Ver la fonte de Idioma inglés

Nun tienes permisu pa editar esta páxina pol siguiente motivu:

Tu dirección IP forma parte de un rango de direcciones que se encuentra bloqueado en todas las wikis de Wikimedia.

El bloqueo fue realizado por ‪EPIC‬. El motivo es Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Inicio del bloqueo: 08:48 2 xnt 2024
Caducidad del bloqueo: 08:48 2 xnt 2025

Tu dirección IP es 206.189.44.186. El intervalo bloqueado es 206.189.32.0/20.

Por favor indica todos los datos aquí mostrados en cualquier consulta que hagas.

Si crees que este bloqueo es incorrecto, puedes encontrar información e instrucciones adicionales en la política global de prohibición de proxies abiertos. También puedes solicitar una revisión de este bloqueo en Meta-Wiki. También puede enviar un correo electrónico a la cola VRT de stewards a stewards@wikimedia.org incluyendo todos los detalles anteriores.

Pues ver y copiar la fonte d'esta páxina.

{{1000}}
L'[[idioma]] '''inglés''' ye una [[llingua xermánica]] occidental col so orixe n'[[Inglaterra]]. Tien unos 410 millones de falantes nativos, magar que como llingua franca mundial la cifra de persones que l'albidren pue ser de 1.100 millones. 
{{Infobox idioma
|Inglés|color=lawngreen
|nativu= English
|países= {{GBR}}<br />{{USA}}<br />{{CAN}}<br />{{AUS}}<br />{{NZL}}<br />{{IRL}}<br />{{BRB}}<br />{{SDN}}<br />{{KEN}}<br />{{TZA}}<br />{{RSA}}<br />{{ZMB}}<br />{{LSO}}<br />{{ZWE}}<br />{{BWA}}<br />{{NAM}}<br />{{GHA}}<br />{{NGA}}<br />{{SLE}}</small>
|zona=
|falantes= 410 millones |h1= 309 a 400 millones |h2= 199 millones 
|rank=3ᵘ 
|familia= [[Llingües indoeuropees|Indoeuropéu]]<br />
&nbsp;[[Llingües xermániques|Xermánicu]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[Llingües xermániques occidentales|Occidental]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Llingües anglofrisies|Anglo-frisón]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[Llingües ángliques|Ánglicu]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Inglés'''
|agencia=
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
|oficial= 53 países<br /> [[Naciones Xuníes]] <br />[[Xunión Europea]] <br />[[Mancomunidá de Naciones]]<br />
[[Conseyu d'Europa]] <br />[[OTAN]]<br /> [[TLCAN]]<br /> [[OEA]]<br /> [[Organización de la Conferencia Islámica]]<br />Pacific Islands Forum<br />[[UKUSA]]<br />
|mapa=[[Archivu:Anglospeak (subnational version).svg|250px|border]]
|iso1=en|iso2=eng|iso3=eng|sil=ENG}}
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|upright|EN Code Symbol ([[ISO 639]]-1)]]

Ye descendiente d'idiomes falaos poles tribus xermániques d'Anglos, Saxones y Xutos asitiaos na fastera suroriental d'[[Inglaterra]] nel [[sieglu V]], espardiéndose posteriormente sobre territorios ocupaos por idiomes [[celta|celtes]] qu'angüaño sobreviven n'[[Escocia]], [[Gales]], [[Cornualles]] ya [[Irlanda]]. 

Esti inglés ye conocíu como [[inglés antiguu]], llueu influyíu pol noruegu antiguu de los invasores viquingos. La invasión normanda de [[1066]] fizo que la llingua de cultura fuera el [[francés]], calteniéndose na alministración de xusticia hasta'l [[sieglu XVIII]]. L'inglés foi la llingua popular desprestixada hasta'l [[sieglu XV]], conociéndose como ''[[Inglés mediu]]''. Nesta dómina s'inxertaron pallabres d'orixe [[llatín]], qu'anguaño formen la metá del vocabulariu. L'inglés perdió la mayor parte de les inflexiones propies del tueru xermánicu. Hacia l'añu [[1500]] tuvo llugar el llamáu ''[[Gran camudamientu vocálicu]]'' tresformando la llingua nel actual ''[[Inglés modernu]]''.

''[[Beowulf]]'' y los ''[[Cuentos de Canterbury]]'' son los meyores exemplos del inglés premodernu.

