Ziu
Ziu althochdütsch (germanisch altnordisch *Tyr, *Tiwaz, voralthochdütsch *Tiu, altenglisch Tiw oda Tig, möglicherwis mit m sächsische Saxnot glich) isch d Nomensform vum einarmige Kriegs- un Rächtsgott in dä germanisch Mythologie.
Dä Gott Ziu wird in d althochdütsche Quelli sonsch nit usdrückli erwähnt. Ä Gschicht zuem sognonte Wessobrunner Gebet nennt aba d Alamannen Cyowari (isch wohl: Verehra vum Cyo), ihr Houptschtadt isch Ciesburc; mit däm Cyo isch wohl dä Ziu gmeint. D alti Nome d Schtadt Augsburg wird mit Augustusburg, fryher no mit "Ziesburg" (Ties/ Tius-Burg) ongebe. Es wird dorum vermutit, des uf däm Gbiet vum hitige Augsburg ä hischtorischs Ziu-Heiligtum gstonde isch.
Noch d Edda sin d Riese Hymir un dem sin nomenloses Wiib d Eltre vum Ziu. Ziu isch bi d Indogermane un ,bies zuer Völkerwonderungszyt, in Mitteleuropa d ursprünglich Himmelsgott un Hauptgott gsi, isch dann aba vun Wodan abglöst wore. Er het als d Schützer vun d Things, deni heilige Stammesversammlunge golte. Sin Symbol isch s Schwert, mit dem er sich selber ins Schlachtengtümmel gschtürzt het. Um d Fenriswolf durch ä magisch Fessel binde zu kine, het sich Ziu genötigt gsäne, däm gfährliche Wolf d eigeni Hond als Pfond ins Mul z halte. Als der Wolf jedoch gmerkt het, des d Götter ihn gefesselt halten wolle, het er dem Ziu d Hand abbisse, und der hen deni mit d linki Hond kämpfe müsse. Im Ragnarök het dä Ziu d Garm umglegt, dä Höllenhund, wobi er aba selba z Tode kume isch. Verglichbar isch Ziu indogermanisch u.o. mit m irische Nuadu mit d "Silberhond".
D althochdütsche Iibersetzung vum römische Wochentagnomen dies Marti (Tag vum Mars) lutet Ziestag (hitiga schwyzer Dütsch Zieschtig, südbadisch Zischdi, schwäb. Zeischdig, hochdütsch Ziostag). Des bstätigt au fyr d Kontinent die fyr Skandinavier un Angelsachsen blegti Glichsetzung vum römische Kriegsgott Mars mit däm germanische Tiwaz. Guck au. engl. "Tuesday" (Tiu) un franz. "Mardi" (Mars).
Im westgermanische Berich het näbe Tiwaz offensichtli au no d Nebeform vun däm Götternome eksischtiert, die isch in Mars Thingsus belegt un uf die d dütschi Wochentagsnome Dienstag (zue älterem dingesdach) zrickgeht.
D' Namensform Tiu oda Tyr isch glichzitig Nome vun dä Rune „ᛏ“ (t) (im gotische Alphabet isch tyz d Nome vum Buechstabe "T").
Götter wo vo de haidnische Alemane verert worde sind: Wotan, Frija, Donar und Ziu.
Biacha
- Rudolf Simek, Lexikon der germanischen Mythologie; Stuttgart (Kröner) 1984 (ISBN 3-520-36801-3)
Exschterni Syte
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „[[:{{{1}}}:{{{2}}}|{{{2}}}]]“ vu {{{1}}}.wikipedia.org. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |