Uruguai

	Republica Oriental de l'Uruguai; República Oriental del Uruguay
(En detalle)	(En detalle)
	Lema nacional: Libertat u Muerte
	Himno nacional: Orientales, la Patria o la tumba
	Situación d'Uruguai
Capital; • Población; • Coordenatas	Montevideo; 1.318.755 (2011) ; 34º 53′ S 56º 10′ O
Mayor ciudat	Montevideo
Idiomas oficials	Espanyol
Forma de gubierno President	Republica democratica ; Luis Lacalle Pou
Independencia; • Declarata; • Reconoixita	De Brasil; 25 d'agosto de 1825; 28 d'agosto de 1828
Superficie; • Total ; • % augua ; Mugas ; Costas	Posición 88º; 176.220 km² ; 1,5% ; 1.564 km ; 660 km
Población; • Total; • Densidat	Posición 128º; 3.554.915(2022 est.); 19 hab/km²
PIB (PPA); • Total (2005); • PIB per capita	Posición 91º; USD 32.885 millons; USD 9.619
Moneda	Peso ($, UYU)
Chentilicio	Uruguayo/a
Zona horaria ; • en Verano	UTC-3 ; UTC-2
Dominio d'Internet	.uy
Codigo telefonico	+598
Prefixo radiofonico	CVA-CXZ
Codigo ISO	858 / URY / UY
	Miembro de: ONU, OEA, Mercosur, CSN, ALADI, SELA

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

A Republica Oriental de l'Uruguai ye un país d'America d'o Sud. Muga a o norte y a l'este con Brasil, a l'ueste y sudueste con Archentina (mugas: río Uruguai y río d'a Plata) y a o sudeste con l'Oceano Atlantico.

A suya población ye de 3.415.920 habitants (2005) en una superficie de 176.200 km², con una densidat de población de 19 hab/km². Ye o segundo estato mas chicot d'America d'o Sud, dezaga de Surinam.

Ye a segunda nación mas chicota d'America d'o Sud y ye una d'as mas estables politicament y economica. Politicament, dende a suya independencia o 25 d'agosto de 1825 (de Brasil, que heba ocupato ista antiga colonia espanyola), Uruguai ye una Republica, estando l'actual president Luis Lacalle Pou. A capital y prencipal ciudat d'Uruguai ye a ciudat Montevideo, a o canto de l'Rio de Prata.

Uruguai fa parte de cuantas organizacions internacionals: ONU, OEA, Mercosur, CSN, ALADI, SELA. A suya moneda ye o peso uruguayo, y a luenga oficial d'o país ye o castellano.

O suyo clima templato y as suyas abundant plevias distribuitas mientres toda l'anyada favoreixen que un 75% d'o territorio uruguayo siga formato por pratos y un 25% por selvas, habendo-se desenvolicato asinas l'agricultura y as pasturas ta la ganadería, que son as prencipals actividaz economica d'o país, que tien poquez recursos enercheticos y meneros. Tien tamién poqueta industria, mas que mas industria papelera, de fabricación de cemento y tamién industria petroquimica.

Estió un territorio a on os colonizadors espanyols no plegoron dica o sieglo XVIII, encara que se troba a o canto de l'Oceano Atlantico, y ixo mas que mas ta evitar a expansión portuguesa dende a suya colonia de Brasil. A tamas d'ixo, Montevideo se convertió en un activo competidor de Buenos Aires en zaguerías d'o rechimen colonial. Mientres as Guerras napoleonicas se i producioron invasions de tropas de l'Exercito britanico, y o territorio continó con a suya fidelitat a la potencia colonial cuan en 1810 os archentinos proclamoron a suya independencia, estando invadito o país en 1816 por os portugueses y quedando adhibito dimpués a l'Imperio de Brasil dica a independencia uruguaya con aduya d'o Reino Uniu en 1830.