La obra de [[William Shakespeare]] tamién influyó nel inglés actual, asina como l'espardimientu del idioma por mor del [[imperiu británicu]], que fizo que llingües de tol mundu influyeren nel léxicu.

== Distribución xeográfica ==

Ye la primer llingua en: [[Antigua]], [[Australia]] [[Les Bahames]], [[Barbados]], [[Bermuda]], [[Dominica]], [[Estaos Xuníos]], [[Granada (país)|Granada]], [[Guyana]], [[Nueva Zelanda]], [[Reinu Xuníu]], [[Saint Kitts y Nevis]], [[San Vicente y Les Granadines]], [[Saint Lucia]], [[Trinidá y Tobagu]], [[Xamaica]] y [[Xibraltar]].

Ye primer llingua en [[Belize]] (col [[castellanu]]), [[Canadá]] (col [[francés]]), [[India]] (col [[hindi]] y otres 17 llingües nos distintos estaos), [[Irlanda]] (col [[irlandés]]), [[Singapur]] (col [[malayu]], [[chinu]], [[tamil]]) y [[Sudáfrica]] (col [[zulú]], [[xosa]], [[afrikaans]] y [[sotho septentrional]]). 

Ye [[llingua oficial]], magar que non la nativa en [[Camerún]], [[Filipines]], [[Islles Fixi]], [[Gambia]], [[Ghana]], [[Ḥong Kong]], [[Kenia]], [[Kiribati]], [[Lesothu]], [[Liberia]], [[Malta]], les [[Islles Márxal]], [[Estaos Federaos de Micronesia]], [[Namibia]], [[Nixeria]], [[Papúa Nueva Guinea]], [[Paquistán]], [[Samoa]], les [[Islles Salomón]], [[Sierra Lleona]], [[Suazilandia]], [[Tanzania]], [[Zambia]] y [[Zimbabue]].

== Variedaes rexonales ==

=== Europa ===
* Británicu - El emplegáu pola BBC ye consideráu'l modelu d'idioma.
* Irlandés
* Escocés

=== América ===
* Norteamericanu (Estaos Xuníos)
* Canadianu
* Caribeñu
* Xamaicanu
* Inglés de Terranova
* Espanglish

=== Oceanía ===
* Australianu
* Neozelandés

=== Asia ===
* Indiu
* Manglish
* Singlish
* Filipín

=== África ===
* Liberianu
* Sudafricanu

== Soníos ==

=== Vocales ===

[[Archivu:Vocales_ingleses.png|right|Según IPA]]

{| 
![[Alfabetu fonéticu internacional]]||[[SAMPA]]!!pallabra
|-
| [i(:)] || [<tt>i(:)</tt>] || b'''ea'''d
|-
| [ɪ] || [<tt>I</tt>] || b'''i'''d
|-
| [e(ɪ)] || [<tt>e(I)</tt>] || b'''ay'''ed
|-
| [ɛ] || [<tt>E</tt>] || b'''e'''d
|-
| [æ] || [<tt>{</tt>] || b'''a'''d
|-
| [ɒ] || [<tt>Q</tt>] || b'''o'''d <sup>1</sup>
|-
| [ɔ(:)] || [<tt>O(:)</tt>] || p'''aw'''ed <sup>2</sup>
|-
| [a(:)] || [<tt>a(:)</tt>] || br'''a''' <sup>2</sup>
|-
| [o(ʊ)] || [<tt>o(U)</tt>] || b'''o'''de
|-
| [ʊ] || [<tt>U</tt>] || g'''oo'''d
|-
| [u(:)] || [<tt>u(:)</tt>] || b'''oo'''ed
|-
| [ʌ] || [<tt>V</tt>] || b'''u'''d
|-
| [ɝ(:)] || [<tt>3(`)(:)</tt>] || b'''ir'''d ³
|-
| [aɪ] || [<tt>aI</tt>] || b'''uy'''
|-
| [aʊ] || [<tt>aU</tt>] || b'''ou'''gh
|-
| [ɔɪ] || [<tt>OI</tt>] || b'''oy'''
|-
| [ə] || [<tt>@</tt>] || Ros'''a''''s <sup>4</sup>
|-
| [ɨ] || [<tt>1</tt>] || ros'''e'''s <sup>5</sup>
|}

Notes:

Les vocales son les que más estremancia presenten ente les distintes rexones.

