لغه قبطى
- لاستعمالات تانيه, شوف اقباط.
القبطى (ⲘⲉⲧⲢⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ Met Remənkēmi نطق: /mæt.ɾæ.mənˈkɪ.mi/) هوه المرحله التالته من اللغات المصريه اللى اتكلمها المصريين طول التاريخ و كانت مكتوبه بحروف من اصل يونانى و ديموتيكى-مصرى. ودلوقتى بقت بتستعمل بس فى الصلوات بتاعت الكنيسه القبطيه (و خصوصن اللهجه البحيرى), و ليها كمان تاثير كبير علا اللغه المصريه الحديثه (العاميه المصريه) بعنى زى بقيت اللغات اللى ماتت لكن مانتهتش بشكل كامل. و بيمتد تاثيرها علا مستوى الكلمات المصريه الحديثه اللى اصلها قبطى، و كمان علا مستوى المورفولوجى و الفونولجى و السينتاكس او النحو و الصرف و الصوتيات. مش بس كدا دا كمان تاثيرها امتد بشكل محدود للغات تانيه زى فى العربى كلمة تمساح و كلمة طوبه و بعض الكلمات اليونانيه و الاسبانيه و الروسيه. و اللغة القبطيه بيصنفها العلما ضمن عيلة اللغات الافرواسيويه و تنتها مستعملة لحد القرن السبعتاشر و خصوصن فى القرا البعيده و استخدم المصريين الحروف اليونانيه عشان يكتبو لغتهم القبطيه بس زودو عليها 7 حروف مصرية (من الديموطيكى) عشان مالقوش ليها مقابل فى الحروف اليونانيه. فيه ناس يتدعى دلوقتى ان اللغة القبطى ماماتتش لسه و ان فيه عيلات مصريه لسه بتتكلم قبطى لحد دلوقتى .[3] القبطى لغه ليها لهجات كتيرة بس اهم اللهجات دى هى البحيرى و الصعيدى (الطيبى نسبة لطيبه العاصمه القديمه بتاعت مصر).[4]
| ||||
|---|---|---|---|---|
| صنف فرعى من | لغه مصريه | |||
  | ||||
 | ||||
| المتكلمين | ||||
| النسب | | |||
| ISO 639-2 | cop | |||
| ISO 639-3 | cop | |||
| لغه رسميه فى |  مصر الفرعونيه | |||
| الاسم الاصلى | (بالقبطى: ϯⲙⲉⲧⲣⲉⲙⲛ̀ⲭⲏⲙⲓ) (بالقبطى: ⲧⲙⲛ̄ⲧⲣⲙ̄ⲛ̄ⲕⲏⲙⲉ) | |||
| بتتدرس من | قبطولوجيا | |||
| السكان الاصليين لـ | مصريين | |||
| نظام الكتابه | حروف قبطى [2] | |||
تعديل  |
||||
اصل الاسم
- اسم اللغة القبطى اصله يونانى و معناه الحرفى لغة المصريين (منت كوباتيون). و المصريين عمرهم ما سمو لغتهم "قبطى" انما كانو بيسموها "تى-اسپى إن-ريم-إن-كيمى" يعنى " اللغه بتاعت اهل مصر". انما بعد ما دخل الاسلام مصر اتنئلت الكلمه للعربى و عشان كدا اتسما المصريين "أقباط" و سمو اللغة المصرية "اللغه القبطيه". و من ساعتها بئت اللغه المصريه معروفه باسم اللغة القبطية.
التوزيع الجغرافى
القبطى دلوقتى مالوش اى صفة رسمية فى مصر مع انه اللغة الاساسية للصلاه جوه الكنيسة القبطية الارتودوكسية و الكنيسة القبطية الكاتوليكية. القبطى لغة المصريين و تاريخيا ماكنش ليه انتشار كبير بره مصر ماعدا فى بعض الاديرة الموجودة فى النوبة. التاثير الاعظم للقبطى كان على اللغة المصرية الحديثة على مستويات المورفولوجى و الفونولجى و السينتاكس وكمان فى الكلمات الكتيرة اللى من اصل قبطى و اللى لسة بتستعمل لحد دلوقتى فى مصر.
الكتابه
القبطى كان بيتكتب بالالف-به القبطيه و اللى جايه تقريبن كلها من الالف-به اليونانى مع تزويد سبع حروف مصريه جايه من الديموطيكى. المصريين بدأو يكتبو لغتهم بالحروف اليونانى قبل المسيحيه ما توصل لمصر و تحديدن فى نهاية العصر البطلمى.
الالف-به القبطيه
تتكون الالف-به القبطية من 32 حرف , 7 منها اصلها ديموطيكى , 24 حرف اصلها اجريجى , و كمان الحرف السادس ⲋ اللى مابيدخلشى فى تكوين الكلمات و بيستعملوه كرقم 6 .
