Gaan na inhoud

Poësie

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Digkuns)
Letterkunde
Vernaamste vorms

Roman · Gedig · Drama

Kortverhaal · Novelle
Genres

Drama · Epiek · Hygliteratuur

Komedie · Liriek · Mito-poësis

Nonsens · Ridderroman · Satire

Tragedie · Tragikomedie
Media

Opvoering (toneelstuk)

Boek
Tegnieke
Prosa · Poësie
Geskiedenis en Lyste

Hooftrekke van letterkunde

Woordelys van terme

Geskiedenis (hedendaags)

Boeke · Skrywers

Letterkunde / Poësie toekennings
Bespreking

Kritiek · Teorie

Sosiologie · Tydskrifte
s • b • w

Poësie (vanaf Grieks poiesis – ποίησις – wat "maak" of "skep" beteken, meer spesifiek, die skep van poësie) of digkuns (vanaf Latyn "dictâre" – wat "om op te skryf" of "om saam te stel" beteken, in Middelnederlands "dichten" - "om te dig")[1] is 'n literêre kunsvorm wat van estetiese en ritmiese eienskappe [2][3][4] of vermoëns van 'n taal gebruik maak – soos eufonie , klanksimboliek en metrum – vir die vooropstelling van betekenisse addisioneel tot, of in die plek van, prosaïes ooglopende betekenisse.

Poësie het 'n lang geskiedenis en dateer terug na die Sumeriese Gilgamesjepos. Vroeë gedigte ontwikkel uit volksliedere soos die Sjinese boek van liedere, of uit die behoefte om mondelinge heldedigte oor te vertel, soos in die geval van die Sanskrit Vedas, Zoroastriese Gathas en die Homeroseposse die Ilias en Odussee. Pogings uit die oudheid om poësie te definieer, soos Aristoteles se Poëtica fokus op die gebruik van spraak in retoriek, drama, liedere en komedie. Latere pogings fokus op kenmerke soos herhaling, versvorm en rym, en lig die estetika uit wat poësie onderskei van meer objektiewe informatiewe prosaïese skryfvorme. Sedert die middel van die twintigste eeu is poësie meer algemeen beskou as 'n fundamentele kreatiewe daad in die aanwend van taal.

Poësie implementeer vorme en konvensies om verskillende interpretasies tot woorde voor te stel, of om emotiewe reaksies uit te lok. Stylmiddele of verdigtings soos assonansie, alliterasie, onomatopee en ritme word soms gebruik om 'n musikale of betowerende effek na vore te bring. Die gebruik van dubbelsinnigheid, simboliek, ironie en ander poëtiese stilistiese elemente laat 'n gedig dikwels oop vir veelvuldige interpretasies. Insgelyks skep metafore, vergelykings en metonimie[5] 'n weerklank of resonansie tussen andersins ongelyksoortige beelde – 'n belaging van betekenisse wat skakels vorm tussen wat voorheen onwaarneembaar was. Verwante resonansievorme kan tussen versreëls, in hul rympatrone of ritme voorkom.

Sekere soorte poësie is spesifiek tot 'n kultuur en genre en is vatbaar vir die karakteristieke van die taal waarin die digter skryf. Lesers wat in die gewoonte is om digkuns met Dante, Goethe, Mickiewicz en Rumi te assosieer kan dit beskou as in versreëls geskryf gebaseer op rym en reëlmatige metrum; daar is egter tradisies soos Bybelse digkuns wat ander metodes gebruik om ritme en eufonie te skep. Heelwat moderne poësie weerspieël kritiek op poëtiese tradisie,[6] en speel met, of toets, onder andere, die beginsels van eufonie self – soms sonder enige inagname van rym of vasgestelde ritme.[7][8] Met die hedendaagse toenemend kleinerwordende wêreld, is digters geneig om vorme, style en tegnieke vanuit ander kulture en tale aan te pas.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Aristoteles
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Algemene literatuurwetenskap.

Poësie as kunsvorm gaan geletterdheid moontlik vooruit.[9] Epiese digkuns van die Indiese Vedas (1700 – 1200 v.C.) en Zoroaster se Gathas tot die Odussee (800 – 675 v.C.) blyk asof dit saamgestel is in poëtiese formaat as hulpmiddel vir memorisering en mondelinge oordrag binne prehistoriese en antieke samelewings.[10] Ander vorme van poësie ontwikkel regstreeks uit volksliedere. Die vroegste inskrywings uit die antieke geskrif Shijing is oorspronklik liedere en gaan latere inskrywings vooraf wat bedoel is om gelees te word.[11] Die oudste oorblywende heldedig is die Gilgamesjepos uit Sumer (in Mesopotamië, nou Irak), wat dateer uit die 3de millennium v.C. en in wigskrif op kleitablette en later papirus geskryf is.[12] Ander antieke heldedigte sluit die twee Griekse eposse, Ilias en Odussee in; asook die Oudbaktriese boeke, die Gathas en Yasna; die Romeinse nasionale epos, Vergillius se Aeneis; en die Indiese eposse Ramayana en Mahabharata.

Die pogings van denkers uit die oudheid om te bepaal wat poësie as vorm eiesoortig maak, en wat goeie van slegte poësie onderskei, loop uit op "poëtika" (digkunde) – die studie van die estetika van poësie.[13] Sekere antieke poëtiese tradisies soos, kontekstueel, Klassieke Sjinese digkuns in die geval van die Shijing (Boek van liedere), beskryf die ontwikkeling van poëtiese kanons met rituele en estetiese belange.[14] Meer onlangs worstel denkers daarmee om 'n definisie te kry wat die formele verskille omarm, selfs die so groot soos tussen Chaucer se Canterbury Tales en Matsuo Basho se Oku no Hosomichi, asook die konteksverskille wat strek vanaf Tenakse Bybelse poësie tot liefdespoësie en sover as kletsrym.[15]

Westerse tradisies

[wysig | wysig bron]
John Keats

Klassieke denkers maak gebruik van klassifikasie as 'n metode om die kwaliteit van poësie te definieer en assesseer. Dit is merkbaar dat die oorblywende fragmente van Aristoteles se Poëtika drie poësie-genres beskryf – die epiek, komedie en tragedie – en reëls ontwikkel het om tussen die hoogste-kwaliteit poësie in die onderskeie genres te onderskei, gebaseer op die onderliggende oogmerk van die genre.[16] Latere estetici onderskei tussen drie belangrike genres: epiek, liriek en versdrama, en behandel komedie en tragedie as subgenres van versdrama.[17]

