ был биттең сығанаҡ тексын ҡарай һәм күсермәһен ала алаһығыҙ:

{{Персона|изображение=|дата рождения=|дата смерти=|род деятельности={{инженер|СССР}}-[[инженер-конструктор|конструктор]], танкостроитель|отец=|мать=|супруга=|дети=|награды и премии={{Ряд|{{Медаль Серп и Молот|1943}}|{{Медаль Серп и Молот|1974}}}} 
{{Ряд|{{Орден Ленина}}|{{Орден Ленина}}|{{Орден Ленина}}|{{Орден Октябрьской Революции}}}}
{{Ряд|{{Орден Кутузова 1 степени}}|{{Орден Суворова 2 степени}}|{{Орден Трудового Красного Знамени}}|{{Орден Трудового Красного Знамени}}}}
{{Ряд|{{Орден Трудового Красного Знамени}}|{{Орден Красной Звезды}}|{{Медаль За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}|{{Медаль За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}}}
{{Ряд|{{Медаль Двадцать лет победы в Великой Отечественной войне 1941—1945 гг.}}|{{Медаль Тридцать лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}|{{Медаль «50 лет Вооружённых Сил СССР»}}|{{Медаль «60 лет Вооружённых Сил СССР»}}}}
{{Ряд|{{Медаль Ветеран труда}}}} 
{{Ряд|{{Ленинская премия|1967}}|{{Сталинская премия|1942}}|{{Сталинская премия|1946}}|{{Сталинская премия|1948}}|{{Заслуженный машиностроитель УССР}}}}|сайт={{url|http://www.morozov-a-a.narod.ru}}|викисклад=}}
[[Файл:Morozov_A.A._on_a_Soviet_postal_card.jpg|мини|240x240пкс|Морозов А. А. портреты төшөрөлгән совет почта конверты ]]
[[Файл:Памятник_на_могиле_Морозова_А.А..jpg|мини]]
'''Морозов Александр Александрович''' ({{OldStyleDate2|29|октября|1904|16}}<ref>[http://bse.sci-lib.com/article078200.html Морозов Александр Александрович] - БСЭ, 3-е издание</ref>, Бежица, Орел губернаһы — [[14 июнь|14 июнь,]] [[1979 йыл|1979]], [[Харьков]]) — совет инженер-конструкторы, генерал-майор-инженер, Т-34 танкына нигеҙ һалыусыларҙың береһе. Ике Тапҡыр [[Социалистик Хеҙмәт Геройы]]. Ленин премияһы лауреаты.

== Биографияһы ==
Морозов Александр Александрович Бежицала (хәҙерге [[Брянск|Брянскиҙең]] сиктәрендә) 1904 йылдың 3 (16) октябрендә тыуған.

[[1919 йыл|1919 йылда]], дөйөм белем биреү мәктәптәбенең алтынсы класынан һуң, Харьков паровоздар эшләү заводында сәркәтип-эш ҡағыҙҙары яҙыусы  булып эшләй башлай. Һуңыраҡ копировщик(күсермәләр яһаусы), чертежсы һәм конструктор булып  эшләй; тәүге Коммунар гусеницалы тракторҙарын эшләүҙә ҡатнаша.

[[1928 йыл|1928]] йылда [[Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы|РККА]] (ЭКҠА)-нан хеҙмәттән ҡайа, унда авиация авиабригадаһында техник-моторист булып хеҙмәт итә. [[1929 йыл|1929]]—[[1931 йыл|1931 йылдарҙа]] М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү электр-техик институтында ситтән тороп уҡый, ҡалғандары ситтән тороп Мәскәү механика-м. в. ломоносов исемендәге электротехник институтын (1930 йылда был институт М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү автотрактор  институты тип атала башлай, хәҙерге көндә Мәскәү дәүләт техник университетының «Мәскәү автомеханика институты»). 1930 йылдар аҙағында Морозов Александр Александрович   Т-34 танкының  прототиптары булған А-20 һәм А-32 танкыларын эшләүҙә`ҡатнаша.

Морозов Александр Александрович [[Бөйөк Ватан һуғышы]] ваҡытында — [[Коммунистик интернационал|Коминтерн]] исемендәге № 183 Харьков заводында баш конструктор була, [[1941 йыл|1941]] йылдың октябрендә был завод [[Түбәнге Тагил]] ҡалаһына эвакуациялана.

А. А. Морозов [[Харьков]] немец фашистарынан азат ителгәндән һуң [[Харьков]] ҡалаһына ҡайта.

[[1951 йыл|1951 йылдың]] ноябенән алып — машиналар Харьков машиналар төҙөү заводының Конструкторҙар бюроһында баш конструктор булып эшләй, 1966-1976 йылдарҙа — ул КБ-ның начальнигы була. Уның етәкселеге аҫтында Т-64 ([[1963 йыл|1963]]), Т-64А ([[1966 йыл|1966]]) танкылары эшләнә.

[[1976 йыл|1976 йылдың]] июненән алып  — Харьков машиналар төҙөү заводының Конструкторҙар бюроһында консультант һәм СССР Машиналар эшләү министрлығы Фәнни-техник советы ағзаһы.