| اسم الحرف | رمز الحرف | ملاحظات |
|---|---|---|
| الفا | ⲁ | ينطق ا |
| ڤيتا | ⲃ | ينطق ب او ڤ |
| غما | ⲅ | ينطق ن او ج او غ |
| دلتا | ⲇ | ينطق د او ذ |
| اىْ | ⲉ | ينطق ايه ( زى كلمة بيت ) |
| سو | ⲋ | رقم ستة (6) |
| زيتا | ⲍ | ينطق ز |
| ايتا | ⲏ | ينطق ى طويله |
| ثيتا | ⲑ | ينطق ت او ث |
| يوتا | ⲓ | ينطق ى قصيره |
| كپا | ⲕ | ينطق ك |
| لڤلا | ⲗ | ينطق ل |
| مى | ⲙ | ينطق م |
| نى | ⲛ | ينطق ن |
| اكسى | ⲝ | ينطق ك+س |
| او | ⲟ | ينطق و قصيره |
| پى | ⲡ | ينطق پ |
| رو | ⲣ | ينطق ر |
| سيما | ⲥ | ينطق س |
| تاڤ | ⲧ | ينطق ت |
| اپسلُن | ⲩ | ينطق ى او ڤ او و مضمومه |
| فى | ⲫ | ينطق ف |
| كى | ⲭ | ينطق ك او ش او خ |
| اپسى | ⲯ | ينطق پ+س |
| اوْ | ⲱ | ينطق و طويلة ( زى كلمة "خوخ" ) |
| شاى | ϣ | ينطق ش |
| فاى | ϥ | ينطق ف |
| خاي | ϧ | ينطق خ |
| هورى | ϩ | ينطق هـ |
| چنچا | ϫ | ينطق ج او چ |
| تشيما | ϭ | ينطق ت+ش |
| تى | ϯ | ينطق ت+ي |
|
تغيير النطق
البابا كيرلس الرابع (بابا اسكندريه) (1854 – 1856 م) -المشهور بـ ابو الاصلاح- عمل تغيير لنطق الحروف القبطية و خلاها تمشى مع النطق اليونانى للحروف فى محاولة منه للتوحيد بين الكنيسة القبطية و الكنيسة اليونانية [6] ودا سبب تغيير نطق اغلب الكلمات القبطية و ظهور أصوات فونولوجية ما كانتش موجودة قبل كدا و ما نطقهاش المصريين طول عمرهم زى حرف ال ث وحرف ال ذ. وشوية شوية ضاع و اتنسى النطق المصرى الاصلي[7] خاصةً فى وجه بحري، انما لسه فى كنايس و أديرة كتير فى الصعيد بتستخدم النطق القديم.
طريقة النطق الجديدة دى اتسمت "اللفظ الحديث" و طريقة النطق الاصلية اتسمت "اللفظ القديم", و رغم فشل محاولة التوحيد بين الكنيستين اليونانية والمصرية, لسه اللفظ الحديث بيتدرس لحد دلوقتى فى الكلية الاكليريكية و بيتصلى بيه فى الكنايس.
فيه محاولات ضعيفة دلوقتى لتدريس النطق الاصلى للغة و اعادة احياءه بالاعتماد على اللهجة الصعيدي.
تأثير اللغة القبطية فى اسانى مدن و محافظات مصريه تحتفظ باسمها المصرى القديم
1- مدينة ابنوب فى محافظة اسيوط و معناها الدهب .
2- مدينة الفيوم و معناها البحر باللغه القبطيه .
3- مدينة اسنا يعنى 2 اتنين عشان هيا كانت المقاطعه التانيه من ناحية الجنوب .
4- مدينة المطريه و أصلها (با- تى – رى ) ومعناها بيت رع أو مدينة الشمس كانت مركزا ضخما لعبادة الاله "رع ".
5- مدينة باجور يعنى ذات القوه .
6- دمنهور يعنى مدينة حورس (الاله حورس) .
7- بلبيس يعنى مدينة بس (الاله بس) .
8- شبرا يعنى عزبه ومنها شبرا خيت العزبة الشمالية وشبرا منت العزبة الغربية .
9- مدينة قنا و معناها الحضن عشان النيل هناك يحضن الأرض.
10- منفلوط و معناها مكان اقامة الحمار الوحشى.
11- ملوى و معناها مخزن الأشياء باللغة القبطية .
12- نقادة و أصلها (نى – كاتى ) باللغة القبطية ومعناها بلد الفهماء أو أهل الفهم .
13- أبو قير فى اسكندربه نسبة للشهيد اباكير و هو اخو الشهيد يوحنا و يعرف فى التاريخ باسم "الشهيدين اباكير و يوحنا " و كانت لهما كنيسه ضخمه فى دى المدينة دى ؛فاتسمت أبو قير تخليدن لأسم الشهيد ابا كير .
14- كلمة ميت يعنى سكه يعنى طريق زى ميت غمر و ميت رهينه .... الخ .
لينكات برانيه
- ↑ ScriptSource - Egypt — تاريخ الاطلاع: 21 اغسطس 2023
- ↑ https://www.raialyoum.com/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D8%A3%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D8%A8%D9%83%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A8%D8%B7%D9%8A%D8%A9-%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AD/
- ↑ عيله مصريه مابتتكلمش غير بالقبطى
- ↑ authortitle (28 Sep 2022). "ماهر أسعد بكر: اللغة القبطية… آخر مراحل تطور اللغة المصرية القديمة". رأى اليوم (بالإنجليزية الأمريكية). Retrieved 2022-09-28.[permanent dead link]
- ↑ لغتنا المحبوبه - د. باسم حبيب جرجس - الجزء الاولانى
- ↑ "تغيير النطق القبطى". مؤرشف من الأصل في 2008-09-21. اطلع عليه بتاريخ 2008-09-26.
- ↑ الحروف القبطى الاصلية و الحديثة