Aristoteles se werk het gedurende die Islamitiese goue era regdeur die Midde-Ooste 'n groot invloed gehad,[18] asook in Europa tydens die Renaissance.[19] Latere digters en estetici onderskei dikwels poësie van, en definieer dit teenoor prosa, wat algemeen begryp is as skryfkuns met 'n neiging tot logiese ontwikkeling en 'n lineêre verhaalstruktuur.[20]

Dit impliseer nie dat poësie onlogies is of tekort skiet aan narratief nie, maar eerder dat poësie 'n poging is tot die aanbied van die skone of verhewe sonder die las van die logiese en narratiewe denkprosesse. Engelse romantiese digter John Keats noem hierdie ontsnapping van logika Negative Capability.[21] Die romantiese benadering beskou vorm as 'n sleutelelement tot suksesvolle digkuns aangesien vorm abstrak is en apart lê van die onderliggende veronderstelde logika. Die benadering bly invloedryk tot in die 20ste eeu.[22]

Tydens die tydperk is daar ook aansienlik meer interaksie tussen die onderskeie digterlike tradisies, deels as gevolg van die invloed via Europese kolonialisme en die gepaardgaande styging in wêreldhandel.[23] Te same met 'n opbloei in vertaling is talle antieke werke in die romantiese tydperk herontdek.[24]

Geskille in die20ste eeu

[wysig | wysig bron]
Archibald MacLeish

Sommige 20ste-eeuse literatuurteoretici steun minder op die verskille tussen prosa en poësie en fokus eenvoudig op die digter as iemand wat skep deur taal, en op poësie as dit wat die digter skep.[25] Die onderliggende konsep van die digter as skepper is nie so ongewoon nie en sekere modernistiese digters onderskei in essensie nie tussen die skep van 'n gedig met woorde en kreatiewe pogings in ander media nie. Ander moderniste daag egter weer die einste poging tot die definiëring van poësie uit as misleidend.[26]

Die verwerping van tradisionele poëtiese vorme en strukture wat in die eerste helfte van die 20ste begin het, val saam met die bevraagtekening van die doel en betekenis van tradisionele definisies van digkuns en verskille tussen prosa en poësie, veral in die geval van poëtiese prosa en prosaïese poësie. Talle modernistiese digters skryf in nietradisionele vorme of in wat as tradisioneel as prosa beskou sal word, hoewel hulle skryfwerk gewoonlik besiel is met poëtiese diksie, en dikwels ook ritme en toon, wat vasgestel is deur nie-metriese metodes. Hoewel daar 'n beduidende formalistiese reaksie was binne die modernistiese skool tot die afbreek van struktuur, fokus die reaksie net soveel op die ontwikkeling van nuwe formele strukture en sintese as op die herlewing van ouer vorme en strukture.[27]

Meer onlangs het postmodernisme begin om meer volledig prosa en poësie as unieke entiteite te beteken, en ook onder poësie-genres as om slegs betekenis te besit as kultuurvoorwerpe. Postmodernisme strek verby modernisme se klem op die kreatiewe rol van die digter, deur die rol van die leser van 'n teks (Hermeneutiek) uit te lig, en om die ingewikkelde kulturele web te beklemtoon waarbinne 'n gedig gelees word.[28] Deesdae inkorporeer poësie dikwels wêreldwyd poëtiese vorm en diksie uit ander kulture en vanuit die verlede, wat pogings tot definiëring en klassifisering verder bemoeilik. Iets wat eens as verstandig beskou was binne 'n tradisie soos die Westerse kanon.[29]

Elemente

[wysig | wysig bron]

Prosodie

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Metrum.

Prosodie is die studie van metrum, ritme en intonasie van 'n gedig. Ritme en metrum verskil, hoewel dit nou verwant is.[30] Metrum is die bepalende vasgelegde patroon van 'n vers (soos 'n jambiese pentameter), terwyl ritme die eintlike klank is wat volg uit 'n versreël. Prosodie kan gebruik word om meer spesifiek te verwys na die skandering van versreëls om metrum te toon.[31]

Ritme

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Toontaal.
Robinson Jeffers

Die metodes wat gebruik word om poëtiese ritme te verkry verskil tussen tale en digterlike tradisies. Tale word dikwels beskryf as in besit van tydmate wat eerstens vasgelê word deur aksente, sillabes en mora’s, afhangende van hoe ritme vasgestel word, hoewel 'n taal deur meer as een benadering beïnvloed kan word. Japannees is 'n mora-ritmiese taal. Lettergreep-ritmiese tale sluit Latyn, Katalaans, Frans, Leonees, Galicies en Spaans in. Engels, Russies, Nederlands, Afrikaans en grotendeels Duits is aksent-ritmiese tale.[32] Wisselende intonasie beïnvloed ook hoe ritme waargeneem word. Tale kan steun op toonhoogte soos Vediese Sanskrit of Antieke Grieks, of op toon. Toontale sluit Sjinees, Viëtnamees, Litous, en meeste Niger-Kongo tale in.[33]

Metriese ritme behels meer algemeen die presiese ordening van aksent of sillabe in herhalende patrone binne 'n versreël wat 'n versvoet genoem word. In moderne Engelse verse onderskei die patroon van aksente algemeen die versvoete, dus word ritme wat op metrum gebaseer is in tale soos moderne Engels en Afrikaans, meestal gevind in die patroon van swakker en sterker beklemtoonde sillabes (alleen of uitgelaat).[34] Met die klassieke tale, aan die anderkant, is die metriese eenhede dieselfde maar vokaallengte bepaal die metrum eerder as wat aksente dit bepaal.[35] Oudengelse digkuns maak gebruik van metriese ritme bepaal deur 'n wisselende aantal sillabes met 'n vaste aantal sterk aksente in elke versreël.[36]

Die vernaamste stylfiguur van Hebreeuse Bybelse poësie, onder meer meeste van die psalms, is parallelisme, 'n retoriese struktuur waarin opeenvolgende versreëls mekaar weerspieël in grammatikale- of klankstruktuur asook veronderstelde inhoud, of al drie. Parallelisme leen homself tot antifoniese of roep-en-antwoord optredes, wat versterk kan word deur intonasie. Daarom steun Bybelse poësie minder op versvoete om ritme te bewerkstellig, maar skep eerder ritme deur die groter klankeenhede van versreëls, frases en sinne.[37] Sekere klassieke poësievorme, soos Venpa uit Tamil, besit rigiede grammatika (tot die punt waar dit as konteksvrye grammatika uitgedruk kan word) wat ritme waarborg.[38] In die geval van Sjinese poësie skep toon asook aksente die ritme. Klassieke Sjinese poëtika identifiseer vier tone: die gelyke toon, stygende toon, vertrekkende toon en inkomende toon.[39]

