Sünnilik
Əhlis-Sünnə vəl-Cəmaat (ərəbcə: أهل السنة والجماعة), qısa olaraq Əhlis-Sünnə (ərəbcə: أهل السنة) və ya Sünnilik — İslamda ən böyük məzhəb və ya əqidə.
Tarixi
[redaktə | vikimətni redaktə et]Sünnə (ərəbcə: سنة) sözü ərəbcədən tərcümədə "yol" mənasını bildirir. Bu məzhəbə mənsub olanlara "sağlam və doğru inancı mənimsəyənlər" mənasında "sünni" deyilir. M. Watt "sünni" teriminin ilk dəfə IV. əsrdə istifadə olunduğunu qeyd edir.[1] Lakin tabeindən Səid ibn Cübeyrə istinad edilən bir rəvayətə görə bu söz VIII. əsrin əvvəli (hicri I. əsrin sonuna doğru) ortaya çıxıb.[2] "Əhli sünnə" termini isə ilk dəfə Həsən əl-Bəsri tərəfindən istifadə olunmuşdur.[3]
Dünyada İslam dininə etiqad edənlərin 85-90%-ni Əhlis-Sünnə məzhəbinin nümayəndələri təşkil edir.[4][5] Sünniliyin 2 kəlam (əqidə), 4 fiqh məzhəbi var[6].
Kəlam (əqidə) məzhəbləri:
[redaktə | vikimətni redaktə et]Fiqhi məzhəblər:
[redaktə | vikimətni redaktə et]Qaynaqları
[redaktə | vikimətni redaktə et]
Sünnilərin ilkin hədis kitabları hələ Məhəmməd peyğəmbər sağ ikən beytlər şəklində [7] yazılmağa başlanmışdır ki, bu janr da "Məğazi" adlanır. Erkən zamanda "əl-Məğazi" janrında yazılmış kitab müəllifləri arasında ən tanınmış müəlliflər üç nəfərdir:
- Məhəmməd ibn Ömər əl-Vaqidi (hicri 130-207),
- Məhəmməd ibn İshaq əl-Muttaləbi (hicri 80-151),
- Musa ibn Uqbə əl-Mədəni (vəfatı h. 141).
Sünnilərin digər məşhur hədis qaynaqları bunlardır:
- Həmmam ibn Münəbbih - "Sahifətus-səhihə" (Bu mənbədə Məhəmməd peyğəmbərdən 70 il sonra, səhabə Əbu Hüreyrədən, 120-dən çox hədis yazılmışdır),
- Əbdur-Razzaqın "Müsənnəfi",
- Əhməd ibn Hənbəl "Müsnəd"i,
- Hakimin "Müstədrak"ı
- İmam Malikin "Muvatta"sı (Bu mənbə Məhəmməd peyğəmbərdən 150 il sonra yazmışıldır),
- Səhih İbn Hibban,
- Sünən əl-Darimi,
- Kitabuz-Zuhd,
- Səhihi-Buxari (İmam Buxari özündən əvvəl yazılmış hədisləri toplayaraq, onları tədqiq və təsnif edərək özünün bu kitabında cəm etmişdir),
- Səhihi-Müslim,
- Sünəni Nəsai,
- Sünəni-Tirmizi,
- Sünəni-Əbu Davud,
- Sünəni-İbn Macə.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ M. Watt. İslam Düşüncəsinin Təşəkkül Dövrü. 388.
- ↑ E. Ruhi Fığlalı. Çağımızda Îtikādî İslâm Mezhepleri (türk). Ankara. 54.
- ↑ Darimi. Muqəddimə (ər). 23.
- ↑ Britannika Ensiklopediyası, Sunnite Arxivləşdirilib 2010-08-09 at the Wayback Machine
- ↑ "Oxford Islamic Studies Online". 2017-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-09.
- ↑ "Sünnilik nedir ne değildir?". 2024-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-20.
- ↑ ibn Uqbə, Musa. əl-Məğazi (ərəbcə). Mədinə şəhəri. VII-VIII əsrlər.
Həmçinin bax
[redaktə | vikimətni redaktə et]Xarici keçidlər
[redaktə | vikimətni redaktə et] Lüğətlər və ensiklopediyalar | |
|---|---|
| Normativ yoxlama |
 | İslam haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |