Syanbilər üçün mənbəyə bax

Aşağıdakı səbəbə görə bu səhifəni redaktə etmək hüququnuz yoxdur:

Sizin IP-ünvanınız bütün Vikimedia Fondu vikilərində bloklanmış diapazon daxilindədir.

Blok ‪EPIC‬ tərəfindən tətbiq edilib. Göstərilən səbəb: Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Blokun başlaması: 08:48, 2 iyul 2024
Blokun bitməsi: 08:48, 2 iyul 2025

Cari IP-ünvanınız: 206.189.44.186. Bloklanmış diapazon: 206.189.32.0/20. Zəhmət olmasa, yuxarıda göstərilən bütün məlumatları edəcəyiniz müraciətlərə daxil edin.

Səhvən bloklandığınızı düşünürsünüzsə, əlavə məlumat və təlimatları Açıq proksilərə yox qlobal siyasətində tapa bilərsiniz.

Əks halda bloku müzakirə etmək üçün Meta-Wiki-də sorğu göndərin. Siz həmçinin stüardlar VRT sorğu növbəsinə (stewards@wikimedia.org) yuxarıdakı bütün təfərrüatlar daxil olmaqla e-məktub göndərə bilərsiniz.

Siz bu səhifənin məzmununu görə və köçürə bilərsiniz.

{{Çin tarixi}}
'''Syanbilər''' ([[Çincə]]: 鮮卑, [[pinyin]]: Xiānbēi, [[Wade-Giles]]: Hsien-pi), [[Monqolustan]] və [[Mancuriya]] sərhədləri civarında yaşamış köçəri tayfa.

Etnik quruluşu mövzusunda [[Monqol]] tezisi, [[Tunguz]] tezisi, Monqol və [[Türk]] boylardan yaranan bir konfederasiya olduğuna dair tezisi də var.<ref>Wolfgang-Ekkehard Scharlipp ''Die frühen Türken in Zentralasien'', (Orta Asya'nın eski Türkleri) Darmstadt 1992, S. 10</ref>

[[Vu-Huan]] (烏桓 wū huán) konfederasiyası [[Hunlar]]ın cənub-şərqində Sien-Pi'ler Hiung nuların şimal-şərqində qurulmuçdur. Hun birliyindən qopan bu topluluqlar keçmiş ortaqlarına hücum çəkmişdir. Syanbilərin qalxış dövrü Hunların yıxılma dövrü təsadüf eləyir. 87-ci illə 93-cü illər arasında Hunların iki [[Şanyuy]]unu (hökmdarlarını) öldürülmüşdülər.

Syanbilərin ən adlı-sanlı hökmdarı II yüzilliyin ortalarından 181-ci ilə qədər taxtda qalmış [[Tan Şıhuay]] (檀石槐 tan shíhuái, 136 – 181) olmuşdur. Tan Şıhuay [[Şimal Hun xaqanlığı|Şimal Hunları]] məğlub etməyi bacarmış və torpaqlarını İli çayına qədər genişlətmişdir. Bir çox dəfə (158-ci ildə [[Cənub Hun xaqanlığı|Cənub Hunları]] ilə birlikdə) [[Böyük Çin səddi|Çin səddi]]ni aşmışdır. Oğulları və qardaşı oğlanları onun yerini tuta bilməmiş və beləcə Sien Pi konfederasiyası 233-cü ildə dağılmışdır.

Syanbilərin bir bölümü [[Liaotung]] (遼東)dan [[Henan]]a doğru hərəkət etmiş və orada [[Xan Tsun]] (Murong Jun (慕容<small>皝</small> mùróng huàng, ? – 360) başçılığı altında 352-ci ildə güney Hunları məğlub etmişdir. Orada qurduqları [[Yan sülaləsi]] ([[Qian Yan (16 Krallık)|Çian Yan]] və [[Hou Yan (16 Krallık)|Hou Yan]]) çox ayaqda dura bilməmiş və 370 ilində eyni özləri kimi qısa ömürlü [[Qian Qin (16 Krallık)|Çian Çin]] (前秦) sülaləsini quran tibetli [[Di]] tayfasından [[Fu Jian]] (苻健)a məğlub olmuşdur. Ancaq 16 il sonra 386-cı ildə bu bölgədə [[Tabğaclar]] (Tuoba) Tuoba Gui (拓跋珪) [[Şimal Vey sülaləsi|Şimal Vey sülaləsini]] qurmuşdur. Tabğaclar da Syanbilərin zamanında bir Syanbi boyu idi.

=== Syanbilərin başlıca qolları ===
Cənub Syanbi: [[Duan]] (段), [[Murong]] (慕容), [[Yuwen]] (宇文)

Qərb Syanbi: [[Tuoba]] (拓跋) => [[Han ulusu|Hanla]]şma siyaseti => Yuan (元)

Şimal Syanbi: [[Muron Tuyuhun]] (慕容吐谷渾)
'Hunlar' çağında 'Syanbi' tayfalarının başçısı, "Tanşihuai, 10 ayda doğulmuşdur".