Die formele patrone van metrum wat in moderne Engels gebruik word om ritme te bewerkstellig domineer glad nie meer kontemporêre Engelse poësie nie. In die geval van vrye vers word ritme dikwels gerangskik volgens losser eenhede van kadans eerder as reëlmatige metrum. Robinson Jeffers, Marianne Moore en William Carlos Williams is drie belangrike digters wat die idee verwerp het dat reëlmatige geaksentueerde metrum kritiek is tot Engelse poësie.[40] Jeffers eksperimenteer met geveerde ritme as 'n alternatief tot geaksentueerde ritme.[41]

Metrum

[wysig | wysig bron]

Met die Westerse poëtiese tradisie word metrums gebruiklik gegroepeer volgens 'n kenmerkende versvoet en die aantal voete per versreël.[42] Die getal versvoete in 'n reël word beskryf deur Griekse terminologie: byvoorbeeld tetrameter vir vier voete en heksameter vir ses voete.[43] Gevolglik is "jambiese pentameter" 'n tipe metrum wat bestaan uit vyf versvoete per reël, waarin die dominerende versvoet die "jambe" is. Die stelsel is oorspronklik vanuit antieke Griekse poësie deur digters soos Pindarus en Sapfo aangewend, asook die groot tragedieskrywers van Athene. Soortgelyk bestaan "daktiliese heksameter" uit ses versvoete per reël, waarvan die dominante voet die "daktilus" heet. Daktiliese heksameter is die tradisionele metrum van Griekse epiek, waarvan die oudste bestaande voorbeelde die van Homeros en Hesiodos is.[44] Jambiese pentameter en daktiliese heksameter is later deur 'n hele aantal digters gebruik, insluitende William Shakespeare en Henry Wadsworth Longfellow onderskeidelik.[45] Die mees algemene versvoete is:[46]

Homeros
  • Jambe – een swak beklemtoonde sillabe gevolg deur 'n sterk beklemtoonde sillabe (bv. bewaar of gejaag)
  • trogee – 'n sterk beklemtoonde sillabe gevolg deur 'n swak beklemtoonde sillabe (bv. dogter, skaakmat)
  • daktilus – 'n sterk beklemtoonde sillabe gevolg deur twee swak beklemtoonde sillabes (bv.moddervet)
  • anapes – twee swak beklemtoonde sillabe gevolg deur 'n sterk beklemtoonde (bv. appelkoos, anargie)
  • spondee – twee betoonde sillabes (bv. spon-dee)
  • pyrric – twee agtereenvolgende onbeklemtoonde lettergrepe (skaars, gewoonlik gebruik om 'n daktiliese heksameter af te sluit)

Daar is 'n wye reeks name vir ander soorte versvoete, tot 'n choriamb, 'n vierlettergrepige versvoet met 'n beklemtoonde sillabe gevolg deur twee onbeklemtoonde sillabes afgesluit met 'n beklemtoonde sillabe. Die choriamb is afgelei uit sekere antieke Griekse en Latynse digkuns.[44] Tale wat van vokaallengte of intonasie gebruik maak eerder as, of addisioneel tot sillabiese aksente in die vasstelling van die metrum, soos Osmaans of Vedies, het dikwels konsepte soortgelyk aan die jambe en daktilus om algemene kombinasies van lang en kort vokale te beskryf.[47]

Elk van die verskillende versvoete het 'n sekere "hardklop" alleen of in kombinasie met ander versvoete. Die jambe is byvoorbeeld die mees natuurlike vorm van ritme in die Engelse taal, en lewer algemeen 'n subtiele stabiele vers. Nederlandse poësie maak ook meeste van die jambe gebruik en dit is baie algemeen in Afrikaanse poësie.[48] Die skandering van metrum toon meestal die basiese of fundamentele patroon wat die vers onderlê, maar toon nie die variërende grade van beklemtoning , die verskillende toonhoogtes en sillabe-lengtes nie.[49]

’n Henry Holiday illustrasie vir Lewis Carroll se "The Hunting of the Snark", wat oorwegend geskryf is in anapestiese tetrameter.

Daar heers 'n debat oor die nut van veelvuldige verskillende "versvoete" in die beskrywing van metrum. Robert Pinsky argumenteer dat hoewel die daktilus belangrik is in klassieke vers, gebruik Engelse daktielusverse dit baie ongereeld en kan dit beter beskryf word met patrone van jambes en anapeste, versvoete wat hy meen natuurlik is in die taal.[50] Werklike ritme is aansienlik meer ingewikkeld as die basiese geskandeerde metrum wat hierbo beskryf word, en baie geleerdes het al gepoog om stelsels te ontwikkel wat die komplekse sisteem kan skandeer. Valdimir Nabokov toon aan dat bo oor die normale patroon van beklemtoonde en onbeklemtoonde sillabes in 'n versreël, 'n aparte patroon lê van aksente wat volg uit die natuurlike toonhoogte van die gesproke woorde, en stel hy voor dat die term "scud" (vaart, vlug) gebruik word om te onderskei tussen onbeklemtoonde aksent en beklemtoonde aksent.[51]

Metriese patrone

[wysig | wysig bron]
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Metrum.
Aleksander Poesjkin

Verskillende tradisies en genres in poësie is geneig om verskillende metrum te gebruik, en dit strek van die Shakespeariaanse jambiese pentameter en Homeriese daktiliese heksameter tot die anapestiese tetrameter wat in heelwat kinderrympies gebruik word. 'n Hele aantal variasies tot die gevestigde metrum is egter algemeen, deels om klem te plaas op 'n gegewe versvoet of -reël en deels om vervelende herhaling te voorkom. Die aksent in 'n versvoet kan byvoorbeeld omgeruil word, 'n sesuur (pose) kan bygevoeg word (soms in die plek van 'n versvoet of aksent), of die finale versvoet in 'n versreël kan 'n vroulike afsluiting gegee word om dit te versag of vervang te word deur 'n spondee om dit te belig en 'n harde stop te bewerkstellig. Sekere patrone (soos die jambiese pentameter) neig om redelik algemeen voor te kom, terwyl ander patrone, soos die daktiliese heksameter, hoogs ongereeld voorkom.[52] Reëlmatigheid kan tussen tale verskil. Bykomend ontwikkel verskillende patrone dikwels instinktief in sekere tale, sodat, byvoorbeeld, jambiese tetrameter in Russies gewoonlik reëlmatigheid reflekteer in die gebruik van aksente om die metrum te versterk, wat nie, of tot 'n baie klein mate, in Engels en tale soos Nederlands en Afrikaans voorkom.[53]

Sekere algemene metriese patrone, met belangrike voorbeelde van digters en gedigte wat dit gebruik, sluit in:

Rym, alliterasie, assonansie

[wysig | wysig bron]
Die Oudengelse epiek Beowulf is geskryf in allitererende vers en paragrawe, nie versreëls of stansas nie.
Die hoofartikels vir hierdie afdeling is: Rym en Assonansie.

Rym, alliterasie, assonansie en konsonansie is metodes vir die skep van herhalende klankpatrone. Dit kan in 'n gedig gebruik word as onafhanklike strukturele elemente, om ritmiese elemente te versterk, of as ornamentele elemente.[59]Dit kan ook betekenis dra apart van die herhalende klankpatrone wat reeds geskep is. Geoffrey Chaucer het byvoorbeeld swaar alliterasie gebruik om te spot met Oudengelse verse en om 'n karakter as argaïes in te kleur.[60]

Rym word saamgestel uit identiese ("harde rym") of soortgelyke ("sagte rym") klanke aan die einde van versreëls of voorspelbare posisies binne versreëls ("interne rym"). Tale wissel in die verskeidenheid van hulle rymstrukture; Italiaans het byvoorbeeld 'n ryke rymstruktuur wat handhawing van 'n beperkte rymstruktuur deur 'n lang gedig toelaat. Die rykdom in rymstruktuur is die gevolg van reëlmatige vorms van woorduitgange. Afrikaans en 'n taal soos Engels met onreëlmatige woorduitgange is nie so ryk in rym nie.[61] Die mate van verskeidenheid in 'n taal se rymstrukture is 'n bepalende faktor in die vasstel van poëtiese vorme wat algemeen in daardie taal gebruik word.[62]

Alliterasie is die herhaling van konsonante aan die begin van twee of meer woorde wat direk, of met kort intervalle, op mekaar volg; of die voorkoms van dieselfde letter in geaksentueerde dele van woorde. Alliterasie en assonansie speel 'n sleutelrol in die samestelling van vroeë Germaanse, Noorse en Oudengelse digvorme. Die allitererende patrone van vroeë Germaanse digkuns kombineer metrum en alliterasie tot 'n vername deel van hul struktuur, met die metriese patroon wat dan bepaal wanneer die luisteraar kan verwag om alliterasie teë te kom. Dit kan vergelyk word met 'n ornamentele gebruik van alliterasie in meeste moderne Europese poësie, waar allitererende patrone nie formeel is nie of deur volledige stansas gedra word. Alliterasie is veral handig in tale met 'n minder ryke rymstruktuur. Assonansie, die gebruik van ooreenstemmende vokaalklanke binne 'n woord eerder as ooreenstemmende klanke aan die begin of einde van 'n woord, is algemeen gebruik in skaldiese digkuns, maar strek terug tot die Homeriese epiek.[63] Konsonansie kom voor waar 'n konsonantklank regdeur die versreël herhaal word sonder dat die klank slegs aan die voorkant van die woord geplaas is. Konsonansie wakker 'n meer subtiele effek aan as alliterasie en is sodoende minder bruikbaar as 'n strukturele element.[62]

Rymskemas

[wysig | wysig bron]
Dante en Beatrice sien God as 'n ligpunt deur engele omring. 'n Doré illustrasie vir die Goddelike komedie, Paradiso, Canto 28.

In baie tale, insluitend moderne Europese tale en Arabies, gebruik digters rym in vaste patrone as 'n strukturele element vir spesifieke poëtiese vorme, soos ballades, sonnette en rymende koeplette. Die gebruik van gestruktureerde rym is egter nie universeel nie, selfs nie binne die Europese tradisie nie. Heelwat moderne poësie vermy tradisionele rymskemas. Klassieke Griekse en Latynse poësie maak ook nie van rym gebruik nie.[64] Rym betree Europese digkuns gedurende die Hoë Middeleeue, deels onder die invloed van Arabies in Al-Andalus (moderne Spanje).[65] Arabiese digters gebruik rym breedvoerig sedert die eerste ontwikkeling van literêre Arabies in die sesde eeu, soos byvoorbeeld hulle lang, rymende qasida’s.[66] Sekere rymskemas het geassosieer geraak met 'n spesifieke taal, kultuur of tydperk, terwyl ander weer in gebruik geneem is regoor tale, kulture en tydperke. Sommige vorme van poësie dra 'n vaste en goed gedefinieerde rymskema soos die Chant Royal of Ruba’i, terwyl ander vorme weer veranderlike rymskemas besit.[67]

Meeste rymskema word beskryf deur letters wat ooreenkom met die rympare, dus as die eerste, tweede en vierde versreëls van 'n kwatryn met mekaar rym en die derde versreël nie, word gesê dat die kwatryn 'n "a-a-b-a" rymskema besit. Hierdie is die rymskema wat byvoorbeeld in die rubaiyat-vorm gebruik word.[68] Net so word 'n "a-b-b-a" kwatryn (wat bekend staan as "omarmde rym") gebruik in vorme soos die Petrarkaanse sonnet.[69] Sekere soorte van die meer ingewikkelde rympatrone het hul eie name ontwikkel, apart van die "a-b-c"-konvensie, soos die ottava rima en terza rima.[70]

Vorm

[wysig | wysig bron]

Poëtiese vorm is meer buigbaar in moderne en post-moderne digkuns, en is voorts minder gestruktureerd as in vorige literêre tydperke. Baie moderne digters vermy herkenbare strukture of vorme, en dig in vrye vers. Poësie word steeds van prosa onderskei deur sy vorm, en agting vir basiese formele strukture van poësie sal selfs in die beste vrye vers gevind word — al is heelwat gedoen om sulke strukture te vermy.[71] Net so kan gevind word dat selfs met die beste poësie in die klassieke style geskryf, daar wegbeweeg is van die streng vorm vir beklemtoning of effek.[72]

Onder die vernaamste strukturele elemente wat in digkuns gebruik word, is die versreël, die strofe of vers, en groter kombinasies van strofes soos canto’s. Soms word ook van 'n breër visuele voorstelling van woorde en kalligrafie gebruik gemaak. Hierdie basiese eenhede van digvorme word dikwels gekombineer in groter strukture wat poëtiese vorme of poëtiese modusse (sien volgende afdeling) genoem word, soos die sonnet of haikoe

Versreëls en stansas

[wysig | wysig bron]

