Xeografía de Mongolia

Vea tamién: Llista de los montes de Mongolia

Mongolia tien trés grandes cordales: la de mayor altitú ye'l macizu d'Altái, que s'estiende pel oeste y suroeste del país en direición noroeste-sureste. El puntu más altu d'esta cadena montascosa ye'l picu Juiten, de 4734 metros. Un segundu cordal formar los montes de Jangai, empobinaes tamién del noroeste escontra'l sureste y qu'ocupen gran parte del centru y centro-norte del país. Son montes d'apaición anterior a les del Altái, más erosionadas y de menor altor, con munchos montes y camperes alpines. La postrera de los trés ye la cadena de los montes de Khentii, asitiada cerca de la frontera con Rusia, al nordeste d'Ulán Bátor; ye la de menor altor.

Gran parte del este de Mongolia ta ocupáu por una llanura. La zona más baxa del país ye una depresión empobinada del suroeste al nordeste que s'estiende dende la rexón del desiertu de Gobi nel sur hasta la frontera oriental.

Los ríos mongoles arrexuntar en tres categoríes según ónde desagüen:

• la qu'inclúi los que lo faen nel norte, nel océanu Árticu;
• la que engloba a los qu'algamen el Pacíficu, al este;
• y los que que formen cuenques endorreicas nos desiertos y nes depresiones d'Asia Central.

Abonden más nel norte, y la cuenca principal ye la del ríu Selengá, que desagua nel llagu Baikal. Dellos afluentes menores del Yeniséi, ríu siberianu, nacen nos montes del noroeste. Otros ríos del nordés son afluentes del Argún y del Amur (Heilong Jiang), qu'acaben desaguando nel Pacíficu. Los ríos, poco caudalosos y regueros del sur y del oeste nun lleguen al mar, sinón que desagüen en llagos o se pierden nel desiertu. Los occidentales suelen desaguar na depresión de los Grandes Llagos, el llagu Hulun, el Ulaan o'l Ulungur.

Mongolia ye alta, fría y seca. Tien un clima continental estremu, con iviernos llargos y fríos y branos curtios, mientres los cualos concéntrase la mayoría de les precipitaciones. El país tien un permediu de 257 díes estenos al añu, y suel atopase nel centru d'una rexón d'alta presión atmosférica. Les agües son más abondoses nel norte, que tien un permediu de 200 a 350 milímetros per añu, y ser menos nel sur, que recibe de 100 a 200 milímetros. Nel estremu sur del país topa'l desiertu de Gobi, en delles de que les sos rexones nunca llueve.

El nome de Gobi ye una pallabra mongola que significa ermu, depresión, barraquera salina o estepa, pero que polo xeneral referir a una categoría de zones grebes con vexetación insuficiente p'allugar marmotes, pero cola abonda por que vivan nelles los camellos. Los pacionales del Gobi son fráxiles y destrúyense fácilmente pol sobrepastoreo, que causa la espansión del desiertu puramente dichu, un gran ermu cascayosu, onde nin siquier los camellos bactrianos pueden sobrevivir. La temperatura medio na mayor parte del país ta per debaxo del puntu de conxelación de payares a marzu, y en redol a él ente abril y ochobre. En xineru y febreru hai un permediu de −20 °C (−4 °F). Nes nueches ivernices, pueden algamar hasta los −40 °C (−40 °F). Tocantes a les temperatures máximes, dar nel branu: llegar a los 38 °C (100,4 °F) na rexón sur del Gobi y alos 33 °C (91,4 °F) en Ulán Bátor.

La mayor parte de Mongolia ta cubierta por permafrost estacional (a gran altor atópase'l permafrost permanente), complicar la construcción de carreteres, la minería y la edificación. Tolos ríos y llagos d'agua duce conxelar nel iviernu, y los regueros con frecuencia conxélense dafechu.

Ulán Bátor atopar a 1351 metros sobre'l nivel del mar, nel valle del ríu Tuul. Asitiáu nel norte, con agües relativamente bayuroses, recibe un permediu añal de 310 milímetros (120 mm) de precipitación, casi toa ella en xunetu y n'agostu. Ulán Bátor tien una temperatura permediu añal de −2.9 °C (26,8 °F); en media tópase llibre de xelaes dende mediaos de xunu hasta finales d'agostu.

El clima de Mongolia carauterizar pola estrema variabilidá y cambeos sópitos de tiempu nel branu, y los permedios multianuales despinten grandes variaciones nes precipitaciones, les feches de xelaes, y los casos de ventisca y tormenta de polvu de primavera. Esi tipu de clima plantega serios desafíos a la sobrevivencia humana y del ganáu. Les estadístiques oficiales indiquen que menos del 2 % de la superficie del país ye cultivable, del 8 a 10% ta cubierta por montes, y el restu ocupar camperes o'l desiertu.

Los ceberes (principalmente'l trigu) cultivar nos valles del sistema fluvial del ríu Selengá, nel norte; les colleches fluctúan considerablemente y de manera impredicible como resultáu de la bayura o escasez d'agües, el momentu en que se dan y les xelaes.

Anque los iviernos son xeneralmente fríos y escamplaes, en dalgunos d'ellos, denominaos zud en mongol, les condiciones climátiques estremes (celliscas, fríu estremo, seca y agües xelices) torguen el llendo y acaben con decenes de miles d'oveyes o vaques. Estes perdes de cabeces de ganáu, inevitables y consecuencia del clima de la rexón, esbaraten los planes d'aumentar la cabaña.

• Montes Altái (montes, montanos y montes d'estepa)
• Montes Jangai (montes de montes y de coníferes)
• Selenga-Orkhon (montes d'estepa)
• Sayan (montes de coníferes de monte)
• Montes de coníferes Trans-Baikal
• Dauriana (estepa forestal Mongolia)
• Pacionales Altai (prau alpín y tundra)
• Montes Jangai (prau alpín)
• Sayan (praos alpinos y la tundra)
• Pandu Alashan (pandu semidesértica)
• Desiertu de Gobi (llagos del Valle de Gobi y estepa desértica)
• Grandes Llagos (estepa desértica)
• Cuenca de Junggar (semi-ermu)

• Llagos de Mongolia
• Ríos de Mongolia
• Fronteres de Mongolia
• Mongolia
• Ríu Selengá

• Esta obra remanez de la traducción parcial de Geography of Mongolia de Wikipedia - inglés, concretamente d'esta versión, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.