# En norteamericanu, el soníu correspondiente ye [A] (en SAMPA).
# Munchos dialeutos del norteamericanu nun tienen esta vocal.
# Nos dialeutos non-róticos, esti soníu ta meyor representáu con [ɜ:] (IPA)/[<tt>3:</tt>] (SAMPA)
# Munchos norteamericanos nun estremen ente estes dos vocales, pronunciándoles col soníu schwa ([ə]).
# Esti soníu ye tamién trescritu con [i] o [ɪ] (IPA)/[<tt>I</tt>] (SAMPA).

=== Consonantes ===

Esti sistema consonánticu del inglés usa símbolos del alfabetu fonéticu internacional (IPA) con símbolos [[SAMPA]] nos corchetes:

{| border=2 cellpadding=2
!
!bilabial
!llabiodental
!interdental
!alveolar
!palato-alveolar
!palatal
!velar
!glotal
|-
!oclusiva
|oclusiva billabial sorda (p) [<tt>p</tt>&#93; oclusiva billabial sonora (b) [<tt>b</tt>&#93;]]
|
|
|oclusiva alveolar sorda (t) [<tt>t</tt>&#93; oclusiva alveolar sonora (d) [<tt>d</tt>&#93;]]
|
|
|oclusiva velar sorda (k) [<tt>k</tt>&#93; oclusiva velar sonora (g) [<tt>g</tt>&#93;
|
|-
!nasal
|nasal billabial (m) [<tt>m</tt>&#93;
|
|
|nasal alveolar (n) [<tt>n</tt>&#93;
|
|
|nasal velar ŋ [<tt>N</tt>&#93; <sup>1</sup>
|
|-
!flap 
|
|
|
|flap alveolar ɾ [<tt>4</tt>&#93; <sup>2</sup>
|
|
|
|
|-
!fricativa
|
|llabiodental sorda [<tt>f</tt>&#93; llabiodental sonora [<tt>v</tt>&#93;
|dental sorda [<tt>T</tt>&#93; dental sonora; [<tt>D</tt>&#93; ³
|alveolar sorda [<tt>s</tt>&#93; alveolar sonora [<tt>z</tt>&#93;
|postalveolar sorda [<tt>S</tt>&#93; postalveolar sonora [<tt>Z</tt>&#93;
|
|velar sorda [<tt>x</tt>&#93; <sup>4</sup>
|glotal sorda [<tt>h</tt>&#93;
|-
!africada
|
|
|
|
|tʃ [<tt>tS</tt>] dʒ [<tt>dZ</tt>]
|
|
|
|-
!approximant
|labial-velar sorda|ʍ [<tt>W</tt>&#93; <sup>5</sup> llabial-velar approximant|w [<tt>w</tt>&#93; 
|
|
|[[alveolar approximant|ɹ [<tt>r\</tt>&#93;
|
|[[palatal approximant|j [<tt>j</tt>&#93;
|
|
|-
!lateral consonant|lateral approximant
|
|
|
|lateral alveolar approximant|l [<tt>l</tt>&#93;
|
|
|
|
|}

# Engma ([[velar nasal|/ŋ/]]) n'acentos británicos nortizos aparez solo enantes de /g/.
# /ɾ/ ye un alófonu de /t/ y /d/ en norteamérica. Ye'l soníu de "tt" o "dd" nes pallabres ''latter'' y ''ladder'', que son homófones en norteamérica. Ye'l soníu de la "r" en asturianu (dientro de pallabra).
# En Cockney, les interdentales /θ/ and /ð/ tan uníes con /f/ and /v/, y notros dialeutos, como l'afroamericanu, /ð/ con /d/. #La fricativa velar sorda (/x/) ye usada por escoceses o galeses pa pallabres celtes como ''loch'' (`lax) ] 
# W sorda (/ʍ/) alcuéntrase en escocés, clas alta británica, en parte del este de los Estaos Xuníos y Nueva Zelanda. Nos demás dialeutos pronúnciase /w/.

=== Orixe del vocabulariu ===

L'orixe del actual vocabulariu ta influyíu pola llarga presencia normanda nel país asina como l'influxu del llatín al traviés de toles dómines. El porcentaxe de cada llingua ye'l que vien darréu:
* [[Francés]]: 29%
* [[Llatín]]: 29%
* [[Inglés antiguu]] y otres llingües xermániques: 27%
* [[Griegu]]: 6%
* Otros: 8%

== Escritura ==

Usa l'[[alfabetu llatín]]. La ortografía nun ye fonolóxica sinón histórica, tando considerada como una de les llingües más abegoses d'aprender de les qu'usen esi alfabetu.