Gedigte word dikwels opgedeel in versreëls. Die reëls kan gebaseer word op die getal metriese versvoete, of kan rympatrone aan die einde van die reëls belig. Versreëls kan ook ander rolle vervul, veral waar gedigte nie in 'n formele metriese patroon geskryf is nie. Verder kan versreëls ook bewoorde gedagtes in aparte eenhede opdeel, vergelyk of kontrasteer, of 'n verandering in toon uitlig.[73]

Versreëls word dikwels in stansas gegroepeer en word gedenomineer volgens die aantal versreëls in so 'n stansa. Daarom is 'n versameling van twee reëls 'n koeplet, drie reëls 'n terset, vier reëls 'n kwatryn en so aan. Die reëls kan onderling ooreenstem deur ritme of rym, of ook nie. 'n Koeplet kan byvoorbeeld uit twee verseëls bestaan met identiese metrum wat rym of twee versreëls wat alleen deur 'n gemeenskaplike metrum gebind word.[74]

Alexander Blok se gedig "Noch, ulitsa, fonar, apteka" ("Nag, straat, lamp, apteek"), teen 'n muur in Leiden

Sekere gedigte kan verdeel word in versparagrawe, waarin normale rym met vaste rympatrone nie voorkom nie, en deur poëtiese toon, in plaas van'n versameling van ritmes, alliterasies en rym vasgelê in paragraafformaat, vasgestel word.[75] Baie Middeleeuse gedigte is in versparagrawe geskryf, selfs al is gereelde rym en ritme gebruik.[76]

In heelwat poësievorme is stansas onderling aaneengeskakel, sodat die rymskema en ander strukturele elemente van een stansa die van die opeenvolgende stansas bepaal. Voorbeelde van aaneengeskakelde stansas sluit die gazal en villanelle in, waar 'n refrein (of in die geval van die villanelle, refreine) bepaal word in die eerste stansa en dan herhaal in die daaropvolgende stansas. Verwant aan die gebruik van aaneengeskakelde stansas, is daar ook die gebruik om tematiese dele van 'n gedig te skei. So byvoorbeeld word die strofe, antistrofe en epode van 'n ode dikwels onderverdeel in een of meer stansas [77]

In sommige gevalle, veral langer formele poësie soos sekere vorme van heldedigte, word stansas volgens streng reëls saamgestel en dan gekombineer. In skaldiese digkuns besit die dróttkvætt-stansa agt versreëls, elk met drie "verheffings" wat verkry word deur alliterasie en assonansie. Bykomend tot twee of drie alliterasies het die onewe versreëls gedeeltelike rym van konsonante met verskillende vokale, en nie noodwendig aan die begin van die woord nie; die ewe versreëls besit interne rym en vaste sillabes (nie noodwendig aan die einde van die woord nie). Elke halfreël het presies ses sillabes, en elke reël eindig in 'n trogee. Die ordening van dróttkvætts volg heelwat minder streng reëls as die samestelling van die individuele dróttkvætts.[78]

Visuele voorstelling

[wysig | wysig bron]
Visuele digkuns

Selfs voor die koms van die drukpers het die visuele voorkoms van poësie dikwels bygedra tot betekenis of diepte. Akrostiese gedigte dra betekenis oor in die eerste paar letters van reëls of deur letters in ander spesifieke plekke binne die gedig.[79] In Arabiese, Hebreeuse en Sjinese digkuns speel die visuele voorstelling van fyn kalligrafiese gedigte 'n belangrike rol in die algehele effek van baie gedigte.[80]

Met die koms van drukkuns verkry digters groter beheer oor die massavervaardigde visuele voorstellings van hul werke. Visuele elemente word 'n belangrike deel van die digter se gereedskapskis en heelwat digters maak van visuele voorstelling gebruik vir wye en uiteenlopende redes. Sommige modernistiese digters maak die plasing van individuele reëls of groepe reëls 'n geïntegreerde deel van die gedig se samestelling. Met tye komplimenteer dit die gedig se ritme deur visuele sesure van verskillende lengtes, of skep jukstaposisies met die uitlig van betekenis ten doel, dubbelsinnigheid of ironie, of selfs net om 'n esteties aangename vorm te skep. In sy mees ekstreme vorm kan dit lei tot konkrete poësie of asemiese skryfwerk.[81][82]

Diksie

[wysig | wysig bron]

Poëtiese diksie behandel die manier waarop taal gebruik word, en dit verwys nie net na die klank nie, maar ook die onderliggende betekenis en die se interaksies met klank en vorm.[83] Baie tale en poëtiese vorme besit heel spesifieke poëtiese diksie, tot met 'n punt waar unieke grammatika en dialekte spesifiek vir digkuns gebruik word.[84][85] Registers in poësie kan wissel van streng toepassing van gewone spraakpatrone, soos voorgetrek in meeste laat 20ste-eeuse prosodie,[86] tot hoogs sierlike gebruik van taal, soos in Middeleeuse en Renaissance-digkuns.[87]

Poëtiese diksie kan retoriese middele soos vergelykings en metafore gebruik, asook stemtone soos ironie. Aristoteles skryf in die Poëtika dat die grootste ding by verre is om 'n meester van die metafoor te wees.[88] Sedert die opkoms van Modernisme verkies sommige digters 'n poëtiese diksie wat die retoriese middele onderbeklemtoon, en poog in stede daarvan na die direkte voorstelling van dinge en ondervindinge en die verkenning van toon.[89] Aan die anderkant druk surrealiste weer retoriese middele tot hul limiete en maak geredelik gebruik van katachrese.[90]

Allegoriese stories staan sentraal tot die poëtiese diksie van heelwat kulture, en was prominent in die Weste gedurende die klassieke tye, die laat Middeleeue en die Renaissance. Esopus se fabels wat al herhaaldelik in digkuns en prosa weergegee is sedert dit die eerste keer opgeteken is in 500 v.C., is moontlik die rykste enkele bron van allegoriese poësie deur die eeue.[91] Ander belangrike voorbeelde sluit in die Roman de la Rose, 'n 13de-eeuse Franse gedig, William Langland se Piers Ploughman in die 14de eeu en Jean de la Fontaine se fabels (beïnvloed deur Esopus s'n) in die 17de eeu. Eerder as om ten volle allegories te wees, kan 'n gedig egter simbole of allusies bevat wat die betekenis of die effek van sy woorde verdiep sonder die samestel van 'n volledige allegorie.[92]