Cheografía

Ta más detalles, veyer l'articlo Cheografía d'Uruguaiveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

Imachen de satelite d'Uruguai

Mapa fisico d'Uruguai

Con una superficie terrestre de 176.215 km² - d'os que 175.016 km² son a suma total d'os departamentos y 1.199 km² comprenden a suma d'os lacos artificials d'o Río Negro -, exerce amás a suya sobirania sobre cuantas islas en o río Uruguai, con un total de 105 km²; 16.799 km² d'auguas churisdiccionals (río Uruguai, río de la Plata y lacuna Merín) y una aria de mar territorial de 125.057 km². A o suyo arredol, Uruguai mantiene dos disputas territorials con Brasil sobre os territorios conoixitos como Ilha Brasileira y Rincón de Artigas, que ocupan una aria de 237 km². L'aria total d'o territorio uruguayo incluye 318.413 km².^[2]

O relieve ye vinculato a o sud, a las tierras d'as Pampas y ye constituyito por amplas planas ondulatas y plenas de tozals de poqueta altaria conoixitos como cuchillas. As mas importants son as que perteneixen a la Cuchilla de Haedo y a la Cuchilla Grande. O suyo punto mas alto ye o tozal Catedral, con 514 m.

A cuenca hidrografica mas important ye a d'o río Uruguai, que se fa servir como vía de comunicación con os atros países vecins. A compleganza d'o Río de la Plata ye formata por ríos de curso curto. A cuenca d'a lacuna Merín a integren os ríos Yaguarón, Tacuarí y d'atros.

O clima ye templato a o sud y subtropical a o norte d'o país, as plevias son abundants y se reparten entre primavera-verano y agüerro. O 75% d'o territorio ye terreno de pastos. As selvas son escasas (25% d'o territorio).

Organización administrativa

Departamentos

Uruguai ye dividito en decinueu departamentos:

Divisions administrativas d'Uruguai

Departamento	Capital	Superficie (km²)	Población (2005)
Artigas	Artigas	11 928 km²	078 019
Canelones	Canelones	4536 km²	0485 240
Cerro Largo	Melo	13 648 km²	086 564
Colonia	Colonia del Sacramento	6106 km²	0119 266
Durazno	Durazno	11 643 km²	058 859
Flores	Trinidad	5144 km²	025 104
Florida	Florida	10 417 km²	068 181
Lavalleja	Minas	10 016 km²	060 925
Maldonado	Maldonado	4793 km²	0140 192
Montevideo	Montevideo	530 km²	01 325 968
Paysandú	Paysandú	13 922 km²	0113 244
Río Negro	Fray Bentos	9282 km²	053 989
Rivera	Rivera	9370 km²	0104 921
Rocha	Rocha	10 551 km²	069 937
Salto	Salto	14 163 km²	0123 120
San José	San José de Mayo	4992 km²	0103 104
Soriano	Mercedes	9008 km²	084 563
Tacuarembó	Tacuarembó	15 438 km²	090 489
Treinta y Tres	Treinta y Tres	9529 km²	049.318
Total¹		175 016 km²	03 241 003

¹ No incluye a suma d'o lagos artificials d'o río Negro (1.199 km²). [1]

Diez ciudaz mas importants

As diez ciudaz mas importants son:

Puesto	Ciudat	Población (2011)
1.	Montevideo	1.318.755
2.	Ciudad de la Costa	112.449
3.	Salto	104.011
4.	Paysandú	76.412
5.	Las Piedras	71.258
6.	Rivera	64.465
7.	Maldonado	62.590
8.	Tacuarembó	54.755
9.	Melo	51.830
10.	Mercedes	41.974

Cultura

Esporte

O esporte en Uruguay tién muita importancia en a sociedat estando un d'os paises d'a sudamerica pioners en practicar bels esportes como o fútbol, o boxeyo, o golf, a natación y o waterpolo. Actualment os esportes mes practicatos son o fútbol o baloncesto y o rugby.

Referencias

↑ (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
↑ (es) Servicio Cheografico Militar - Uruguai: superficie territorial.

Vinclos externos

Se veigan as imáchens de Commons sobre Uruguai.
Pachina web oficial d'o Gubierno d'Uruguai.
Pachina web oficial d'a Presidencia d'Uruguai.
Pachina web oficial de Turismo d'Uruguai.

Estaus d'America d'o Sud
Archentina \| Bolivia \| Brasil \| Chile \| Colombia \| Ecuador \| Guyana \| Paraguai \| Perú \| Surinam \| Uruguai \| Venezuela
Dependencias: Aruba \| Cheorchias d'o Sud \| Curaçao \| Guayana Francesa \| Islas Malvinas \| Sandwich d'o Sud \| Sint Maarten

Datos: Q77
Multimedia: Uruguay / Q77

[DORTO-1] (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.

[2] (es) Servicio Cheografico Militar - Uruguai: superficie territorial.

[1]