=== Pronunciación ===

Aqui amuésase la pronunciación de lletres o diágrafos del inglés.

{| {{tablaguapa}}
|-
! Lletra o diágrafu !! Fonemes
|-
| A, a || /a/ /ae/ /ə/ /ɛ/ /e/ 
|-
| B, b || /b/
|-
| C, c || /s/ /k/
|-
| Ch, ch || /t͡ʃ/ /k/
|-
| D, d || /d/ /ð/
|-
| E, e || /e/ /ɛ/ /ə/ /ĩ/
|-
| F, f || /f/
|-
| G, g || /g/ /ʒ/
|-
| H, h || /h/ /x/
|-
| I, i || /i/ /a/
|-
| J, j || /ʒ/
|-
| K, k || /k/
|-
| L, l || /l/
|-
| M, m || /m/
|-
| N, n || /n/ 
|-
| Ng, ng || /ŋg/ /nʒ/
|-
| O, o || /o/ /ɔ/ /ɑ/ /ə/ /ʊ/
|-
| P, p || /p/
|-
| Ph, ph || /f/
|-
| Q, q || /kw/
|-
| R, r || /ɾ/ /ɺ/
|-
| S, s || /s/
|-
| Sh, sh || /ʃ/
|-
| T, t || /t/ 
|-
| Th, th || /θ/ /ð/
|-
| Ti, ti || /ʒ/
|-
| U, u || /ɑ/ /ʌ/ /o/
|-
| V, v || /v/
|-
| W, w || /w/
|-
| X, x || /ks/ /z/
|-
| Y, y || /j/
|-
| Z, z || /z/
|}

== Referencies ==
{{llistaref}}

== Enllaces esternos ==
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ENG Informe d'Ethnologue] {{en}}
* [http://www.lenguasgermanicas.tk Historia del inglés y demás llinguas xermánicas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110917021548/http://www.lenguasgermanicas.tk/ |date=2011-09-17 }}
* [http://members.lycos.co.uk/rre/ Re-Romanization of English]
* [http://itcansay.com More than 20000 English words recorded by a native speaker]

{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Idioma inglés]]
[[Categoría:Llingües del Reinu Xuníu]]
[[Categoría:Llingües de Guyana]]

Plantíes usaes nesta páxina:

Plantía:1000 (editar)
Plantía:AUS (editar)
Plantía:BRB (editar)
Plantía:BWA (editar)
Plantía:Bandera (editar)
Plantía:Bandera2 (editar)
Plantía:Bandera iconu (editar)
Plantía:Bandera iconu-país (editar)
Plantía:CAN (editar)
Plantía:Control d'autoridaes (editar)
Plantía:Control d'autoridaes/styles.css (editar)
Plantía:En (editar)
Plantía:Ficha d'idioma (editar)
Plantía:GBR (editar)
Plantía:GHA (editar)
Plantía:Hlist/styles.css (editar)
Plantía:IRL (editar)
Plantía:Infobox idioma (editar)
Plantía:KEN (editar)
Plantía:LSO (editar)
Plantía:Llistaref (ver fonte) (semi-protexida)
Plantía:Llistaref/styles.css (editar)
Plantía:NAM (editar)
Plantía:NGA (editar)
Plantía:NZL (editar)
Plantía:Nowrap (editar)
Plantía:RSA (editar)
Plantía:SDN (editar)
Plantía:SLE (editar)
Plantía:TZA (editar)
Plantía:Tablaguapa (editar)
Plantía:USA (editar)
Plantía:Webarchive (editar)
Plantía:Xeodatos Australia (editar)
Plantía:Xeodatos Barbados (editar)
Plantía:Xeodatos Botsuana (editar)
Plantía:Xeodatos Lesothu (editar)
Plantía:Xeodatos Reinu Xuníu (editar)
Plantía:Xeodatos Sierra Lleona (editar)
Plantía:Xeodatos Sudáfrica (editar)
Plantía:ZAF (editar)
Plantía:ZMB (editar)
Plantía:ZWE (editar)
Módulu:Arguments (ver fonte) (semi-protexida)
Módulu:Control d'autoridaes (editar)
Módulu:Navbar (editar)
Módulu:Navbox (editar)
Módulu:Navbox/configuration (editar)
Módulu:Navbox/styles.css (editar)
Módulu:Webarchive (editar)
Módulu:Webarchive/data (editar)

Volver a Idioma inglés.

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/wiki/Idioma_inglés»