Ander sterk elemente van poëtiese diksie is moontlik die gebruik van duidelike beelde vir effek. Die jukstaposisie van onverwagse of onmoontlike beelde is, byvoorbeeld, 'n spesifieke sterk element in surrealistiese poësie en die haikoe.[93] Duidelike beelde word dikwels versterk met simboliek en metafoor. Heelwat poëtiese diksie maak gebruik van herhalende frases vir effek, of 'n kort frase (soos Homeros se "die wyn-donker see") of 'n langer refrein. Die soort herhaling kan 'n somber toon by 'n gedig voeg, of deurtrek wees van ironie soos die konteks van die woorde verander.[94]

Die karakter van poësie

[wysig | wysig bron]

Meestal kan poësie van prosa onderskei word, deurdat prosataal gemik is om inligting oor te dra deur middel van 'n logieser en meer rigiede verhaalstruktuur. Ongelukkig is dit nie altyd só maklik nie, aangesien prosa-poësie die karaktertrekke van poësie het, maar versteek is binne na wat oppervlakkig na prosa lyk. Verder is daar ook vertellingspoësie, en drama-poësie. Beide tipes word gebruik om 'n verhaal te vertel en lyk dus na die roman en toneelstuk.

Die woord poësie kom van die ou Griekse werkwoord poieo (Ek maak of skep), in sy vervoeging as selfstandige naamwoord: poiesis (die skeppingsdaad).

Klank in poësie

[wysig | wysig bron]

Ritme is waarskynlik die allerbelangrikste deel van die klankelement van poësie. Die ritme van elke versreël word dikwels in 'n spesifieke meter geplaas. Verskillende soorte meter het sleutelrolle gespeel in die Klassieke, Vroeg-Europese, Oosterse en Moderne poësie. Wat vryvers aanbetref, is die versreëls se ritme meer dikwels 'n losser kadans.

Afrikaanse poësie gebruik gereeld rym. Versreëls wat aan die einde daarvan met een of meer ander versreëls in die gedig rym, meestal in 'n rympatroon, vorm die grondslag van 'n hele aantal algemene digvorme soos die ballades, die sonnette en rymende koeplette. Rym word egter nie regdeur in die kunsvorm gebruik nie. Talle van die moderne poësie vermy juis rympatrone. Rym is eintlik 'n "nuwe" Westerse verskynsel, sedert die Middeleeue, toe dit geleen is uit Arabies. Die Klassieke Grieks en Latyn het glad nie rym gebruik nie.

Alliterasie was sentraal tot die struktuur van die vroeë Germaanse en Engelse poësie. (Dit word alliteratiewe vers) genoem. Hierdie alliteratiewe patrone het ook meter gebruik: die leser verwag, as gevolg van die meter, dat alliterasie of rym gaan voorkom. Dit is in kontras met die hoofmetodiek van "parallelisme" in Hebreeuse of Bybelpoësie. Dié vorm het 'n retoriese struktuur: opeenvolgende versreëls stem ooreen met die vorige, deur hul grammatikale –, klank-, konsepstruktuur, of al drie. Dit is ook hierdie tipe poësie wat tot die antifoniese vertolking en gedigvorme gelei het.

Bo en behalwe rympatrone en alliterasie, help assonansie, konsonansie, dissonansie en binnerym om genotvolle elemente van die gedig te skep.

Vorm in poësie

[wysig | wysig bron]

Siende dat poësie geskep word deur middel van taal, gebruik dit soos die prosa dieselfde taaleenhede soos frases, sinne en paragrawe. Maar dit gebruik ook organisasie-eenhede wat net in die poësie voorkom. Hierdie sluit die versreël, die koeplet, die strofe, die stanza en die versparagraaf in. Versreëls kan net so op hul eie staan, betreffende 'n begripseenheid. 'n Voorbeeld hiervan is: "Die vy die val dat sop so spat." Aan die ander kant kan 'n versreël in die middel van die frase of sin ophou: "Is kopstamp dan nie maar" en die res van die begripseenheid word dan gewoonlik in die volgende versreël voltooi: "net deel van wysword nie?" Hierdie tegniek word enjambement genoem, en word gebruik sodat die leser 'n sin van verwagting het oor wat nou gaan volg, of omdat die tegniek 'n sekere dinamika aan die vloei van die gedig verleen. Baie dikwels verkry 'n gedig die beste resultate deur 'n spanning tussen die taaleenhede en die vormeenhede te skep. Vandat die drukpers ontwikkel is, het digters al hoe meer beheer gekry oor hoe hul gedig op papier lyk. Witspasie en vorm het al hoe meer belangrik as instrumente in die digter se gereedskapkissie geword. In die modernistiese poësie is die proefneming tussen taal en vorm -- versreëls kan byvoorbeeld op verskillende areas van die bladsy voorkom -- soms waaroor die hele samestelling van die gedig gaan, soos in konkrete poësie.

Poësie en retoriek

[wysig | wysig bron]

Vergelykings en metafore word dikwels in poësie gebruik. Reeds in die jaar 350 voor Christus het Aristoteles geskryf dat dit in poësie die belangrikste is om die metafoor te bemeester. Sommige digters verkies egter, veral sedert die opkoms van die Modernisme, om minder van hierdie tipe digtegnieke gebruik te maak, en verkies eerder om 'n direkte voorstelling van voorwerpe en ervarings neer te pen. Aan die ander kant, gebruik moderne digters, veral die Surrealiste, dié tegniek tot sover as wat dit kan gaan, en maak dikwels gebruik van katakrese.