[[СССР Юғары Советы|СССР Юғары Советының]] 5-се саҡырылыш (1958-1962) депутаты. [[1943 йыл|1943 йылдан]] алып [[Советтар Союзы Коммунистар партияһы|ВКП(б)]] ағзаһы. Генерал-майор-инженер ([[1945 йыл|1945]]). [[Фән докторы|Техник фәндәр докторы]] ([[1972 йыл|1972]]).

Александр Александрович Морозов [[Харьков]] ([[Украина Совет Социалистик Республикаһы|УССР]]) ҡалаһында йәшәй. [[1979 йыл|1979]] [[1976 йыл|йылдың]] [[14 июнь|14 июнендә]]  вафат була. [[Харьков|Харьковтың]]  № 2  зыяратында ерләнгән.

== Награда һәм премиялары ==

* УССР-ҙың Атҡаҙанған машиналар төҙөүсеһе
* ике тапҡыр [[Социалистик Хеҙмәт Геройы]] ([[1943 йыл|1943]], [[1974 йыл|1974]])<ref>[http://sun.tsu.ru/mminfo/2020/000462771/1943/1943_004.pdf Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Социалистического Труда товарищам Кочеткову Д. Е., Максареву Ю. Е., Морозову А. А. и Музрукову Б. Г.» от 20 января 1943 года] // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 28 января (№ 4 (264)). — С. 1.</ref>
* өс [[Ленин ордены]] (июнь 1942, 1943, 1974);
* [[Октябрь Революцияһы ордены]];
* [[Кутузов ордены|i дәрәжә Кутузов ордены]];
* [[Суворов ордены|II дәрәжә Суворов ордены]];
* өс [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены]];
* [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]];
* миҙалдар;
* [[Ленин премияһы]] ([[1967 йыл|1967]])
* беренсе дәрәжә Сталин премияһы ([[1942 йыл|1942]]) — яңы типтағы урта танк («Т-34») конструкцияһын  эшләү өсөн
* беренсе дәрәжә Сталин премияһы  ([[1946 йыл|1946]]) — яңы танк конструкцияһын эшләү һәм булған урта танк конструкцияһын камиллаштырыу өсөн
* икенсе дәрәжә Сталин премияһы ([[1948 йыл|1948]]) — яңы танк төҙөү өсөн («Т-54»)

== Хәтер ==
Александр Александрович Морозов хөрмәтенә аталғандар:

* А. А. Морозов исемендәге Харьков механика техникумы
* Машиналар төҙөүҙең махсус конструкторлыҡ бюроһы (танк)
* [[Харьков|Харьковта]]  һәм Балашовкалағы урамдар

Брянскиҙа Брянск машиналар эшләү заводы эргәһендәге Брянск ҡала мәҙәниәт һарайы алдында Морозов Александрға бюст ҡуйылған ([[1982 йыл|1982]]  [[1976 йыл|йылдың]] [[8 май|8 майында]] асылған).

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==

* Кошкин, Михаил Ильич
* Кучеренко, Николай Алексеевич
* Инженер-конструктор

== Иҫкәрмә ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==

* {{Китап|автор=Морозов А. А.|заглавие=Танки и люди. Дневник главного конструктора|место=BTVT.narod.ru|издательство=Обработка записей, подготовка и оформление рукописи выполнена к.т. н. В. Л. Чернышевым|год=2006}}
* {{Китап|автор=Листровой В., Слободин К.|заглавие=Конструктор Морозов|место={{М}}|издательство=Политиздат|год=1983|страниц=80|серия=[[Герои Советской Родины]]}}

== Һылтанмалар ==

* {{Warheroes|id=10117|star=Labor}}
* [http://www.morozov-a-a.narod.ru/ Сайт, посвященный А. А. Морозову]
[[Категория:Техник фәндәр докторҙары]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
[[Категория:Генерал-майорҙар (СССР)]]
[[Категория:5-се саҡырылыш СССР Юғары Советы депутаттары]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Ленин премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Хеҙмәт ветераны» миҙалы менән бүләкләнеүселәр]]
[[Категория:«1941–1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышындағы фиҙакәр хеҙмәте өсөн» миҙалы менән наградланыусылар]]
[[Категория:«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы менән бүләкләнеүселәр]]
[[Категория:Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:II дәрәжә Суворов ордены кавалерҙары]]
[[Категория:I дәрәжә Кутузов ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Октябрь Революцияһы ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Ленин ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Социалистик Хеҙмәт Геройҙары]]
[[Категория:СССР инженерҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса инженерҙар]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Харьковта вафат булғандар]]
[[Категория:1979 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:14 июндә вафат булғандар]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:1904 йылда тыуғандар]]
[[Категория:29 октябрҙә тыуғандар]]

Был биттә ҡулланылған ҡалыптар:

Морозов Александр Александрович битенә ҡайтыу.

«https://ba.wikipedia.org/wiki/Морозов_Александр_Александрович» битенән алынған