=== Syanbi Sülaləsi ===
{|border=1 align=left tableborder="2" style="margin:5px 0 1em 1em; border:1px solid {{Portal:Qədim Çin/Rəng6}}; color:{{Portal:Qədim Çin/Rəng6}};"
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng1}}"
! colspan="3"| Syanbi Sülaləsi
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng1}}"
! Dövləti
! Qurucusu
! Tarixi
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Dai (16 Krallık)|Dai]] 代 ||[[Tuoba Yilu]] 拓跋猗盧 || 315 – 376
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Çian Yan (16 Krallık)|Çian Yan]] 前燕||[[Murong Huang]] 慕容皝|| 337 – 370
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Hou Yan (16 Krallık)|Hou Yan]] 後燕||[[Murong Chui]] 慕容垂 || 384 – 409
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Qərbi Çin (16 Krallık)|Qərbi Çin]] 西秦 ||[[Çifu Guoren]] 乞伏國仁 || 385 – 431
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
| [[Nan Liang (16 Krallık)|Cənubi Liang]] 南涼||[[Tufa Wugu]] 禿髮烏孤 ||397 – 414
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Cənubi Yan (16 Krallık)|Cənubi Yan]] 南燕 ||[[Murong De]] 慕容徳 ||400 – 410
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Şimali Vey (Cənub Şimal Xaqanı)|Şimali Vey]] 北魏 ||[[Tuoba Gui]] 拓跋珪 || 386 – 534
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Şərqi Vey (Cənub Şimal Xaqanı)|Şərqi Vey]] 東魏 ||[[Yuan Shanjian]] 元善見 ||534 – 550
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Qərbi Vey (Cənub Şimal Xaqanı)|Qərbi Vey]] 西魏 ||[[Yuan Baoju]] 元宝炬 ||535 – 556
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Şimali Çi (Cənub Şimal Xaqanı)|Kuzey Çi]] 北齊 ||[[Yuwen Jue]] 宇文覚 ||550 – 577
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Şimali Çov (Cənub Şimal Xaqanı)|Kuzey Çov]] 北周 ||[[Gao Yang]] 高洋 || 557 – 581
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|[[Sui Xaqanı|Sui]] 隋 ||[[Yan Çian]] 楊堅 ||  581 – 618
|- bgcolor="{{Portal:Qədim Çin/Rəng3}}"
|}

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

== Həmçinin bax ==

== Xarici keçidlər ==
{{Monqolustan mövzularda}}
{{Monqol xalqları}}

[[Kateqoriya:Çin tarixi]]

Bu səhifədə istifadə edilmiş şablonlar:

Şablon:!! (mənbə koduna bax) (yarım-mühafizə edilib)
Şablon:* (redaktə)
Şablon:Bayraq (mənbə koduna bax) (yarım-mühafizə edilib)
Şablon:Bayraq/icon (redaktə)
Şablon:Dil-mn (redaktə)
Şablon:Dil1 (redaktə)
Şablon:Flaqifikasiya/Monqolustan (redaktə)
Şablon:Float right (redaktə)
Şablon:Kvadrat mötərizəsiz (redaktə)
Şablon:Lang-mn (redaktə)
Şablon:Monqol xalqları (redaktə)
Şablon:Monqolustan mövzularda (redaktə)
Şablon:Namespace detect (redaktə)
Şablon:Navbox (redaktə)
Şablon:Naviqasiya cədvəli (redaktə)
Şablon:Naviqasiya xətti (redaktə)
Şablon:Rəng (redaktə)
Şablon:Rəng/Monqolustan (redaktə)
Şablon:Str left (redaktə)
Şablon:Tnavbar (redaktə)
Şablon:Xx (redaktə)
Şablon:Çin tarixi (redaktə)
Şablon:Ölkə mövzularda (redaktə)
Şablon:İstinad siyahısı (mənbə koduna bax) (təcrübəli redaktor mühafizəsi)
Şablon:İstinad siyahısı/styles.css (redaktə)
Şablon:Хх (redaktə)
Şablon:• (redaktə)
Portal:Qədim Çin/Rəng1 (redaktə)
Portal:Qədim Çin/Rəng2 (redaktə)
Portal:Qədim Çin/Rəng3 (redaktə)
Portal:Qədim Çin/Rəng6 (redaktə)
Modul:Arguments (redaktə)
Modul:Color contrast (redaktə)
Modul:Color contrast/colors (redaktə)
Modul:Navbar (redaktə)
Modul:Navbox (redaktə)

Syanbilər səhifəsinə qayıt.

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Syanbilər"

Syanbilər üçün mənbəyə bax

Naviqasiya menyusu

Axtar