Wikipedia

Absolute monargie

(Aangestuur vanaf Absolutisme)

Absolute monargie of koninklike absolutisme is 'n regeringsvorm waarin die monarg volle regerende gesag het; hy is nie deur die wet gebonde nie, en hy is ook nie aanspreeklik nie. Alhoewel die absolute monarg in teorie onbeperkte mag oor die soewereine staat en die mense het, word hierdie gesag in die praktyk gebalanseer deur politieke groepe soos aristokrate, geestelikes en adel. Vandag bly min absolute monargieë oor; die meeste is afgeskaf of hervorm tot 'n grondwetlike monargie, waarin die monarg se magte in die grondwet verskans is en mag nie meer onbeperk is nie.

Lodewijk XIV, die Sonkoning: "L'état, c'est Moi." (Die staat, dis ek)[1]

In Vroeë Moderne Europa is daar onderskeid getref tussen twee vorme van monargisme, monarchia herilis en monarchia limitata – despotisme en beperkte monargie. Despotisme is gekenmerk deur eiebelang heerskappy en is wyd verwerp. Beperkte monargie is gekenmerk deur die mindere of meerdere mate waarin instellings soos die state sekere regte geniet het. Absolutisme is nie gesien as 'n vorm van despotisme nie, maar een van die vorme van beperkte monargie.

Historiese voorbeelde

wysig

Die vroegste vorme van absolute monargie kan gevind word gedurende die Ou Babiloniese tydperk, toe Amorriese konings soos Hammurabi as absolute monarge oor die mense van Babilonië regeer het. Toe die Amorriet Shamshi-Adad I die troon in Assur oorgeneem het, het hy ook daar 'n absolute monargie gevestig soos in Babilon. Die Kassiete, Assiriërs, Perse en Masedoniërs, wat elkeen op hul beurt Babilonië beset het, het hierdie Babilonies-Amorriese absolute monargie gehandhaaf.

Die teorie van absolutisme is deur die Romeinse regsgeleerde Ulpianus vervat in die frase princeps solutus est legibus (die monarg is nie deur die wette gebonde nie). Die Franse regsgeleerde Jean Bodin het uitgebrei oor die absolute teorie in sy werk Six livres de la république waarin hy melding maak van le prince est absous de la puissance des lois (die monarg word vrygestel van die mag van die wette).

Die klassieke voorbeeld van absolute monargie wat aangehaal word, is die bewind van Lodewyk XIV, Lodewyk XV en Lodewyk XVI (die ancien régime). Na 1614 het die State Generaal nie weer vergader nie. Die adelstand is uitgeskakel as 'n plaaslike administratiewe mag en as 'n bron van koninklike mag. Die Franse koning het hom voortaan op 'n droit divin beroep, 'n "goddelike reg" om te regeer; hy was verantwoordbaar teenoor niemand behalwe God nie. Franse absolutisme is met die Franse Rewolusie verpletter.

Onlangse revisionistiese historici[2] vind die Franse Bourbon-konings nie goeie voorbeelde van absolute monarge nie, aangesien hulle deur fundamentele wette en organe in die staat beheer is. Die absolute monarge van Frankryk is bygestaan deur 'n aantal baie effektiewe bestuursrade (Conseil du Roy), en toe die koning 'n dekreet "car tel est notre plaisir" onderteken het, het dit niks minder beteken nie as dat 'n prosedure van konsultasie met alle beheerliggame gevolg is. Selfs toe moes die wette aan die Parlement voorgelê word, wat dit teen die bestaande liggaam van wetgewing moes kontroleer en wat die wette moes registreer voordat dit in werking tree. Dit is waar dat die Franse koning in die laat Middeleeue die reg verkry het om twee belastings te hef. Die een was "la gabelle" wat 'n permanente belasting op sout was, en die ander "la taille", wat 'n jaarlikse heffing op inkomste en eiendom was. Hierdie inkomste wat die koning so verkry het, het direk in sy eie besit gekom. Sodoende het die Franse koning onderhandelinge met die State (États) vermy oor die heffing van die nodige belastings vir byvoorbeeld oorlogvoering. Dit het byvoorbeeld verskil met die ander monarge in Europa wat nie die reg verkry het om net so belasting op hul onderdane te hef nie. As die monarg ekstra inkomste daar nodig gehad het, moes hy eers met die verteenwoordigers van die magtige segmente van die samelewing onderhandel. Ook was daar net 'n beperkte tyd om hierdie belasting te verhoog; sodra die tyd verstryk het, moes hy weer begin onderhandel. Daar kan dus geargumenteer word dat die Franse konings in die vroeë moderne tydperk nie daardie absolute monarge was soos ons hulle verstaan deur die kontemporêre definisie wat ons aan hulle gee nie. Ons kan sê dat die Franse konings meer absoluut in mag was as die ander konings in Europa, maar hulle is nie absolute monarge nie.[3]

'n Spesiale vorm van absolutisme was verligte absolutisme, waarin die monarge 'n verligte beleid gevoer het sonder om mag aan hul onderdane af te staan ("alles vir die volk, niks deur die volk").

In die koloniale tydperk is die heerskappy van Prins Soewerein Leopold oor die Kongo-Vrystaat as absolutisme gekenmerk.[4] Sy mag is deur geen instansie beperk nie.

Moderne absolute monargieë

wysig
 
Koning Salman van Saoedi-Arabië, een van die min absolute monarge in die wêreld.

Ook in die een-en-twintigste eeu is daar politieke eenhede/state wat volgens die teorie van absolutisme regeer word. In hierdie state is daar 'n koning wat kan regeer sonder om deur wette gebonde te wees. Voorbeelde van sulke state is Bahrein, Brunei, Oman, Saoedi-Arabië, Swaziland en die Verenigde Arabiese Emirate. Tot 2008 was Bhoetan ook een van hierdie lande. Ten slotte is daar die Vatikaan; die staatshoof van daardie staat, die pous, word verkies, waarna daar nie meer wette is waaraan die nuwe monarg moet voldoen nie. Daar is egter godsdienstige regulasies waaraan die monarg moet voldoen.

Huidige absolute monargieë:

Verwysings

wysig
  1. ↑ Geskiedkundiges dink dit is heel waarskynlik 'n stelling wat deur politieke opponente gemaak is om die situasie van absolute heerskappy na hul mening te weerspieël.
  2. ↑ byvoorbeeld Jean-Louis Thireau, “L' absolutisme at-il existé ?”, Revue française des idées politiques, no 6, 1997
  3. ↑ Een inleiding tot de geschiedenis van de vroegmoderne tijdRené Vermeir (red.) ; m.m.v. Isabelle Devos en ander, url=https://www.worldcat.org/oclc/841913602 ,Van In, Wommelgem, 2012, bl 19-20, ISBN=978-90-306-6650-9
  4. ↑ Félicien Cattier, Étude sur la situation de l'État Indépendant du Congo, 1906, p. 324 e.v.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Absolute_monargie&oldid=2554440"