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal, Etymologiebank.nl, http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/gedicht 
  2. ↑ "Poetry". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Junie 2013. Besoek op 19 November 2013.
  3. ↑ "Poetry". Merriam-Webster. Merriam-Webster, Inc. 2013.
  4. ↑ "Poetry". Dictionary.com. Dictionary.com, LLC. 2013—Based on the Random House Dictionary{{cite web}}: CS1 maint: postscript (link)
  5. ↑ Strachan, John R; Terry, Richard, G (2000). Poetry: an introduction. Edinburgh University Press. p. 119. ISBN 978-0-8147-9797-6.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  6. ↑ Eliot, TS (1999). "The Function of Criticism". Selected Essays. Faber & Faber. pp. 13–34. ISBN 978-0-15-180387-3.
  7. ↑ Longenbach, James (1997). Modern Poetry After Modernism. Oxford University Press. pp. 9, 103. ISBN 0-19-510178-2.
  8. ↑ Schmidt, Michael, red. (1999). The Harvill Book of Twentieth-Century Poetry in English. Harvill Press. pp. xxvii–xxxiii. ISBN 1-86046-735-0.
  9. ↑ Luger, K, S (3 Junie 2009). "Folk Media for Biodiversity Conservation: A Pilot Project from the Himalaya-Hindu Kush". International Communication Gazette. 71 (4): 321–346. doi:10.1177/1748048509102184.
  10. ↑ Ahl, Frederick; Roisman, Hannah M (1996). The Odyssey Re-Formed. Cornell University Press. pp. 1–26. ISBN 0-8014-8335-2.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link). Ander stel voor dat poësie nie noodwendig skryfkuns vooraf gaan nie. Goody, Jack (1987). The Interface Between the Written and the Oral. Cambridge University Press. p. 98. ISBN 0-521-33794-1.
  11. ↑ Ebrey, Patricia (1993). Chinese Civilisation: A Sourcebook (2nd uitg.). The Free Press. pp. 11–13. ISBN 978-0-02-908752-7.
  12. ↑ Sanders, NK (trans.) (1972). The Epic of Gilgamesh (Revised uitg.). Penguin Books. pp. 7–8.
  13. ↑ Abondolo, Daniel (2001). A poetics handbook: verbal art in the European tradition. Curzon. pp. 52–53. ISBN 978-0-7007-1223-6.
  14. ↑ Gentz, Joachim (2008). "Ritual Meaning of Textual Form: Evidence from Early Commentaries of the Historiographic and Ritual Traditions". In Kern, Martin (red.). University of Washington Press. pp. 124–148. ISBN 978-0-295-98787-3. {{cite book}}: Ontbrekende of leë |title= (hulp)
  15. ↑ Habib, Rafey (2005). A history of literary criticism. John Wiley & Sons. pp. 607–609, 620. ISBN 978-0-631-23200-1.
  16. ↑ Heath, Malcolm, red. (1997). Aristotle's Poetics. Penguin Books. ISBN 0-14-044636-2.
  17. ↑ Frow, John (2007). Genre (Reprint uitg.). Routledge. pp. 57–59. ISBN 978-0-415-28063-1.
  18. ↑ Bogges, WF (1968). "'Hermannus Alemannus' Latin Anthology of Arabic Poetry". Journal of the American Oriental Society. 88: 657–70. Burnett, Charles (2001). "Learned Knowledge of Arabic Poetry, Rhymed Prose, and Didactic Verse from Petrus Alfonsi to Petrarch". Poetry and Philosophy in the Middle Ages: A Festschrift for Peter Dronke. Brill Academic Publishers. pp. 29–62. ISBN 90-04-11964-7.
  19. ↑ Grendler, Paul F (2004). The Universities of the Italian Renaissance. Johns Hopkins University Press. p. 239. ISBN 0-8018-8055-6.
  20. ↑ Kant, Immanuel; Bernard, JH (trans.) (1914). Critique of Judgment. Macmillan. p. 131.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) Kant argumenteer dat die wese van poësie as 'n selfbewuste abstrakte en skone vorm dit ophef tot die hoogste vlak onder die verbale kunste, met toon en musiek daarnaas, en dan eers daarna die meer logiese en verhalende prosa.
  21. ↑ Ou, Li (2009). Keats and negative capability. Continuum. pp. 1–3. ISBN 978-1-4411-4724-0.
  22. ↑ Watten, Barrett (2003). The constructivist moment: from material text to cultural poetics. Wesleyan University Press. pp. 17–19. ISBN 978-0-8195-6610-2.
  23. ↑ Abu-Mahfouz, Ahmad (2008). "Translation as a Blending of Cultures" (PDF). Journal of Translation. 4 (1). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Maart 2012. Besoek op 21 November 2013.
  24. ↑ Highet, Gilbert (1985). The classical tradition: Greek and Roman influences on western literature (Reissued uitg.). Oxford University Press. pp. 355, 360, 479. ISBN 978-0-19-500206-5.
  25. ↑ Wimsatt, William K, Jr; Brooks, Cleanth (1957). Literary Criticism: A Short History. Vintage Books. p. 374.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  26. ↑ Johnson, Jeannine (2007). Why write poetry?: modern poets defending their art. Fairleigh Dickinson University Press. p. 148. ISBN 978-0-8386-4105-7.
  27. ↑ The Cambridge companion to modernist poetry. Cambridge University Press. 2007. pp. 1–7, 38, 156. ISBN 978-0-521-61815-1. {{cite book}}: Onbekende parameter |editors= geïgnoreer (hulp)
  28. ↑ Barthes, Roland (1978). "Death of the Author". Image-Music-Text. Farrar, Straus & Giroux. pp. 142–148.
  29. ↑ Connor, Steven (1997). Postmodernist culture: an introduction to theories of the contemporary (2nd uitg.). Blackwell. pp. 123–128. ISBN 978-0-631-20052-9.
  30. ↑ Pinsky 1998, p. 52
  31. ↑ Fussell 1965, pp. 20–21
  32. ↑ Schülter, Julia (2005). Rhythmic Grammar. Walter de Gruyter. pp. 24, 304, 332.
  33. ↑ Yip, Moira (2002). Tone. Cambridge textbooks in linguistics. Cambridge University Press. pp. 1–4, 130. ISBN 0-521-77314-8.
  34. ↑ Fussell 1965, p. 12
  35. ↑ Jorgens, Elise Bickford (1982). The well-tun'd word : musical interpretations of English poetry, 1597–1651. University of Minnesota Press. p. 23. ISBN 978-0-8166-1029-7.
  36. ↑ Fussell 1965, pp. 75–76
  37. ↑ Walker-Jones, Arthur (2003). Hebrew for biblical interpretation. Society of Biblical Literature. pp. 211–213. ISBN 978-1-58983-086-8.
  38. ↑ Bala Sundara Raman, L.; Ishwar, S.; Sanjeeth, Kumar Ravindranath (2003). "Context Free Grammar for Natural Language Constructs: An implementation for Venpa Class of Tamil Poetry". Tamil Internet: 128–136.
