Südtirol

S Südtirol lit uf de Südsite vom Alpekamm und wird dur d Etsch/Adige prägt, wo vom Reschepass abe, dor de Vinschgau, noch Meran und Booze flüsst und bi de Salurner Klause s Südtirol is Trentino verloot. Als gröste Näbefluss vom Etsch im Südtirol chunnt z Booze de Eisack (iteliänisch: Isarco) dezue. Er bringt s Wasser vom Brenner obe abe und ninnt z Brixe au no d Rienz us em Pustertal uf.

De höchsti Berg im Südtirol isch de Ortler mit 3905 m Höchi und de tüüfsti Punkt isch d Etsch i de Salurner Klause. Salurn lit uf 224 m.

Witers bekannti Südtiroler Regione sind d Dolomite, s Passeiertal, s Pustertal und d Wiistross bim Kalterersee.

S Südtirol isch in Italien die Autonomi Provinz Bozen – Südtirol (ladin. Provinzia Autonòma de Balsan/Bulsan – Südtirol; ital. Provincia Autonoma di Bolzano – Alto Adige) und köhrt zur Region Trentino-Südtirol. Es isch di nördlichst Provinz vo Italie.

Die italienische Region Trentino-Südtirol (ital. Trentino-Alto Adige; ladin. Trentin-Südtirol) beschtoht us zwoi Provinza:

• Südtirol und
• Trentino.

D Regionalregierung isch in Bozen und Trient. Im Südtirol wird überwiegend Dütsch und im Trentino überwiegend Italienisch gredt. In boide Provinza wird au Ladinisch gsprocha.

Im Südtirol werde drü Schprocha gschprocha.

• Dütsch, und zwar en südbairische Dialekt, im obere Vinschgau gmischt mit em Alemannische
• Italienisch
• Ladinisch (an rätoromanischa Dialekt)

• Booze
• Meran
• Brixe
• Bruneck
• Kaltern
• Sterzing
• Naturns
• Glurns

Und natürlich isch für de Turismus s Dorf Tirol mit de Stammburg vo de Tiroler Grafe, em Schloss Tirol, wichtig.

Im Früemiddelalter isch e Däil vo de Baiuvare über d Alpe is Etschtal ggange und het das Land besidlet. So isch das Gebiet zum Herzogtum Bayern cho. Im 12. Joorhundert isch d Grafschaft Tirol entstande, wo 1363 an Öschtrych cho isch.

S Südtirol isch i der jüngere Zyt en ständige Zankapfel zwische Italie und Öschterriich gsii, wo au Chrieg drum gfüehrt worde isch, z. B. im erschte Wältchrieg. Wil d Donaumonarchie Chriegsverlierer gsii isch, isch es siit denn bii Italie bliibe.

1972 het s Südtirol mit em zwöite Autonomystatut en bsunderi rächtligi Situazion übercho.

• Nordtirol

• Südtiroler Landesregierig
• Südtiroler Dialekt
• suedtirol.com
• suedtirol-tirol.com