Barcabo

As rustidas y xutas versantes sud d'as sierras exteriors, en o pleno prepirineu ciarran, chunto con o municipio, a extensión de la comarca de Sobrarbe ent'os ya semontaneses municipios d'Azara, Colungo y Alquezra, a traviés d'un espectacular collau de penya calsinosa roya (Collau de San Caprasio), por a on trangan as auguas d'o Vero, mas allá d'o lugar de Lecina. Ye precisament a ras fuents d'iste lugar a on que se-i troba ra vió naixedera d'iste important curso fluvial, con espelungas –as famosas Esplugas de Lecina– habitadas dend'o paleolitico, que trascruzará dimpués as tiarras d'o semontano enta la morir a ra Cinca en a ciudat baixo montanyesa de Balbastro.

As siarras de Guara (belunos de lures famosos canyons amanixen-se a ro municipio) y d'Olsón ciarran o municipio per l'ueste y l'este respectivament, deixando o solo horizonte ubierto ent'o norte, a traviés de la irregular altiplana d'o Viello Sobrarbe, que se-i estendilla dic'a rengla imachinaria d'Almazore y l'Eripol enta las afuevadas tiarras de l'Arcusa, ya en o municipio de l'Aínsa-Sobrarbe. O tozal de l'Asba, con es suyos 1743m, fote ra buega con os municipios de l'Aínsa-Sobrarbe y Boltanya.

A ocupación de muchos d'es lugars de l'actual municipio de Barcabo enzatere-se a tiempos prehistoricos, como s'heba dicho, feito demostrau por as pinturadas rupestres d'as Esplugas de Lecina, pero no estiore enta l'epoca visigotica cuan a ro mesmo lugar s'alzaba ro monastiro de Sant Cucufate, oi en diya desapareixiu.

A epoca posiblement mas important de la historia de Barcabo (como a tot ro que oi clamamos Viello Sobrarbe) estión os removitos sieglos VII y VIII, con l'arribada de la dominación sarradina enta la tot ro baixo Sobrarbe, establemiento d'una muga (dimpués de bellos intentos arabes de transcruzar os pireneus) con rL'Imperio Carolinchio de Francia. Ista muga estariba clamada Marca Hispanica y consistiriba durantes d'as anyadas posteriors en un conchunto de "tiarras ta dengún" que de facto estariban mas a servicio d'os francos que no d'os sarradíns, per ra naturaleza cristiana d'as suyas chents.

A muga d'entre d'os territorios dominaus por os arabes y ros territorios de la Marca Hispanica estió, en ista parti d'o pais, en a fortificación de l'Aínsa, restando per tanto, os lugars de Barcabo baixo dominio musulmán. Ye por ixo que muitos historiadors situan l'orichen d'es fetos que esemboqueren en a derrota d'es musulmans de l'Aínsa precisament a istas fincas, y a mas aberiba estau ro suco de cautivo d'as enrestidas posteriors de l'enzatanza d'a reconquista dende Sobrarbe, cómo a pavors d'os musulmans que habión de fortificar os lugars de Alquezra como muchos atros en a muga.

A influencia de la tiarra baixa fa-se patente a ista parti de Sobrarbe mas que a garra atra, no nomás en a fesionomía de la vechetación, que contrastariba fuertement con a una de ras altas vals pirinencas, si que a mas en l'uso d'os materials de construcción, a on se-i troba bella suerte de transición d'entre ra piatra y losa d'os Pireneus enta l'adoba y tellas d'o semontán.

Camins, pistas y senders que naixcan d'o nuclio prencipal y vaigan ta altros lugars d'a comarca.

A ilesia d'o lugar ye consagrada ta Santa Cecilia y estió romanica en os suyos orichenes. Oi día se troban restas d'ista primichenia construcción a baixo de la moderna ilesia d'o sieglo XVIII, como un crismón a l'antiguo abside d'o templo.

Bellas trazas d'uno castiello amaneixen a poquez metros d'iste templo, sines que sían cosa remarcable, bi ha bellos segmentos de piatras y ras parez exteriors d'o que podeba estar-ne ra capiella. No se'n conoixe l'orichen d'ista fortificación, ni la suya trascendencia defensiva a ra comarca.

• 17 de chinero; empresa de ras fogatas de Sant Antón.
• 27 de marzo; romería enta l'ermita de la virchen d'as Siarras.
• Día lunes de Pentecostés (chunio); como en atros lugars d'a comarca, romería ent'o santuario de Santa María dera Noguera.
• 15 d'agosto; Fiasta Mayor, fendo honor ta ra Santa María de l'Asumpción.
• 22 de noviembre; Fiasta d'Hibierne, fendo honor ta Santa Cecilia.

• Lista de municipios de Uesca

• (es) Barcabo en romanicoaragonés.com.
• (es) Barcabo en Sobrarbe.com.