  39. ↑ Brogan, TVF, red. (1995). The Princeton handbook of multicultural poetries. Princeton University Press. p. 86. ISBN 978-0-691-00168-5.
  40. ↑ Hartman, Charles O (1980). Free Verse An Essay on Prosody. Northwestern University Press. pp. 24, 44, 47. ISBN 978-0-8101-1316-9.
  41. ↑ Hollander 1981, p. 22
  42. ↑ Corn 1997, p. 24
  43. ↑ Corn 1997, pp. 25, 34
  44. ↑ 44,0 44,1 Annis, William S (Januarie 2006). "Introduction to Greek Meter" (PDF). Aoidoi. pp. 1–15.
  45. ↑ "Examples of English metrical systems" (PDF) (in Engels). Fondazione Universitaria in provincia di Belluno. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 14 November 2012. Besoek op 10 Desember 2011.
  46. ↑ Fussell 1965, pp. 23–24
  47. ↑ Kiparsky, Paul (September 1975). "Stress, Syntax, and Meter". Language. 51 (3): 576–616.
  48. ↑ Thompson, John (1961). The Founding of English Meter. Columbia University Press. p. 36.
  49. ↑ Pinsky 1998, pp. 11–24
  50. ↑ Pinsky 1998, p. 66
  51. ↑ Nabokov, Vladimir (1964). Notes on Prosody. Bollingen Foundation. pp. 9–13. ISBN 0-691-01760-3.
  52. ↑ Fussell 1965, pp. 36–71
  53. ↑ Nabokov, Vladimir (1964). Notes on Prosody. Bollingen Foundation. pp. 46–47. ISBN 0-691-01760-3.
  54. ↑ Adams 1997, p. 206
  55. ↑ Adams 1997, p. 63
  56. ↑ "What is Tetrameter?" (in Duits). tetrameter.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 10 Desember 2011.
  57. ↑ Adams 1997, p. 60
  58. ↑ James, ED; Jondorf,, G (1994). Racine: Phèdre. Cambridge University Press. pp. 32–34. ISBN 978-0-521-39721-6.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ekstra leestekens (link)
  59. ↑ Corn 1997, p. 65
  60. ↑ Osberg, Richard H (2001). "'I kan nat geeste': Chaucer's Artful Alliteration". In Gaylord, Alan T (red.). Essays on the art of Chaucer's verse. Routledge. pp. 195–228. ISBN 978-0-8153-2951-0.
  61. ↑ Alighieri, Dante; Pinsky Robert (trans.) (1994). "Introduction". The Inferno of Dante: A New Verse Translation. Farar, Straus & Giroux. ISBN 0-374-17674-4.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  62. ↑ 62,0 62,1 Kiparsky, Paul (Summer 1973). "The Role of Linguistics in a Theory of Poetry". Daedalus. 102 (3): 231–244.
  63. ↑ Russom, Geoffrey (1998). Beowulf and old Germanic metre. Cambridge University Press. pp. 64–86. ISBN 978-0-521-59340-3.
  64. ↑ Wesling, Donald (1980). The chances of rhyme. University of California Press. pp. x–xi, 38–42. ISBN 978-0-520-03861-5.
  65. ↑ Menocal, Maria Rosa (2003). The Arabic Role in Medieval Literary History. University of Pennsylvania. p. 88. ISBN 0-8122-1324-6.
  66. ↑ Sperl, Stefan, red. (1996). Qasida poetry in Islamic Asia and Africa. Brill. p. 49. ISBN 978-90-04-10387-0.
  67. ↑ Adams 1997, pp. 71–104
  68. ↑ Fussell 1965, p. 27
  69. ↑ Adams 1997, pp. 88–91
  70. ↑ Corn 1997, pp. 81–82, 85
  71. ↑ Whitworth, Michael H (2010). Reading modernist poetry. Wiley-Blackwell. p. 74. ISBN 978-1-4051-6731-4.
  72. ↑ Hollander 1981, pp. 50–51
  73. ↑ Corn 1997, pp. 7–13
  74. ↑ Corn 1997, pp. 78–82
  75. ↑ Corn 1997, p. 78
  76. ↑ Dalrymple, Roger, red. (2004). Middle English Literature: a guide to criticism. Blackwell Publishing. p. 10. ISBN 978-0-631-23290-2.
  77. ↑ Corn 1997, pp. 78–79
  78. ↑ McTurk, Rory, red. (2004). Companion to Old Norse-Icelandic Literature and Culture. Blackwell. pp. 269–280. ISBN 978-1-4051-3738-6.
  79. ↑ Freedman, David Noel (Julie 1972). "Acrostics and Metrics in Hebrew Poetry". Harvard Theological Review. 65 (3): 367–392.
  80. ↑ Kampf, Robert (2010). Reading the Visual – 17th century poetry and visual culture. GRIN Verlag. pp. 4–6. ISBN 978-3-640-60011-3.
  81. ↑ Bohn, Willard (1993). The aesthetics of visual poetry. University of Chicago Press. pp. 1–8. ISBN 978-0-226-06325-6.
  82. ↑ Sterling, Bruce (13 Julie 2009). "Web Semantics: Asemic writing". Wired (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2013. Besoek op 10 Desember 2011.
  83. ↑ Barfield, Owen (1987). Poetic diction: a study in meaning (2nd uitg.). Wesleyan University Press. p. 41. ISBN 978-0-8195-6026-1.
  84. ↑ Sheets, George A (Lente 1981). "The Dialect Gloss, Hellenistic Poetics and Livius Andronicus". American Journal of Philology. 102 (1): 58–78.
  85. ↑ Blank, Paula (1996). Broken English: dialects and the politics of language in Renaissance writings. Routledge. pp. 29–31. ISBN 978-0-415-13779-9.
  86. ↑ Perloff, Marjorie (2002). 21st-century modernism: the new poetics. Blackwell Publishers. p. 2. ISBN 978-0-631-21970-5.
  87. ↑ Paden, William D, red. (2000). Medieval lyric: genres in historical context. University of Illinois Press. p. 193. ISBN 978-0-252-02536-5.
  88. ↑ The Poetics of Aristotle by Project Gutenberg, p. 22.
  89. ↑ The Cambridge companion to modernist poetry. Cambridge University Press. 2007. pp. 90–96. ISBN 978-0-521-61815-1. {{cite book}}: Onbekende parameter |editors= geïgnoreer (hulp)
  90. ↑ San Juan, E, Jr (2004). Working through the contradictions from cultural theory to critical practice. Bucknell University Press. pp. 124–125. ISBN 978-0-8387-5570-9.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  91. ↑ Treip, Mindele Anne (1994). Allegorical poetics and the epic: the Renaissance tradition to Paradise Lost. University Press of Kentucky. p. 14. ISBN 978-0-8131-1831-4.
  92. ↑ Crisp, P (1 November 2005). "Allegory and symbol – a fundamental opposition?". Language and Literature. 14 (4): 323–338. doi:10.1177/0963947005051287.
  93. ↑ Gilbert, Richard (2004). "The Disjunctive Dragonfly". Modern Haiku. 35 (2): 21–44.
  94. ↑ Hollander 1981, pp. 37–46

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Poësie&oldid=2619924"